محمدرضا امامقلی تهیهکننده و سعید فضل هرندی کاگردان مستند جوانمرگ در گفتگویی دربارهٔ این مستند گفتند:
در این گفتگو محمد رضا امامقلی در مورد سوژه فیلم جوانمرگ باید بگویم خود آقای فضل زرندی به عنوان کارگردان دغدغه زیادی برای تولید این فیلم داشتند و به نظرم مهمترین بخشی که آقای زرندی را به سمت ساخت مستندی در مورد بحث جهاد سازندگی کشاند مسئله مهمی بود برای یک ایده و الگوی حکمرانی کشور و همچنین خدمت رسانی اجتماعی و به نظر انقلاب اسلامی به بلوغی رسیده که همه به ضرورت خدمت رسانی اجتماعی تأکید میکنند.
یکی از تهیهکنندگان مستند جوان مرگ گفت:
شما میبینید که در وقایع و حوادث مختلف میبینیم که در قاموس سیاستگذار حداقل به صورت شکلی حضور پیدا میکنند و مسئله خدمت رسانی اجتماعی را مطرح میکنند به نظر میرسد در فرایند انقلاب و آسیبشناسی ما امروز گرفتاری داریم هم در مدیریت دولتی و هم در انسجام اجتماعی به ضعف جدی رسیدیم.
مستند «جوان مرگ» یک عبرت پژوهی تاریخی است
امام قلی با عنوان اینکه با توجه به افق تمدن نوین اسلامی برای جمهوری اسلامی چارهای جز تحول نداریم تأکید کرد:
ایده جهاد سازندگی ایده پیشرانی در زمان خودش بوده به خاطر اینکه هم در بحث حکمرانی ایده جدیدی را پیش کشیده هم در مورد انسجام اجتماعی موفق عمل کرده و اینکه چه میشود که این الگو به عنوان یک پیشران یا به تعبیر شهید بهشتی یک الگو برای حکمرانی و عملکرد توسط دولت ما به روند رو به اضمحلال میرود و جوان مرگ میشود.
وی ادامه داد:
این مستند یک عبرت پژوهی تاریخی است که ما شاهد اقدامات تقلیل گرانه مثل تأسیس قرارگاههای نمایشی یا جلسات تزئینی نباشیم یا شعارهای در حد حرف احیاء جهاد سازندگی که گویی با عمل فاصله دارد را ندهیم و آنهایی که با جهاد آشنا هستند میدانند که جهاد اینگونه شکل نگرفت و قوام و دوام پیدا نکرد.
فضل زرندی کارگردان مستند جوان مرگ در ادامه با بیان اینکه این مستند پیش از اینکه یک دغدغه را مطرح کند و تاریخی باشد یک مستند سیاسی است و در مورد مسئله قدرت و تقسیم آن با مردم مختلف و مشارکت مردم را مطرح میکند ادامه داد:
«جوان مرگ» این موضوع را از نگاه مفهوم جهاد انجام میدهد اگر از خود من در پنج سال گذشته در مورد جهاد سازندگی میپرسیدند به عنوان فعال دانشجویی و کسی که تازه دغدغه داشته میگفتم:
بله جهاد جای خوبی بوده روستاها را درست میکرده و از این دست حرفهای کلی و در دوره اصلاحات در سال ۷۹ یک جریان سیاسی آن را نابود کرده و حتی همه فکر میکنند اضمحلال جهاد سازندگی به بعد از دفاع مقدس بازمیگردد در حالی که ما در کار متمرکز به سال ۵۸ تا ۶۲ هستیم و جلوتر نمیآییم مگر به ضرورت برای تولید، اتفاقی که برای جهاد سازندگی میافتد کج فهمی در همان مجلس اول انقلاب اسلامی است و منظورمان از جوان مرگی سال ۶۲ است نه ۷۹، دهها هزار نفر در همان اوایل انقلاب واقعاً به شکل جهادی به سمت خدمترسانی به مردم روستاها و در تمام کشور میروند این آدمها و فرهنگشان که از بین نمیرود.
جهاد فقط یک پیمان کار بزرگ با کارهای باور نکردنی نبود
فضل زرندی با زدن مثال شاخه گلی که چیده میشود ولی بعداً خشک میشود ادامه داد:
قبلاً هم جهاد سازندگی روایتهایی داشته که افرادی مانند مرحوم حسینعلی عظیمی و کتاب رسم جهاد که ما هم از آنها الهام گرفتیم.
اما یک اتفاق جدیدی در روایت ما در مستند جوان مرگ افتاده یکی سقوطی که از سال ۶۲ با وزارت شدن جهاد میشود و دوم اینکه این تصور که جهاد یک پیمانکار بزرگ بوده که میرفته و پروژههای باور نکردنی انجام میداده درست نیست بلکه جهاد موجودیت اجتماعی جهاد بوده نه فنی و مهندسی و این روایتی است که تلاش کردیم طی مستند ارائه بدهیم.
- اگر جهاد جوان مرگ نمیشد چه تأثیرات مثبتی داشت؟
واقعیت امر این است که به هر حال ما صرفاً با این دولت و آن دولت مواجه نیستیم و میخواهیم جهاد سازندگی را به عنوان یک کلان ایده مطرح کنیم و اگر بریده بریده به بحث دولت فعلی پرداخته برای این است که دولت علاقه به استفاده از این نوع الفاظ دارد اگر اجازه دهید ما این را با پارادایم قدرت تعریف کنیم و اتفاقاً در این نگاه احزاب و گروهها برای اینکه عقب نیفتند میخواهند خود را به این داستان نسبت دهند و خطر جدی تر که بحث جهاد سازندگی را تهدید میکند بحث مربوط به مصادره این مفهوم است و خطر دوم از خطر اول بیشتر است و بازخوانی شکلگیری جهاد و جوان مرگ شدن جهاد در این فیلم دنبال شده و باید سندی میماند که بگوید اگر جهاد جوان مرگ نمیشد چه تأثیرات مثبتی داشت؟
اینکه جهاد را در حد شعار بدانیم خوب نیست و این نه تنها در دولت در تمام کشور تسری پیدا کرده است.
سعید فضل زرندی در پاسخ به پرسش خبرنگار مبنی بر اینکه چرا در قسمت اول مستند به یکباره میبینیم از احیای جهاد سازندگی در دولت رئیسی و خبری مبنی بر مردمی سازی دولت پخش میشود گفت:
در لفافه عرض کنم نسخه اصلی مستند این نبود و مجبور شدیم در تلویزیون اینگونه نمایش دهیم در کل مستند هرچقدر از بحث تاریخی فاصله میگرفت و شروع میکرد به صورت طعنه وضعیت موجود صحبت میکرد تیزی آن گرفته میشد.
در مورد اتفاقاتی که در دولت کنونی در مورد مردمی سازی و جهاد سازندگی میافتد یک طور کمدی تلخ است. به نظر از یک تصور اشتباه از جهاد سازندگی و از همان هم یک کپی ناقص گرفته شده و بدون توجه به اقتضاء روز و وضعیت جامعه میخواهند ایده مردمی سازی و جهاد را پیاده کنند.
به نظر من آقای رئیسی یک مجسمه از جهاد درست کرده و گذاشته وسط هیئت دولت یک جلسه شورای عالی جهاد سازندکی برگزار میشود که ظاهر خوبی دارد اما خروجی اول جلسه عالی جهاد سازندگی چی بوده؟ من به همه کسانی که در بحث جهادی دارند ارادت دارم مسئله روندها وس اختارهایی که وجود داشته و دارد اجازه عملکرد را نمیدهد.
در جلسه اول شورای عالی جهاد سازندگی گفتند:
سند جامع برای جهاد بنویسیم این اصلاً با اصل جهاد مشکل دارد و چیزی که ضد بروکراسی بوده حالا تصویب میکنیم تازه بریم یک سند از هزاران سند را بنویسیم که تا کنون هیچ مسئله ای از کشور حل نمیکند و بعد آمدیم دستیار ویژه مردمی سازی درست کردیم یعنی باز از بالا به پایین که اصل جهاد از پایین به بالا بوده و این هم یک چیز خوشگلی است که بگویند: ما فرق داریم.
تولید مستند سیاسی دشواریهای خود را دارد
امام قلی در ادامه گفت:
درتولید این گونه مستندها دسترسی به آرشیو و افراد مشکلات خود را داریم و کسی که اقدام به تولید مستند سیاستی میکند و کسی که این گونه فیلم متعارف را انتخاب میکند خودش به سختی کار اضافه میکند.
این مستندساز با بیان اینکه جوان مرگ در مرکز رشد حوزه هنری استان قزوین ساخته شد و یکی از مسائلی که قابل اشاره است کارهای استانی و تولیدات بومی است تأکید کرد:
سعی شد تا در ساخت فیلم مستند در مورد جهاد سازندگی هم دیده شود این بود که بخشی از مردم و فضای کار هم پای کار آمد اهمیت دارد و نباید از نقش سفیر فیلم در تولید مستند جوان مرگ هم بگذریم.
اکبری پژوهشگر مستند جوان مرگ با بیان اینکه این کار ابعاد گسترده دارد و به این سادگی قابل جمع شدن نیست و ساده نمیشود با جهاد مواجه شد و شاید اسمش را بتوانیم بگذاریم نوستالژی زدایی و باید این را در نظر بگیریم مسئله جهاد سازندگی پدیده پیچیده تری از این موضوعات است و بحث مذاکرات مجلس تا مباحث دیگر میتوانست به آن بیشتر پرداخته شود و جهاد عملاً در روستاها کاری کرده بود که رأی روستاها رأی جهاد بود و سعی شد تا جایی که میشود ساختار جهاد نشان داده شود.[۲]