بهروز افخمی

بهروز افخمی

زمینه فعالیت	فیلم‌ساز کارگردان نویسنده سیاست مدار
ملیت	ایرانی
تاریخ تولد	۳ آبان ۱۳۳۵ ‏(۶۹ سال)
محل تولد	تهران
خویشاوندان سرشناس	علیرضا افخمی (برادر)
تحصیلات	کارشناسی تدوین
همسر	ناهید طلوع (جدا شده) مرجان شیرمحمدی (همسر کنونی)
جوایز	برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین کارگردان برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه

بهروز افخمی (زادهٔ ۳ آبان ۱۳۳۵ در تهران) سیاستمدار، فیلم‌سازو فیلمنامه‌نویس ایرانی و از کارگردانان برجسته سینمای ایران است.

او فارغ‌التحصیل رشتهٔ تدوین از مدرسهٔ عالی تلویزیون و سینماست و فعالیت حرفه‌ای خود را در دههٔ ۱۳۶۰ با تدوین فیلم «زیر باران» آغاز کرد. پس از مدتی وارد عرصهٔ کارگردانی شد و با کارگردانی فیلم سینمایی عروس (۱۳۶۹) مورد توجه قرار گرفت. فیلم سینمایی عروس با استقبال گسترده مخاطبان و منتقدان روبرو شده و نقد مثبت سید مرتضی آوینی بر این فیلم از جمله نقدهای موردتوجه او قلمداد می‌شود

افخمی با کارگردانی آثاری چون روز فرشته، روز شیطان، جهان پهلوان تختی و شوکران یکی از مهم‌ترین کارگردانان سینمای ایران در دهه ۷۰ بود که عمده آثارش جزو آثار درخشان سینمای ایران به‌شمار می‌رفتند؛ این آثار در نظرسنجی‌های سینمایی جزو آثار ماندگار تاریخ سینمای ایران قلمداد می‌شود.

افخمی در خرداد ۱۳۷۹ به عنوان نماینده مردم تهران وارد مجلس شورای اسلامی و جزو نمایندگان حامی جریان اصلاحات در این دوره بود. این دوره از مجلس شورای اسلامی یکی از پرحاشیه‌ترین ادوار مجلس در تاریخ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است که با استعفای دسته جمعی نمایندگان و ماجرای مطبوعات زنجیره‌ای و… به یاد می‌آید.

در رأی‌گیری مجلهٔ نقد سینما از میان ۵۵ فیلم‌شناس ایرانی در سال ۱۳۸۱، بهروز افخمی در فهرست ده فیلم‌ساز برتر تاریخ سینمای ایران قرار گرفت.

افخمی هم‌چنین در سال ۱۳۹۴ به عنوان مجری به برنامه سینمایی هفت اضافه شد که نقدها و رویکردهای این برنامه در آن دوران بارها مورد توجه و واکنش‌های مختلف اهالی رسانه و سینماگران قرار می‌گرفت. افخمی بعد از مدتی و از سال ۱۴۰۱ دوباره بر صندلی اجرای این برنامه سینمایی تکیه زد که در آبان ماه ۱۴۰۴ از این برنامه جدا شد.

فیلم فرزند صبح به کارگردانی افخمی یکی از نخستین و مهم‌ترین تجربه‌های تصویری در ترسیم زندگی امام خمینی بود که با حاشیه‌های مختلفی روبرو شد، ولی پس از آن فیلم سن پترزبورگ به کارگردانی او علیرغم آن که در ژانر کمدی بود اما جزو آثار موفق کارنامه او بود که با استقبال گسترده منتقدان و مخاطبان سینما همراه شد.

در دهه نود نیز افخمی با کارگردانی آثاری چون «آذر شهدخت پرویز و دیگران» و «روباه» توانست بار دیگر موفقیت خود را در سینما تکرار کند. فیلم صبح اعدام نیز به کارگردانی او جزو آثار موفق سازمان سینمایی سوره در جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۲ بود.

افخمی در دوران کاری اش تا امروز موفق به دریافت جوایز متعددی از رویدادهای سینمایی شده که از این جمله می‌توان به سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه و بهترین فیلم (آذر شهدخت پرویز و دیگران)، بهترین کارگردانی و جایزه ویژه هیئت داوران (گاوخونی) و… اشاره کرد.

تحصیلات و فعالیت‌ها

او که فارغ‌التحصیل رشته تدوین از مدرسه عالی تلویزیون و سینما است، فعالیت هنری خود را از دهه ۶۰ با تدوین فیلم «زیر باران» آغاز کرد و سپس به کارگردانی روی آورد. افخمی به دلیل سبک کاری خاص و همچنین مواضع سیاسی و اجتماعی‌اش، یکی از چهره‌های جنجالی و تأثیرگذار در سینمای ایران به شمار می‌رود.

یکی از نقاط عطف کارنامه او، فیلم «عروس» (۱۳۶۹) است که با بازی درخشان ابوالفضل پورعرب، مورد توجه منتقدان قرار گرفت و توانست دیپلم افتخار بهترین کارگردانی را برای او از نهمین جشنواره فیلم فجر به ارمغان بیاورد. در سال‌های بعد، او با فیلم‌هایی مانند «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» (۱۳۹۲) که برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه شد و «صبح اعدام» (۱۴۰۲) که سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را برای او به همراه داشت، موفقیت‌های خود را تکرار کرد. افخمی علاوه بر سینما، به مدت چهار سال (۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳) به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس ششم شورای اسلامی فعالیت کرد.

وی پس از ساخت سن پطرزبورگ (۱۳۸۸) برای مدتی در کانادا زندگی کرد. همسر افخمی، مرجان شیرمحمدی (نویسنده و بازیگر) است و فرزند این دو آهیل افخمی نام دارد که متولد کشور کاناداست. افخمی پیش از او با طراح گریم، ناهید طلوع، ازدواج کرده بود که به جدایی ختم شد. در شهریور ۱۳۹۴، اعلام شد که افخمی اجرا و سردبیری سری جدید برنامه هفت را بر عهده خواهد داشت. او جایزه سال میرزا را برای ساخت سریال میرزا کوچک خان دریافت کرد و برنده دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از نهمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم عروس شد. افخمی در رأی‌گیری مجله نقد سینما از ۵۵ فیلم‌شناس ایرانی در سال ۱۳۸۱، یکی از ده «فیلم‌ساز برتر تاریخ سینمای ایران» شناخته شد.

آثار

سینمایی

عنوان اثر	سال تولید	نوع فعالیت
روباه	۱۳۹۳	کارگردان
آذر، شهدخت، پرویز و دیگران	۱۳۹۲	کارگردان و تهیه‌کننده
این خانه من نیست (فراموش خانه)	۱۳۸۹	کارگردان
سن پترزبورگ	۱۳۸۸	کارگردان
فرزند صبح	۱۳۸۷	کارگردان
گاوخونی	۱۳۸۱	کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تدوینگر
شوکران	۱۳۷۷	کارگردان و فیلمنامه‌نویس
جهان پهلوان تختی	۱۳۷۶	کارگردان و فیلمنامه‌نویس
عقرب	۱۳۷۵	کارگردان
روز شیطان	۱۳۷۳	کارگردان، فیلمنامه‌نویس و بازیگر
روز فرشته	۱۳۷۲	کارگردان و فیلمنامه‌نویس
عروس	۱۳۶۹	کارگردان و فیلمنامه‌نویس
تفنگ‌های سحرگاه	۱۳۷۶	کارگردان
دست نوشته‌ها	۱۳۶۵	فیلمنامه‌نویس
پنجاه و سه نفر	۱۳۶۸	تدوینگر
آب را گل نکنید	۱۳۶۸	تدوینگر
زیر باران	۱۳۶۳	بازیگر و مدیر فیلمبرداری

تلویزیونی

عنوان اثر	سال تولید	نوع فعالیت
سریال کوچک جنگلی	۱۳۶۶	کارگردان
یازده دقیقه و سی ثانیه	۱۳۸۶	کارگردان
عملیات ۱۲۵	۱۳۸۸	کارگردان
بخش جدید عملیات ۱۲۵	۱۳۹۹	کارگردان

مجری

• قبل انقلاب (۱۳۹۹)
• نقد سینما (۱۳۹۷)
• هفت (۱۳۹۴)
• خانه جلال (۱۴۰۱)

جوایز و افتخارات

• جایزه سال میرزا برای ساخت سریال میرزا کوچک خان
• برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم آذر، شهدخت، پرویز و دیگران
• برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه از سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم آذر، شهدخت، پرویز و دیگران
• برنده جایزه هیئت داوران بهترین کارگردانی از بیست و دومین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم گاوخونی
• برنده تندیس زرین بهترین فیلمنامه از دومین دوره جشن خانه سینما برای فیلم جهان پهلوان تختی
• برنده دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از نهمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم عروس

گفتاورد

بهروز افخمی، به عنوان سینماگری که تجربه حضور در جشنواره‌های خارجی و داخلی را دارد در مورد پروتکل‌های پنهان جشنواره‌هایی مثل جشنواره کن برای فیلمسازان ایرانی اینطور می‌گوید:
«جشنواره کن پروتکل‌های خودش را دارد که شما (فیلمساز) باید حتماً با او به لحاظ محتوای فیلم توافق کنید، جشنواره‌ای مثل ونیز مقداری شرایط متفاوت تری دارد؛ مثلاً جشنواره کن روی مسئله‌ای مثل LGBT خیلی حساسیت و اصرار دارد. LGBT در واقع مخفف لزبین، گی، بای‌سکچر و ترانسکچر یا همان انواع و اشکال مختلف همجنس‌گرایی و همجنس‌بازی که با تعبیر کلی انحرافات جنسی شناخته می‌شوند، خیلی تأکید و حساسیت دارد که اگر فیلمی با چنین محتوایی به جشنواره بیاید یک‌سری امتیازات ویژه دارد که خیلی از دیگر آثار جلو می‌افتد. بعد در مورد ایران، فیلمسازان ایرانی باید خوب بدانند که چه جور تصویری از ایران باید عرضه کنند که مورد تأیید آنها باشد. مثلاً در مورد یکی از فیلم‌های جعفر پناهی (فیلمساز ممنوع‌الکاری که تاکنون چندین فیلم با محتوای ضد ایرانی و دروغ‌پردازانه را کارگردانی کرده و به جشنواره‌های مختلفی از جمله کن فرستاده است) که از روی یکی از آثار عباس کیارستمی هم ساخته بود، مسئولان جشنواره به او می‌گویند آن صحنه‌هایی که کاراکتر پیتزافروش داستان (نقش اصلی فیلم پناهی) پیتزاهایی را به در خانه افراد متمول و پولدار می‌برد باید از فیلم دربیاورد (حذف کند)، وقتی پناهی از آنها علت این درخواست را می‌پرسد، مسئولان جشنواره کن در پاسخ به او می‌گویند:
برای اینکه یک چنین تصاویر شیکی از خانه و زندگی این‌جور با استانداردهای ثروتمند [ی]را ما از ایران نمی‌پذیریم! و نباید چنین تصویر خوبی از زندگی در ایران نمایش داده شود. حالا اتفاقاً فیلم در مورد یک پیک موتوری و تحویل‌دهنده بدبخت پیتزاست که قرار است بدبختی‌های ایرانی‌ها به وسیله او به مخاطب منتقل شود! گفته بودند که این تصاویر خانه‌های شیک ثروتمندان در این فیلم چیست؟ اصلاً در ایران چنین خانه‌های وجود ندارد و باید آنها را از توی فیلم دربیاوری؟!»

پیوند به بیرون

• بهروز افخمی و محمد خزاعی در گفت‌وگو با خبرنگاران نوجوان.
• مروری متفاوت بر کارنامه فیلمسازی بهروز افخمی؛ کارگردانی که از ریسک نمی‌ترسد!.
• بهروز افخمی: به اصرار معاون سیما تهیه‌کننده «هفت» شدم.