اهل سنت ایران (مستند)

اهل سنت ایران

پوستر فیلم
نام فیلم	اهل سنت ایران
موضوع	وضعیت اهل سنت در ایران
سبک	مستند
کارگردان	محسن اسلام‌زاده
تهیه‌کننده	سیدسلیم غفوری
نویسنده	محسن اسلام‌زاده مصطفی حریری
صداپیشگان	احمد حسن مصطفی خالد عاشور
محقق	حمیدرضا مجیدی
فیلمبرداری	محسن اسلام‌زاده محمد فتحی عباس عقبایی
شرکت/سازمان تولیدکننده	مرکز فرهنگی میثاق
زمان	۶۰ دقیقه
کشور	ایران
زبان	فارسی

اهل سنت ایران (تولید ۱۳۹۲) عنوان مستندی به کارگردانی محسن اسلام‌زاده و تهیه‌کنندگی سیدسلیم غفوری است که به بررسی زندگی و موقعیت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی اهل سنت در ایران می‌پردازد.

این مستند در سال ۱۳۹۲ توسط مرکز فرهنگی میثاق، در مدت زمان ۶۰ دقیقه تولید شده‌است.

دربارهٔ مستند

مستند «اهل سنت ایران»، به بررسی زندگی و موقعیت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی اهل سنت در ایران می‌پردازد. این مستند می‌کوشد مقابله‌ای منطقی با تبلیغات رسانه‌ای در کشورهای غربی داشته باشد؛ کشوری که از دیدگاه آنان کشوری شیعه و تندرو است و پیروان دیگر مذاهب و ادیان در آن جایی ندارند و اگر هم هستند، با سختی فراوان زندگی می‌کنند.

این مستند روایت یک کارشناس و خبرنگار مصری است که برای بررسی وضعیت زندگی اهل سنت ایران راهی این کشور شده. وی در گفتگو با علما و مردم به وضعیت زندگی آنها پرداخته است.

وی ۱۱۰۰۰ کیلومتر مسیر استان‌های مرزی ایران را از گلستان، خراسان رضوی و جنوبی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، فارس، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی را که غالب اهل سنت ایران در آن ساکن هستند، می‌پیماید و نزد علما، مسئولان و نخبگان اهل سنت رفته و به بررسی وضعیت زندگی آنان می‌پردازد.

گفتاورد

این فیلم با بیش از دو میلیون بازدید در یوتیوب یک مستند نیمه بلند ۶۰دقیقه‌ای است که در ابتدا قرار بود در ۶ قسمت ۳۰دقیقه‌ای تولید شود ولی در نهایت تصمیم گرفتم آن را به یک ساعت برسانم تا مخاطبش را از دست ندهد و پا به پای فیلم همراه ما باشد، و داستان یک تحلیل گر مصری را از زندگی و آشنا شدن و بازدیدش از مناطق سنی‌نشین ایران است.
این فیلم یک سفر ۷۰روزه و با سفر به بیش از ۱۱ استان کشور به طول انجامید، در واقع می‌توان آن را یک مستند جاده‌ای نامید چرا که ما روزهای زیادی در مسیر سفر زمینی‌مان دوربین بر دوش داستان فیلم را روایت کردیم، تولید فیلم با زیرنویس فارسی باعث شد که حتی برخی فکر کنند این فیلم تولید یک کارگردان در داخل کشور نیست؛ حتی ما سعی کردیم برای موسیقی‌های که باید در کار استفاده شود بر موسیقی‌های محلی مردم ساکن این مناطق استفاده کنیم کما اینکه یکی از نوازندگان اثر در خلال این مستند از میان ما رفتند.
در حقیقت مستند اهل سنت ایران یک مستند توریستی-مذهبی است که این باعث جذاب شدن آن برای مخاطب شده است. این فیلم با دو ضعف اصلی و مهم روبه‌رو است، مهم‌ترینش این است که از دقیقه ۴۰ به بعد فیلم اصطلاحاً از ریتم می‌افتد و مخاطب را دچار خستگی می‌کند و باید سعی می‌شد با صحنه‌های جذاب‌تر این ضعف پوشش داده می‌شد. دومین ضعفی که به من بارها گوشزد شداین بود که چرا راوی داستان را بیشتر در جریان فیلم درگیر قصه نکرده‌ایم اصطلاحاً حضور راوی باید صمیمی‌تر و فعال‌تر نشان داده می‌شد.اگرچه حضور این راوی که خودش از اهل سنت بود جدا از فعالیت‌های رسانه‌ای‌اش را باید یک امتیاز بزرگ برای فیلم دانست.
طبیعتاً این فیلم بر اساس یک مخاطب‌شناسی غیرایرانی ساخته شده است و تصورات برون مرزی از حضور و زندگی اهل سنت با آنچه که در حقیقت از حضور آنان در ایران وجود دارد خیلی متفاوت است. شاید اولین جرقه‌هایی که باعث شد به سراغ این موضوع بروم هم همین بازتاب‌های رسانه‌های برون مرزی از اهل سنت در کشور بود، ما در صحنه حضور قاضی نشان دادیم که این عزیزان از آزادی فرهنگی اجتماعی برخور دار هستند.
یکی از جوانانی که علاقه‌مند به ساخت مستند با موضوع اهل سنت است می‌گوید چرا این فیلم سراسر مثبت است یعنی از نظر شما مردم این مناطق هیچ‌گونه نارضایتی ندارند؟! این به باورپذیر بودن فیلم لطمه نمی‌زند؟ تصویری که ما از اختلاف و نارحتی در ذهن‌مان سراغ داریم با آنچه در خارج از مرزهای ما وجود دارد خیلی متفاوت است وقتی ما از اختلاف صحبت می‌کنیم شاید منظورمان مشکلات روزمره زندگی این افراد باشد درحالی‌که مردم و رسانه‌های خارجی از اختلاف با معانی کشتار و درگیری‌های شدید محلی تعبیر می‌شود که ما نشان دادیم چنین چیزی وجود ندارد.
نباید فراموش کنیم که جریان‌های ضدوحدت در کشورمان و در برخی از استان‌ها همچون خراسان با قدرت و شدت در حال فعالیت هستند درعین‌حال این را هم از یاد نبریم که آن‌ها نیز برای دفاع از کشورمان شهید داده‌اند. خود ما هم گاهی برخورد خوبی با آنان نداریم و گاهی آن‌ها از ترس واکنش‌های ما حتی هویت خویش را کتمان می‌کنند. با اینکه این فیلم در کل برای مخاطب ایرانی ساخته نشده بود اما نمایش آن در داخل کشور هم می‌تواند افق دید مخاطبین را نسبت به این قشر از اعضای جامعه ترمیم کند تا بتوانند با نگرشی مثبت‌تر آن‌ها را درمیان خود بپذیرند.
شاید به جرات بگویم در پایان بخش از سفر نماز شکر به جای می‌آوردم که کار بدون مشکل خاصی انجام گرفته است حالا دوری از خانه و خانواده را هم اگر اضافه کنیم مزید بر علت می‌شود. من دخترم در جریان این مستند به دنیا آمد و با سختی تنوانستم در شب تولدش خودم را به خانه برسانم، طبیعتاً کار کردن دربارهٔ این موضعات از حساسیت‌های ویژه‌ای برخوردار است و انسانی قوی و محکم می‌طلبد که با دیدن سختی‌های راه کماکان در مسیر بماند.
ترس در وجود من هم هست و من هم بارها از خطرات تولید این مستند ترسیده‌ام اما وقتی کاری را می‌پذیرید و قصد انجامش را دارید دیگر ترس‌ها در وجودتان رنگ می‌بازند و به دل خطرناکترین مکان‌ها هم می‌روید چرا که شما قرار است خالق یک اثر باشید. امروزه سوژه‌های زیادی در دل همین فیلم‌ها متولد می‌شود که با دقت و تیزبینی قابل بررسی و پیگیری است نمونه‌اش را می‌توانید در جریان اردوهای جهادی به مناطق اهل سنت و بازتاب حضورشان در میان مردم این مناطق ببینید.

ما برای تولید این مستند تلاش‌های زیادی انجام دادیم و با صرف چند ماه زمان از یک راوی مصری برای حضور در این مستند استفاده کردیم تا بتوانیم در فضای خوبی اهل سنت ایران را معرفی کنیم، اما متأسفانه آن‌گونه که باید این فیلم پخش نشد. شبکه العالم این فیلم را تکه‌پاره پخش کرد. شبکه پرس‌تی‌وی نیز درحالی‌که آن را ترجمه کرده، هنوز پخش نکرده است. با کمال تعجب این فیلم به جشنواره سینما حقیقت هم راه پیدا نکرد.
این فیلم در مرحله بازبینی شبکه المیادین، شبکه التجاه و چند شبکه عربی و انگلیسی دیگر قرار دارد. در زمانی که به بحث شیعه و سنی دامن زده می‌شود و بحث وحدت در جهان اسلام داغ است، فضای خوبی برای پخش این نوع فیلم‌ها وجود دارد، با این حال مدیران هنوز اقدام به پخش این دست آثار نمی‌کنند.

پیوند به بیرون

• گزارشی از مستند «اهل سنت ایران» (+عکس)
• اسلام‌زاده مستند «اهل سنت ایران» را به خانواده شهید ماموستا شیخ‌الاسلام تقدیم کرد
• مستند «اهل سنت ایران» تصورات غلط دنیای عرب را از بین می‌برد