باسکرویل (مستند)
| شهید آمریکایی جنبش مشروطه در ایران | |
 پوستر فیلم | |
| سبک | مستند |
|---|---|
| شرکت/سازمان تولیدکننده | سازمان هنری رسانه‌ای اوج |
| زمان | ۶ دقیقه |
| کشور | ایران |
| زبان | فارسی |
باسکرویل مستند کوتاه ایرانی دربارهٔ معلم آمریکاییِ مدرسهٔ مموریال در تبریز بود که در جریان جنبش مشروطه و تلاش برای شکستن محاصرهٔ تبریز در این شهر رهبری «فوج نجات» را بر عهده گرفت و جان خود را در راه مشروطه‌خواهی فدا کرد. از او اغلب به‌عنوان «لافایتِ آمریکاییِ ایران» و «شهیدِ آمریکاییِ جنبشِ مشروطهٔ ایران» یاد می‌شود.
این اثر محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج و در خانه طراحان انقلاب اسلامی تهیه شده است. گوینده این مستند جواد خیابانی است.
دربارهٔ مستند
در ۱۰ آوریل ۱۸۸۵ میلادی در خانواده‌ای مسیحی فرزندی به دنیا می‌آید و نام او را باسکرویل می‌گذارند، او که تحصیلات خود را در غرب به پایان می‌رساند برای تدریس تاریخ عمومی عازم ایران شهر تبریز مدرسه مموریال می‌شود، زمان آمدن او با تحولات و ناآرامی‌های مشروطه هم‌زمان می‌شود. در آن زمان تصمیم می‌گیرد به‌جای نقل تاریخ مردگان، در کنار بزرگانی چون ستارخان مشق نظامی به جوانان آموزش دهد.
باسکرویل
هُوارد کانْکْلین بَسْکِرْویل (انگلیسی: Howard Conklin Baskerville؛ ۱۰ آوریل ۱۸۸۵ – ۱۹ آوریل ۱۹۰۹) در محله نارت پلاته آمریکا متولد شد و تحصیلات مقدماتی‌اش را در کالج این ایالت به پایان رساند. وی در پاییز ۱۹۰۷ در حالی که تنها ۲۳ سال داشت، جهت تدریس تاریخ با یک قرارداد دو ساله به تبریز آمد. ورود او به ایران مقارن با دوره‌ای بود که محمدعلی‌شاه در تهران مجلس را به توپ بسته و اساس مشروطه را برچیده و دورهٔ استبداد صغیر را در ایران حاکم کرد. در همان دوران، مردم تبریز به رهبری ستارخان و باقرخان برای اعادهٔ مشروطیت به پا خاسته و به دنبال آن، نیروهای طرفدار شاه، اقدام به محاصرهٔ تبریز کردند. پس از ۱۱ ماه محاصره و بر اثر کمبود دارو و غذا، دسته‌ای در تبریز به نام فوج نجات به رهبری باسکرویل، برای شکستن محاصره تشکیل شد. باسکرویل، که دورهٔ سربازی را در آمریکا دیده بود، به قول خودش به‌جای نقالیِ تاریخِ مُردگان، تصمیم گرفت مشق نظامی به جوانان بیاموزد. در همین ایام، مرگ سیدحسن شریف‌زاده، دوست و یار نزدیک باسکرویل، چنان او را منقلب کرد که در جواب همسر کنسول آمریکا در تبریز، که از او خواسته بود از صف مشروطه‌خواهان جدا شود، ضمن پس‌دادن پاسپورتش گفت: «تنها فرق من با این مردم، زادگاهم است، و این فرق بزرگی نیست.»
باسکرویل با گروهش یعنی فوج نجات، در نبرد شام‌غازان شرکت نموده و به دشمنان یورش بُردند. او در تاریکی شب، با شناسایی محل شلیک گلوله‌های دشمن آن‌جا را آماج گلوله‌های خود نمود. سرانجام در صبح‌گاه روز دوشنبه ۳۰ فروردین ۱۲۸۸ (۱۹ آوریل ۱۹۰۹)، هوارد باسکرویل در سن ۲۵ سالگی بر اثر تیری که به سینه‌اش اصابت کرد به شهادت رسید.
پس از مرگ وی، مراسم تشییع جنازه‌ای با حضور گستردهٔ مردم در گورستان آمریکایی تبریز برگزار شد که به گفتهٔ «آلبرت چارلز راتیسلاو»، کنسول وقتِ انگلیس در تبریز، مراسمی بسیار تأثیرگذار بود. چندی بعد، ستارخان، تفنگ باسکرویل را که در هنگام کشته‌شدن در دست داشت، با حک کردن نام و تاریخ کشته‌شدنش در پرچم ایران پیچیده و برای خانواده‌اش در آمریکا فرستاد.
در حال حاضر، مجسمهٔ نیم‌تنه‌ای از او در خانهٔ مشروطهٔ تبریز نصب شده است.
