جنگ اسرائیل با ایران
 دیوارنگاره میدان فلسطین بعد از حمله اسرائیل به ایران در خرداد ۱۴۰۴ | |
| زمان | از ۲۳ خرداد تا سوم تیر سال ۱۴۰۴ش/۱۳ تا ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵م |
|---|---|
| مکان | ایران و سرزمین‌های فلسطین اشغالی |
| علت جنگ | نابودی کامل برنامه هسته‌ای ایران و تغییر نظام سیاسی ایران |
| جنگندگان | |
| طرفین جنگ | جمهوری اسلامی ایران رژیم صیهونیستی اسرائیل |
| تلفات | |
| خسارات | ۱۱۰۰ کشته ایرانی ازجمله برخی از فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته‌ای کشته شدن و زخمی شدن ده‌ها اسرائیلی، تخریب مراکز علمی، نظامی و بنیادین اسرائیل |
جنگ اسرائیل با ایران در سال ۱۴۰۴، درگیری نظامی و کوتاه‌مدت میان نیروهای اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران بود که به‌مدت دوازده روز ادامه داشت. این جنگ در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ خورشیدی با حملات هوایی گستردهٔ اسرائیل به مجموعه‌ای از تأسیسات هسته‌ای، مراکز نظامی و مناطق مسکونی ایران آغاز شد. در نتیجهٔ این حملات، بنا بر گزارش‌های رسمی و رسانه‌ای، بیش از هزار نفر از جمله چندین فرمانده ارشد نظامی و شماری از متخصصان هسته‌ای جان باختند و حدود ۱۵۰ زن و کودک نیز در میان قربانیان بودند.
در پیِ این اقدامات، دولت ایران ضمن محکوم کردن تجاوز نظامی اسرائیل، اعلام کرد که پاسخ سختی خواهد داد. آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران، وعدهٔ «انتقام قاطع» داد و ساعاتی بعد، ایران عملیات وعدهٔ صادق ۳ را آغاز کرد که طی آن صدها موشک و پهپاد به‌سوی اهداف نظامی در خاک اسرائیل شلیک شد.
دولت اسرائیل هدف از این عملیات را توقف برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران، تضعیف و تغییر ساختار سیاسی کشور و کاهش نفوذ منطقه‌ای تهران اعلام کرد. به گفتهٔ منابع مختلف، عملیات یادشده با هماهنگی و پشتیبانی ایالات متحده آمریکا انجام شد. در دهمین روز نبرد، نیروهای آمریکایی به‌طور مستقیم وارد درگیری شدند و با بمباران مراکز هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان، از حملات اسرائیل حمایت کردند. جمهوری اسلامی ایران نیز در پاسخ به اقدام نظامی ایالات متحده آمریکا، ۱۴ موشک به پایگاه نظامی العدید شلیک کرد که بنابر گزارش‌های رسمی ۶ موشک به اهداف مشخص‌شده اصابت کرد.
جنگ اسرائیل با ایران، از سوی بسیاری از تحلیل‌گران به‌عنوان نقض آشکار حاکمیت ایران و اصول حقوق بین‌الملل توصیف شد. درگیری‌ها علاوه‌بر تلفات انسانی، موجب خسارات گستردهٔ اقتصادی در دو کشور شد و گزارش‌هایی از افزایش مهاجرت ساکنان اسرائیلی از سرزمین‌های اشغالی منتشر گردید.
جنگ ایران و اسرائیل در سال ۱۴۰۴، همانند بسیاری از رخدادهای ملی در تاریخ معاصر ایران، بازتاب گسترده‌ای در میان جامعهٔ فرهنگی و هنری کشور داشت. بخش بزرگی از هنرمندان، نویسندگان، فیلم‌سازان و فعالان رسانه‌ای با بهره‌گیری از ابزار هنر، کوشیدند روایت بومی و انسانی این درگیری را به تصویر بکشند و از شکل‌گیری روایت‌های یک‌سویه در رسانه‌های بین‌المللی جلوگیری کنند؛ خوانش قطعه «ای ایران» توسط محمود کریمی در ایام محرم و نیز تولید و انتشار قطعه علاج از محسن چاوشی ازجملۀ برجسته‌ترین این اقدام‌ها بود که با بازتاب‌های گسترده رسانه‌ای در داخل و خارج از کشور همراه شد.
در نهایت، با میانجی‌گری و درخواست رسمی دولت آمریکا، در تاریخ ۳ تیر ۱۴۰۴ آتش‌بس اعلام شد. ناظران بین‌المللی و برخی کارشناسان نظامی، پایان درگیری را ناکامی راهبردی اسرائیل ارزیابی کردند؛ چراکه به‌رغم شدت حملات، این کشور نتوانست به اهداف اعلام‌شدهٔ خود دست یابد.
آغاز جنگ ازسوی اسرائیل
دیوارنگاره میدان فلسطین
تصویر شهدای نظامی و هسته‌ای جنگ دوازده روزه در میدان فلسطین
حمله اسرائیل به صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران
تصویر حمله اسرائیل به ساختمان شیشه‌ای و معاونت سیاسی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران
تایم‌لاین جنگ دوازده روزه
تایم‌لاین جنگ دوازده روزه به روایت مجله دنیای اقتصاد[۱]
پس از آنکه دولت بنیامین نتانیاهو در آستانه دومین سال آغاز حمله زمینی تمام عیار به منطقه غزه قرار داشت، بعد از اقدام موفق علیه محور مقاومت در کشور لبنان و جنبش حماس در غزه، ترور سید حسن نصرالله، محمد ضیف، یحیی سنوار، سید هاشم صفی الدین و بسیاری دیگر از فرماندهان حزب الله لبنان و حماس، و همچنین پس از فروپاشی دولت بشار اسد و استقرار دولت محدود ابومحمدجولانی در سوریه، به این تحلیل رسید که امکان حذف نظام جمهوری اسلامی ایران نیز بعد از شکست هم پیمانان ایران در منطقه وجود دارد و رژیم صهوینیستی در یک موقعیت تاریخی منحصر به فرد برای نابودی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
این تحلیل از سوی بنیامین نتانیاهو با حمیت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا همراه شد و درحالی‌که جمهوری اسلامی ایران و دولت ایالات متحده آمریکا در حال مذاکرات غیرمستقیم برای شکل‌گیری تفاهم سیاسی بودند، در شامگاه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ رژیم صهیونیستی با ترور فرماندهان نظامی ارشد، دانشمندان هسته ای و تعدادی از مردم غیرنظامی در تهران، حمله‌ای همهجانبه را علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد.
در ساعات نخستین این اقدام غافلگیرکننده تعدادی از فرماندهان ارشد نظامی ایران از جمله سپهبد محمد باقری (رئیس ستاد کل نسروهای مسلح)، حسین سلامی (فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)، غلامعلی رشید (فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا)، امیرعلی حاجی زاده (فرمانده نیروی هوای فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) و تعدادی از عناصر کلیدی علمی ایران از دانش هسته ای نظیر طهرانچی، امیرحسین فقهی، فریدون عباسی، و... با اصابت پهباد و موشک از جنگنده های رژیم به شهادت رسیدند. با این حال ساعاتی بعد از این اقدام، نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حملات موشکی خود به خاک سرزمین های اشغالی را آغاز کرده تا نخستین نبرد مستقیم نظامی ایران و رژیم صهونیستی آغاز شود.
اهداف اسرائیل
این قطعه در ایام جنگ دوازده روزه توسط محسن چاوشی، با شعری از کاظم بهمنی تولید و منتشر شد.
به باور ناظران نظامی و تحلیل‌گران سیاسی، اهداف اصلی اسرائیل از آغاز درگیری با جمهوری اسلامی ایران در خرداد ۱۴۰۴، مجموعه‌ای از ملاحظات امنیتی، سیاسی و بازدارنده بود. نخستین و آشکارترین هدف، تخریب یا تضعیف زیرساخت‌های هسته‌ای ایران عنوان شد؛ اسرائیل مدعی بود که برنامهٔ هسته‌ای ایران در آستانهٔ تولید تسلیحات اتمی قرار دارد و اقدام نظامی را «ضرورتی پیشگیرانه» می‌دانست.[۲]
هدف دوم، مهار توان موشکی و پهپادی ایران بود که طی سال‌های پیش از جنگ، در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی توسعه یافته و به‌عنوان عامل برهم‌زنندهٔ توازن قوا در خاورمیانه تلقی می‌شد.[۳]
از دیگر مقاصد این حمله، فشار سیاسی برای تضعیف ساختار حکمرانی ایران و افزایش نارضایتی داخلی عنوان شده است. تحلیل‌گران غربی این اقدام را در امتداد راهبرد اسرائیل برای کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران در محور مقاومت و کاستن از توان تأثیرگذاری تهران در کشورهای هم‌پیمان مانند لبنان، سوریه، عراق و یمن ارزیابی کرده‌اند.[۴]
در سطح بین‌المللی نیز، جنگ با ایران به اسرائیل امکان می‌داد تا حمایت ایالات متحده و برخی دولت‌های غربی را در قالب «ائتلاف ضدتهدید ایرانی» تثبیت کند. برخی گزارش‌ها نشان می‌دادند که تل‌آویو امیدوار بود این اقدام، مسیر عادی‌سازی روابط امنیتی با کشورهای عربی را نیز تسهیل کند.
با این حال، با وجود گستردگی عملیات، بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند که اهداف اعلامی و پنهان اسرائیل در این جنگ به‌طور کامل محقق نشد و پیامدهای سیاسی و امنیتی آن در نهایت به افزایش بی‌ثباتی منطقه‌ای و تضعیف جایگاه اسرائیل در افکار عمومی انجامید.[۵]
الگوی حمله اسرائیل به ایران
در جریان این نبرد که عمدتاً برپایۀ توانمندی هوایی رژیم صهیونیستی و قدرت موشکی جمهوری اسلامی ایران استوار بود، رژیم صهیونیستی تمام قدرت خود را برای تکرار الگوی موفق خود در لبنان و سوریه قرار داده و سعی کرد با ترور مقامات ارشد نظامی، علمی و سیاسی ایران، نظام تصمیم گیری در جمهوری اسلامی ایران را مختل کرده و این نظام را دچار فروپاشی کند. ترور مقامات ارشد سیاسی ایران نظیر رئیس جمهور، رئیس مجلس شورای اسلامی، رئیس قوه قضائیه، وزیر أمور خارجه و اعضای شورای عالی امنیتی ملی و اقدام برای ترور رهبر جمهوری اسلامی ایران، بخشی از این تلاش ها بود که به نتیجه نرسید.
الگوی حملات رژیم صهونیستی در این نبرد برپایۀ توانمندی تسلط اطلاعاتی امنیتی فناورانه و قدرت هوایی با استفاده از جنگنده‌های آمریکایی F-35، F-15، F-16 و پهبادهای هرمس ۹۰۰ استوار بود، الگویی که با حمایت مستقیم جنگنده‌ها و هواگردهای کشورهای عضو ناتو و سنتکام و با حمایت کشورهای عربی منطقه به ویژه عربستان سعودی، سوریه و اردن همراه بود.
در عین حال و با آنکه جنگنده‌های ناتو سنتکام با استفاده از موشک‌های هوا به هوا و سامانه‌های متعدد پدافندی ایالات متحده آمریکا و کشورهای ناتو و رژیم صهیونیستی سعی در مهار کامل موشک‌های ایرانی داشتند، اما موازنه قدرت با موشک های بالستیک و پهبادهای شلیک شده از سوی جمهوری اسلامی ایران تغییر کرده و حدنصاب تازه‌ی بیش از ۷۰ درصدی از میزان اصابت موشک‌های ایرانی به سرزمین‌های اشغالی و شکست سامانه‌های پدافندی رژیم در مهار موشک‌های ایرانی ثبت شد. این در حالی است که میزان اصابت موشک های ایران به خاک سرزمین های اشعالی در عملیات وعده صادق ۱ چیزی حدود ۱۶ درصد تخمین زده می شود.
واکنش‌های بین‌المللی
واکنش‌های جهانی به درگیری میان ایران و اسرائیل ترکیبی از دعوت به خویشتن‌داری و محکومیت عملیات نظامی بود؛ شمار زیادی از دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی نسبت به مخاطرات گسترش جنگ هشدار دادند و خواستار کاهش تنش شدند.
ایالات متحده، در حالی که از حق اسرائیل برای دفاع از خود سخن گفت، اعلامیه‌هایی دربارهٔ حمایت دیپلماتیک و نظامی محدود منتشر کرد و هم‌زمان بر لزوم جلوگیری از گسترش درگیری تأکید کرد. چین و روسیه با لحن دیپلماتیک‌تری واکنش نشان دادند؛ هر دو کشور خواستار خویشتن‌داری و گفت‌وگو شدند و از راه‌حل‌های سیاسی و دیپلماتیک برای مهار بحران سخن گفتند.
در جهان عرب و میان کشورهای اسلامی، اکثراً حملات هوایی علیه خاک ایران را محکوم کردند و خواستار مداخله سازمان‌های بین‌المللی برای جلوگیری از تشدید بحران شدند؛ برخی دولت‌ها نیز تمرکز خود را بر کاهش تنش و حفاظت از منافع اقتصادی منطقه قرار دادند. مقامات کشورهای متعددی همچون رئیس‌جمهور ونزوئلا،[۶] رئیس‌جمهور و رئیس مجلس ترکیه،[۷] رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و رئیس مجلس پاکستان، رئیس‌جمهور مالدیو، نخست‌وزیر و رئیس مجلس لبنان، نخست وزیر عراق، وزارت امور خارجه کلمبیا، چین، روسیه، عربستان، اردن، امارات متحده عربی، ژاپن، اندونزی، مصر، تاجیکستان، نیجر، دولت برزیل و یمن، مقامات کویت، قطر، مالزی، کوبا، عمان و طالبان افغانستان و اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی، حزب‌الله لبنان، جریان حکمت ملی عراق، انصارالله یمن و حماس حمله اسرائیل به ایران را محکوم کردند و آن را نقض قوانین بین‌المللی و حاکمیت ایران خواندند.</ref> رئیس‌جمهور و رئیس مجلس ترکیه،[۸] مجلس پاکستان نیز با اکثریت آراء قطعنامه‌ای در محکومیت حمله اسرائیل و حمایت از ایران تصویب کرد.</ref> رئیس‌جمهور و رئیس مجلس ترکیه،[۹]
۳۳ کشور عضو کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل متحد، گروه دوستان دفاع از منشور ملل متحد شامل ۱۷ کشور، کشورهای عضو بریکس و وزیران امور خارجه بیست کشور عربی و اسلامی در بیانیه‌هایی حمله اسرائیل به ایران را محکوم کردند و ناقض حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل دانستند. یازده کشور عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در نشست فوق‌العاده شورای حکام آژانس در ۲۶ خرداد، در بیانیه‌ای مشترک حملات اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران را محکوم کردند.[۱۰]
واکنش‌های داخلی در ایران
آغاز حملات اسرائیل به خاک ایران با واکنش گستردهٔ افکار عمومی، نهادهای رسمی و گروه‌های مدنی روبه‌رو شد. در نخستین ساعات پس از اعلام خبر حمله، تجمع‌های خودجوش مردمی در شهرهای بزرگ از جمله تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و شیراز شکل گرفت. مردم با در دست داشتن پرچم ایران و تصاویر قربانیان، حمایت خود را از نیروهای مسلح و «پاسخ قاطع به تجاوز خارجی» اعلام کردند.
در سطح فرهنگی و هنری، مجموعه‌ای از برنامه‌ها و فعالیت‌های همبستگی ملی برگزار شد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما با همکاری نهادهای مردمی، کارزارهایی با محوریت «اتحاد ملی در برابر تجاوز» به راه انداختند. در شبکه‌های اجتماعی نیز، کاربران ایرانی با انتشار پیام‌ها و پویش‌هایی با مضمون «هم‌دل برای ایران» و «پاسخ سخت» به حمایت از نیروهای دفاعی کشور پرداختند.
چند روز پس از آغاز جنگ، گروهی از هنرمندان، نویسندگان و سینماگران با صدور بیانیه‌هایی مشترک، ضمن محکوم‌کردن حملات اسرائیل، از مردم خواستند تا «در برابر تهدیدهای بیرونی یکپارچه بمانند». در همین راستا، انجمن‌های موسیقی و هنرهای تجسمی، نمایشگاه‌ها و کنسرت‌هایی با محور مقاومت و صلح برگزار کردند.
در حوزهٔ مذهبی و اجتماعی نیز، مراسم دعا و یادبود برای شهدا و قربانیان در مساجد، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی سراسر کشور برگزار شد. خطیبان جمعه در خطبه‌های خود بر ضرورت ایستادگی، صبر و حفظ وحدت ملی تأکید کردند. در کنار این واکنش‌های احساسی و فرهنگی، برخی محافل دانشگاهی و نخبگان سیاسی نیز با انتشار یادداشت‌ها و میزگردهای تحلیلی، لزوم بازنگری در سیاست‌های بازدارندگی و دیپلماسی منطقه‌ای ایران را مطرح کردند. این مباحث نشان‌دهندهٔ تلاش برای ترکیب احساسات ملی با تحلیل عقلانی از بحران بود.
نقش هنرمندان و چهره‌های فرهنگی در روایت جنگ
جنگ ایران و اسرائیل در سال ۱۴۰۴، همانند بسیاری از رخدادهای ملی در تاریخ معاصر ایران، بازتاب گسترده‌ای در میان جامعهٔ فرهنگی و هنری کشور داشت. بخش بزرگی از هنرمندان، نویسندگان، فیلم‌سازان و فعالان رسانه‌ای با بهره‌گیری از ابزار هنر، کوشیدند روایت بومی و انسانی این درگیری را به تصویر بکشند و از شکل‌گیری روایت‌های یک‌سویه در رسانه‌های بین‌المللی جلوگیری کنند؛ خوانش قطعه «ای ایران» توسط محمود کریمی در ایام محرم و نیز تولید و انتشار قطعه علاج از محسن چاوشی ازجملۀ برجسته‌ترین این اقدام‌ها بود که با بازتاب‌های گسترده رسانه‌ای در داخل و خارج از کشور همراه شد.
افزون‌بر این، در روزهای نخست درگیری، بسیاری از بازیگران، خوانندگان و نویسندگان ایرانی با انتشار پیام‌های همبستگی در شبکه‌های اجتماعی، حمایت خود از نیروهای مدافع کشور و مردم آسیب‌دیده را ابراز کردند. شماری از آنان در کارزارهای امدادرسانی، جمع‌آوری کمک‌های مردمی و تولید آثار فرهنگی مشارکت فعال داشتند.
چند گروه هنری نیز با همکاری سازمان‌های فرهنگی دولتی و مردمی، پروژه‌هایی چون کنسرت‌های خیریه، نمایشگاه‌های عکس و پوستر، شعرخوانی‌های مقاومت و نمایش‌های خیابانی را به اجرا درآوردند که هدف اصلی آن‌ها تقویت روحیهٔ عمومی و انتقال پیام وحدت ملی بود.
در حوزهٔ سینما، برخی کارگردانان جوان با ساخت فیلم‌های مستند کوتاه، به بازنمایی ابعاد انسانی و اجتماعی جنگ پرداختند. این آثار، ضمن تمرکز بر تجربهٔ مردم عادی در شرایط بحران، تلاش داشتند از منظر هنری به مفهوم «دفاع هوشمندانه» و «مقاومت ملی» بپردازند.
چهره‌های شاخصی از عرصهٔ شعر و ادبیات نیز با انتشار سروده‌ها و بیانیه‌هایی، وحدت، صبر و امید را مضمون اصلی آثار خود قرار دادند. رسانه‌های رسمی و پلتفرم‌های دیجیتال داخلی به بازنشر این آثار پرداختند و از آن‌ها برای ترویج گفتمان فرهنگیِ همدلی و ایستادگی استفاده کردند.
تحلیل‌گران فرهنگی، حضور فعال جامعهٔ هنری ایران در این دوره را نشانه‌ای از تحول در نقش هنرمند در جامعهٔ معاصر ایرانی دانسته‌اند؛ هنرمندی که نه‌تنها به عنوان تولیدکنندهٔ اثر، بلکه به‌عنوان کنشگر اجتماعی و حامل پیام ملی در لحظات بحرانی عمل می‌کند.
آتش‌بس
بعد از حمله موشکی جمهوری اسلامی ایران به پایگاه العدید ایالات متحده آمریکا در قطر که به نابودی «گنبد رادوم سفید» که آمریکایی‌ها برای ارتباطات امن استفاده می‌کردند منجر شد و ساعتی پس از اصابت یک موشک قدرتمند ایرانی در خاک تل‌آویو با تخریب ۴۰۰ مترمربع از این شهر بود؛ دو تن از وزرای رژیم صهیونیستی در تماس با جی.دی.ونس، معاون اول رئیس جمهور ایالات متحده، درخواست آتش بس فوری کردند؛ این موضوع با موافقت مشروط جمهوری اسلامی ایران به شرط حمله پایانی از سوی ایران همراه می‌شود. در ساعت ۷:۱۵ صبح روز دوشنبه ۲ تیر ۱۴۰۴ و با اصابت موشک خیبرشکن در شهر تل‌آویو آتش‌بس میان ایران و رژیم صهیونیستی آغاز شده و جنگ رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران پایان یافت. هرچند کارشناسان این آتش‌بس را شکننده دانسته و احتمال وقوع درگیری دوباره را منتفی نمی‌دانند.
در بیانیهٔ شورای عالی امنیت ملی ایران آمده است که پایان درگیری، نتیجهٔ «تدبیر و تلاش رزمندگان» بوده و موجب شده است که طرف مقابل ناچار به توقف یک‌جانبهٔ حملات خود و پذیرش شکست شود. این شورا تأکید کرده است که نیروهای مسلح ایران بدون اعتماد به وعده‌های دشمنان همچنان آمادگی دارند تا در صورت هرگونه تجاوز، پاسخ متقابل ارائه کنند.[۱۱]
بر اساس اعلام سخنگوی قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء، اسرائیل در ساعت‌های اولیهٔ روز سوم تیر، در سه مرحله مناطقی از خاک ایران را هدف قرار داد و عملاً آتش‌بس را نقض کرد؛ این در حالی بود که اسرائیل ایران را به نقض توافق متهم کرده بود، اما ستاد نیروهای مسلح ایران هرگونه شلیک موشک را تکذیب کرد.[۱۲]
تحلیل‌گران سیاسی و نظامی با اشاره به اینکه اهداف اصلی راهبردی اسرائیل محقق نشد، آتش‌بس را نشانه‌ای از شکست راهبردی اسرائیل ارزیابی کردند.[۱۳] گفته شده است که نخست‌وزیر وقت اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، به دنبال تغییر ساختار سیاسی ایران بود و رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، دونالد ترامپ، به دنبال تسلیم بدون شرط ایران؛ با این حال هیچ یک از اهداف تعیین‌شده تحقق نیافت.[۱۴]
همچنین گزارش شده است که آتش‌بس بدون موفقیت اسرائیل و آمریکا در تخریب تأسیسات هسته‌ای ایران حاصل شد.[۱۵]
پانویس
- ↑ «۱۲ روز جنگ؛ از آسمان تهران تا قلب تل‌آویو/ دنیای اقتصاد». ۴ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «دلیل واقعی حمله اسرائیل به ایران/نتانیاهو سال‌ها برای حمله برنامه‌ریزی کرده بود/ خبرگزاری جمهوری اسلامی». ۲۶ خرداد ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «دلیل واقعی حمله اسرائیل به ایران/نتانیاهو سال‌ها برای حمله برنامه‌ریزی کرده بود/ خبرگزاری جمهوری اسلامی». ۲۶ خرداد ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «دلیل واقعی حمله اسرائیل به ایران/نتانیاهو سال‌ها برای حمله برنامه‌ریزی کرده بود/ خبرگزاری جمهوری اسلامی». ۲۶ خرداد ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «چرا اسرائیل به ایران حمله کرد؟/ خبرگزاری یورو نیوز». ۲۵ خرداد ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «رئیس‌جمهور ونزوئلا حملات اسرائیل به ایران را محکوم کرد/ خبرگزاری آناتولی». ۳ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «اردوغان: حمله اسرائیل به ایران نقض آشکار حقوق بین‌الملل است/ خبرگزاری آناتولی». ۳ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «واکنش های جهانی به حمله تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی به ایران/ خبرگزاری جمهوری اسلامی». ۳ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «مجلس پاکستان در حمایت از ایران و محکومیت حمله اسرائیل قطعنامه تصویب کرد/ خبرگزاری جمهوری اسلامی». ۳ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «حمایت قاطع ۳۳ کشور عضو کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل متحد از ایران خبرگزاری جمهوری اسلامی». ۳ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «شورای عالی امنیت ملی:هوشیاری و همبستگی مردم، راهبرد اصلی دشمن را درهم شکست/ خبرگزاری جمهوری اسلامی». ۳ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «رژیم صهیونیستی آتش‌بس را نقض کرد / خبرگزاری دانشجو». ۳ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از توافق آتش‌بس میان ایران و رژیم صهیونیستی خبر داده است./ خبرگزاری تابناک». ۳ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «ناکام ماندن اسرائیل و آمریکا در تداوم جنگ علیه ایران/ خبرگزاری جمهوری اسلامی». ۳ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
- ↑ «اسناد محرمانه آمریکا: حمله به ایران تنها چند ماه برنامه هسته‌ای را عقب انداخت/ خبرگزاری یورو نیوز». ۳ تیر ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۴.
