اسماعیل سعادت
| مترجم | |
 | |
| ملیت | ایرانی |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۵ مهر ۱۳۰۴ |
| محل تولد | خوانسار |
| محل درگذشت | تهران |
| تاریخ درگذشت | ۱۲ شهریور ۱۳۹۹ |
| پیشه | زبان‌شناس، مترجم |
| جوایز | نشان درجه یک فرهنگ و هنر جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۰ |
اسماعیل سعادت (زادۀ ۵ مهر ۱۳۰۴ – درگذشت: ۱۲ شهریور ۱۳۹۹) نویسنده و مترجم اهل ایران است. او عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مدیر گروه دانشنامه زبان و ادب فارسی و عضو شورای عالی ویرایش صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران بود.
او در سومین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۲ به‌عنوان چهره ماندگار رشتۀ ادبیات انتخاب شد. سعادت برای فعالیت تخصصی ترجمه جوایز مختلفی کسب کرده است که از آن جمله می‌توان به برگزیده شدن کتاب «در آسمان» در دوره نوزدهم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد.
انجمن آثار مفاخر فرهنگی به پاس سال‌ها فعالیت علمی و فرهنگی وی، در مراسم بزرگداشتی، در اسفند‌ماه ۱۳۹۹، او را به‌عنوان یکی از مفاخر ایران معرفی کرد. سعادت افزون‌بر فعالیت تخصصی در عرصه ترجمه در زمینه ویرایش نیز جزء چهره‌های برجسته به‌شمار می‌آمد.
یادنامه اسماعیل سعادت
یادنامۀ اسماعیل سعادت، ضمیمۀ خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران (مهرماه ۱۳۹۹)
زندگی و مسیر فعالیت تخصصی
سعادت در شهر خوانسار و در خانواده‌ای بازرگان چشم به جهان گشود. او نخستین فرزند خانواده بود و یک برادر و یک خواهر داشت. پدرش، محمدعلی، تاجری نام‌آشنا بود که در دوران کودکی استاد و زمانی که او تنها شش سال داشت و تازه قدم به مکتبخانه گذاشته بود، بر اثر بیماری درگذشت. مادرش خاورسلطان نام داشت.
سال‌های آغازین تحصیل
تحصیلات ابتدایی او با فراگیری قرآن و درس‌هایی همچون پنج سوره «الحمد»، حساب سیاق، گلستان سعدی و نصاب‌الصبیان در مکتبخانه آغاز شد. در هفت‌سالگی وارد دبستان شد و به دلیل آشنایی با خواندن و نوشتن، از کلاس دوم شروع به تحصیل کرد. پس از پایان دوره ابتدایی در سال ۱۳۱۷ش، به سبب نبود دبیرستان در خوانسار، ناچار یک سال از ادامه تحصیل بازماند. با گشایش دبیرستان در شهر، دوباره درس را ادامه داد، اما به علت تعطیلی کلاس سوم در آنجا، برخلاف میل خانواده راهی اصفهان شد و در دبیرستان حکیم نظامی به تحصیل پرداخت.[۱]
ورود به دانشسرا و مسیر آموزگاری
در سال ۱۳۲۲ش با تأسیس دانشسرای مقدماتی گلپایگان، تحصیلش را در آنجا آغاز کرد. پس از گذراندن سال اول، با معرفی محمدحسین مشایخ فریدنی به تهران رفت و در سال دوم دانشسرا ثبت‌نام کرد. در سال ۱۳۲۴ فارغ‌التحصیل شد و نخست تصمیم داشت در اداره فرهنگ خوانسار مشغول به کار شود، اما نهایتاً به تهران بازگشت و در وزارت فرهنگ به عنوان آموزگار دبستان «راستی» فعالیت خود را آغاز کرد.
در سال ۱۳۲۶ش با موفقیت در آزمون ششم ادبی و کنکور، وارد رشته زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه تهران شد و در ۱۳۳۰ش دانش‌آموخته شد. سپس از دبستان به دبیرستان منتقل گردید و به تدریس زبان انگلیسی و ادبیات فارسی پرداخت.[۲]
ترجمه‌های نخستین و آغاز همکاری با مؤسسات فرهنگی
علاقه او به ادبیات فرانسه سبب شد نخستین ترجمه‌اش، کتاب زندگی میکل‌آنژ نوشته رومن رولان، در سال ۱۳۳۴ منتشر شود و جایزه بهترین ترجمه سال را دریافت کند. کمی بعد به دعوت احسان یارشاطر، به بنگاه ترجمه و نشر کتاب پیوست و سپس به مؤسسه انتشارات فرانکلین راه یافت. در این مراکز به ویراستاری آثار کلاسیک مشغول بود.[۳]
فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی
پس از بیست سال تدریس در آموزش و پرورش، به مرکز تازه‌تأسیس «مواد خواندنی برای نوسوادان» منتقل شد که بعدها «مرکز انتشارات آموزشی» نام گرفت. این مرکز با همکاری فرانکلین و وزارت آموزش و پرورش نشریاتی چون پیک دانش‌آموز، پیک نوآموز و پیک نوجوانان را منتشر می‌کرد. استاد سعادت مدتی سردبیر مجله پیک دانش‌آموز بود. در کنار آن، ترجمه آثاری چون تلخکامی‌های سوفی (۱۳۴۲) و ایزابل (۱۳۴۳) را نیز منتشر کرد.[۴]
تحصیلات تکمیلی و سفر به فرانسه
در سال ۱۳۴۳ش در رشته زبان‌شناسی دانشگاه تهران ثبت‌نام کرد و همه دروس را با موفقیت پشت سر گذاشت، اما به دلیل اعزام به فرانسه با بورس یونسکو، فرصت ارائه پایان‌نامه‌اش درباره «افعال در گویش خوانساری» را از دست داد. با این حال، در سال ۱۳۴۷ موفق به دریافت مدرک فوق‌لیسانس زبان‌شناسی شد.[۵]
مسئولیت‌های فرهنگی و مدیریتی
او در سال‌های بعد در مقام‌های مختلفی چون معاون مرکز انتشارات آموزشی، ویراستار ارشد مرکز نشر دانشگاهی، سردبیر مجله معارف، عضو شورای عالی ویرایش زبان و ادب فارسی صدا و سیما، و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی فعالیت کرد. مدیریت گروه دانشنامه زبان و ادب فارسی در فرهنگستان نیز از جمله مسئولیت‌های مهم او بود.[۶]
سعادت در نگاه دیگران
دکتر حسین معصومی همدانی:
سعادت و سایر بزرگان هم‌نسل وی را باید آخرین حاملان فرهنگی نامید که گستردگی فعالیت را با حفظ و ارتقای مدام کیفیت کار، سرلوحه خود قرار داده‌اند. یکی دیگر از کارهای آقای سعادت که کمتر به آن توجه می‌شود، سردبیری مجله معارف در مرکز نشر دانشگاهی است. مجله معارف زمانی منتشر می‌شد که تقریباً هیچ مجله آبرومندی در زمینه علوم انسانی به چاپ نمی‌رسید. یکی دو مجله معتبر متقدم هم یا تعطیل شده بودند یا در آستانه تعطیلی قرار داشتند. خبری نیز از خیل مجله‌های دانشگاهی فعلی نبود. مجله معارف در آن زمان بخش مهمی از بار پژوهش و انتشار پژوهش در زمینه‌های مربوط به فرهنگ ایران و اسلام را به دوش می‌کشید و بار اصلی این مجله نیز بر دوش کسی نبود، جز اسماعیل سعادت.[۷]
ناصر فکوهی:
سعادت خوشبخت بود و خوشبخت ماند، زیرا نه‌تنها از ابتدای جوانی آموزگار بود تا آخر عمر طولانی و پربارش، هرگز قلم خویش را جز برای پیشبرد و شناخت معتبرترین کتاب‌های فلسفی و علمی و ادبی به کار نبرد و میراثی عظیم بر جای گذاشت. از دهه ۱۳۳۰ تا به امروز، در انتهای دهه ۱۳۹۰، دست‌کم شصت سال عمر او صرف ترویج و پراکنش دانشی شد که تا ابد باقی خواهد ماند. و بی‌شک ده ها هزار نفر با کار سعادت که در سکوت و آرامش و به دور از هرگونه غوغا و تنش و خودنمایی و دشمنی و حسادت، در خلوت خویش به انجام می‌رساند، با فلسفه و فرهنگ و هنر جهان آشنا شدند.[۸]
جوایز و افتخارات
- برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برای کتاب تفسیر قرآنی و زبان عرفانی (۱۳۷۴)
- برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برای ترجمه کتاب در کون و فساد ارسطو (۱۳۷۸)
- برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برای ترجمه کتاب در آسمان (۱۳۸۰)
- دریافت نشان درجه یک دانش را از رئیس جمهور (۱۳۹۰)
- برنده جایزه کتاب سال جمهوری برای ترجمه‌های «تاریخ فلسفه قرن هفدهم» و «تاریخ فلسفه قرن هجدهم»
- دریافت جایزه جشنواره فارابی در رشته زبان و ادبیّات فارسی به مناسبت سرپرستی دانشنامه زبان و ادب فارسی (۱۳۹۶)
آثار
اسماعیل سعادت در طول سال‌ها فعالیت حرفه‌ای آثار گوناگونی را ترجمه کرده است که بخشی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- تلخکامی‌های سوفی، سوفی، کنتس دو سگور، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۲
- ایزابل، آندره ژید، سازمان کتاب‌های جیبی، ۱۳۴۳
- زندگی م‍ی‍ک‍ل آن‍ژ، رومن رولان، نیل، ۱۳۳۴
- کشفیات نوین در روان‌پزشکی، کلیفورد آلن، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۷
- شیر و جادوگر، سی. اس. لوئیس، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۴۹.
- عصر بدگمانی: گف‍ت‍ارهایی درباره رم‍ان، ناتالی ساروت، نگاه، ۱۳۶۴
- م‍ی‍ک‍روب‌ها، آی‍زاک آس‍ی‍م‍وف، ف‍اطم‍ی، ۱۳۶۴
- ان‍رژی، آی‍زاک آس‍ی‍م‍وف، ف‍اطم‍ی، ۱۳۶۵
- اخلاق، جورج ادوارد مور، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۶
- بخشی از سیر فلسفه در جهان اسلام (ترجمه از انگلیسی)، ماجد فخری، ۱۳۷۲
- از وولف تا کانت، بخش اول از جلد ششم تاریخ فلسفه (ترجمه از انگلیسی)، فردریک کاپلستون، ۱۳۷۲
نکوداشت
- در مهرماه ۱۳۹۹ یادنامۀ استاد اسماعیل سعادت، به‌عنوان ضمیمۀ خبرنامۀ انجمن صنفی ویراستاران منتشر شد.[۹]
- در مهرماه ۱۴۰۲ در محل فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مراسم گرامیداشتی برای اسماعیل سعادت به مناسبت نودوهشتمین سالروز تولد او با عنوان «تولد یک استاد» برگزار شد.[۱۰]
تک‌نگاری
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال ۱۳۹۹ کتاب جامع درباره زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی استاد اسماعیل سعادت به چاپ رساند که نادره جلالی تهیه و تنظیم آن را برعهده داشت.[۱۱]
پانویس
- ↑ «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی». دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
- ↑ «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی». دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
- ↑ «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی». دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
- ↑ «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی». دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
- ↑ «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی». دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
- ↑ «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی». دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
- ↑ «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی». دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
- ↑ «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی». دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
- ↑ «انجمن صنفی ویراستاران». دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
- ↑ «مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب». ۵ مهر ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
- ↑ «فرهنگستان زبان و ادب فارسی». دریافت‌شده در ۴ شهریور ۱۴۰۴.
پیوند به بیرون
