تاریخ قرآن (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | محمود رامیار |
| تاریخ نگارش | دهه ۱۳۴۰ خورشیدی |
| موضوع | تاریخ قرآن، علوم قرآنی |
| سبک | پژوهش تحلیلی-تاریخی |
| زبان | فارسی |
| ویراستار | امیرحسین قانع (در برخی چاپ‌ها) |
| تعداد جلد | ۱ |
| تعداد صفحات | ۸۰۸ تا ۸۵۰ (بنا به چاپ) |
| قطع | وزیری (گالینگور) |
| ترجمه به دیگر زبان‌ها | اردو |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | انتشارات امیرکبیر |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | نخستین‌بار ۱۳۴۶ |
| شابک | 978-964-000-5934 (برخی چاپ‌ها) |
| وبسایت ناشر | خانه کتاب/نمایشگاه مجازی |
تاریخ قرآن کتابی پژوهشی به فارسی در حوزه تاریخ قرآن و مباحث بنیادین علوم قرآنی اثر محمود رامیار (۱۳۰۱–۱۳۶۳) است. این اثر با رویکردی تحلیلی-تاریخی به سرگذشت قرآن از آغاز وحی تا فرایند جمع‌آوری، کتابت، رسم‌الخط قرآن و شکل‌گیری قرائات می‌پردازد. چاپ نخست اثر در سال ۱۳۴۶ در تهران توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شد و در دهه‌های بعد بارها با صفحه‌بندی و افـزوده‌های جزئی تجدید چاپ گردید.[۱][۲]
موضوع و ساختار
تاریخ قرآن به‌صورت یک‌جلدی سامان یافته و فصل‌های آن مجموعه‌ای از مباحث محوری تاریخ متن مقدس اسلام را دربر می‌گیرد. برپایه معرفی‌های ناشر و پایگاه‌های کتاب‌شناختی، حجم کتاب در چاپ‌های مختلف میان حدودِ ۸۰۸ تا ۸۵۰ صفحه نوسان دارد که ناشی از تفاوت صفحه‌بندی و ویرایش‌هاست.[۳][۴][۵]
برخی محورهای اصلی کتاب به‌اختصار:
- چیستی «تاریخ قرآن» و جایگاه آن در علوم قرآن و حدیث
- آغاز وحی، مراحل نزول و مسئله مکی و مدنی
- کتابت وحی در عصر پیامبر اسلام و نقش کُتّاب وحی
- گردآوری قرآن پس از رحلت پیامبر و گزارش‌های مربوط به مصاحف قرون نخستین
- تاریخ قرائات و خاستگاه اختلاف قرائت‌ها
- تحول رسم‌المصحف، نقطه‌گذاری و اعراب‌گذاری
- گزارش‌هایی درباره کهن‌ترین نسخه‌ها و نسخه‌پژوهی قرآنی
رامیار در تدوین اثر، ضمن اتکا به منابع کلاسیک شیعه و اهل‌سنت، آرای خاورشناسان و تاریخ‌نگاران جدید قرآن را نیز طرح و بررسی می‌کند و در مواردی به نقد آنها می‌پردازد.[۶][۷]
روش‌شناسی
روش نویسنده ترکیبی از گردآوری گزارش‌های تاریخی و سنجش انتقادی روایت‌هاست. توجه به شواهد کتاب‌شناختی (گزارش مصاحف و منابع رجالی-تفسیری)، نقل دیدگاه‌های مختلف درباره ترتیب نزول و تبیین تفاوتِ «ترتیب تلاوت» و «ترتیب نزول» از ویژگی‌های روش او به‌شمار می‌رود. ارجاعات مکرر به منابع کهن و روزآمد، اثر را به مرجعی آموزشی برای درس «تاریخ قرآن» در دانشگاه‌ها بدل کرده است.[۸]
جایگاه و تأثیر
تاریخ قرآن از شناخته‌شده‌ترین مراجع فارسی‌زبان در این حوزه محسوب می‌شود و در کنار آثاری چون پژوهشی در تاریخ قرآن کریم در برنامه‌های درسی دانشگاه‌های ایران و برخی مراکز آموزشی حوزوی به‌کار می‌رود. روانی نثر و استواری استنادات از دلایل رواج آن نزد دانشجویان و پژوهشگران ذکر شده است.[۹]
چاپ‌ها و مشخصات کتاب
چاپ نخست کتاب به سال ۱۳۴۶ در تهران منتشر شد. در چاپ‌های بعدی، کتاب در قطع وزیریِ گالینگور با شمار صفحات متفاوت عرضه شده است: برخی چاپ‌ها ۸۰۸ صفحه و برخی تا ۸۴۰ یا ۸۵۰ صفحه را نشان می‌دهند. در داده‌های شناسنامه‌ای جدید شماره شابک ۱۳رقمی 9789640005934 درج شده است؛ در وبگاه‌های فروش و فهرستگان نوبت‌های چاپ متعدد تا دههٔ ۱۴۰۰ ثبت گردیده است.[۱۰][۱۱][۱۲]
ترجمه‌ها
از این اثر ترجمهٔ اردو با عنوان «تاریخُ القرآن» منتشر شده که آن را «سید انوار احمد بلگرامی» به اردو برگردانده است.[۱۳]
نویسنده
محمود رامیار (۱۳۰۱–۱۳۶۳) قرآن‌پژوه، مترجم و استاد دانشگاه مشهد بود. وی در حوزه تاریخ و علوم قرآنی آثار و مقالاتی منتشر کرد و تاریخ قرآن مشهورترین اثر او به‌شمار می‌آید.[۱۴]
پانویس
- ↑ تاریخ قرآن (رامیار)، ویکی‌شیعه
- ↑ معرفی کتاب تاریخ قرآن رامیار، ایران‌کتاب
- ↑ تاریخ قرآن (رامیار)، مشخصات کتاب، فروشگاه کتاب سروش
- ↑ مدخل «تاریخ قرآن»، خانه کتاب؛ شامل سال انتشار ۱۴۰۳ و ۸۵۰ صفحه
- ↑ تاریخ قرآن (چ۶، ۱۳۸۴)، گیسوم
- ↑ معرفی کتاب تاریخ قرآن رامیار، ایران‌کتاب
- ↑ تاریخ قرآن (رامیار)، ویکی‌شیعه
- ↑ گزارش اجمالی ساختار و رویکرد، ویکی‌شیعه
- ↑ معرفی کتاب تاریخ قرآن رامیار، ایران‌کتاب
- ↑ برگ مشخصات (صفحات ۸۰۸، وزیری، شابک)، فروشگاه کتاب سروش
- ↑ شناسنامه کتاب (چ۶، ۱۳۸۴؛ شابک 9789640005934؛ ۸۴۰ صفحه)، گیسوم
- ↑ داده‌های خانه کتاب (۱۴۰۳؛ ۸۵۰ صفحه)، خانه کتاب
- ↑ ترجمه اردو: Tareekh al-Quran، Ziyaraat.com
- ↑ زندگینامه کوتاه و معرفی اثر، ایران‌کتاب
منابع
- تاریخ قرآن (رامیار)، ویکی‌شیعه.
- تاریخ قرآن؛ معرفی و مشخصات، ایران‌کتاب.
- تاریخ قرآن (رامیار): شناسنامه نشر، سروش‌بوک.
- تاریخ قرآن (چاپ ششم، ۱۳۸۴)، گیسوم.
- مدخل خانه کتاب درباره کتاب، خانه کتاب.
- ترجمه اردو (Tareekh al-Quran)، Ziyaraat.com.
