حسن مصطفوی

حسن مصطفوی

علامه مصطفوی
نام تولد	میرزا حسن مصطفوی
زمینه فعالیت	فقه، تفسیر قرآن، علوم اسلامی
ملیت	ایرانی
تاریخ تولد	۲۳ بهمن ۱۲۹۷
محل تولد	تبریز
والدین	پدر: آقا شیخ عبدالرّحیم، مادر: فاطمه
محل زندگی	تهران
محل درگذشت	تهران
تاریخ درگذشت	۵ تیر ۱۳۸۴
مدفن	قبرستان باغ بهشت، قم
پیشه	فقیه، مفسر قرآن
سال‌های فعالیت	۱۳۲۳–۱۳۸۴
شروع فعالیت	۱۳۲۳
تحصیلات	دکترای الهیات
دانشگاه	دانشکده الهیات تبریز
تأثیرپذیرفته	سید ابوالحسن اصفهانی، حجت کوه کمره‌ای، محمدحسین غروی اصفهانی، میرزا حسین نائینی
آثار	بیش از ۷۰ جلد کتاب از جمله التحقیق فی کلمات القرآن الکریم و تفسیر روشن

میرزا حسن مصطفوی مشهور به علامه مصطفوی (۱۲۹۷ - ۱۳۸۴) مفسر و فقیه شیعی قرن پانزدهم قمری است. او از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانی و حجت کوه کمره ای و محمدحسین غروی اصفهانی بود. مصطفوی مسلط به چهار زبان ترکی، عربی، فرانسوی و عبری بود که بیش از ۷۰ جلد کتاب تألیف کرد. مجموعه ۱۴ جلدی التحقیق فی کلمات القرآن الکریم و تفسیر روشن از آثار اوست. مزار او در قبرستان باغ بهشت قم قرار دارد.

زندگی و پیشینه

تولد و خانواده

میرزا حسن مصطفوی در ۴ شعبان سال ۱۳۳۴ قمری مطابق با سال ۱۲۹۷ خورشیدی در تبریز به دنیا آمد. او دورانِ کودکی را در تبریز در محضرِ پدرش آقا شیخ عبدالرّحیم گذراند. شیخ عبدالرّحیم فرزند شیخ مصطفی از دانشمندان شهر و مشهور به زهد و تقوا بود. نقل می‌کنند که او دارای روحیه‌ای بسیار لطیف و صاف و با اینکه از نظر علمی صاحبِ رأی بود ولی همیشه در سکوت و تواضع کامل به مردم خدمت می‌کرده و چون از نظر مالی در شرایط بسیار خوبی بوده، کمک‌های زیادی هم به آشنایان داشته است. مادرش فاطمه و مادر بزرگش از سلسله ساداتِ تبریز بوده است.

درگذشت

مصطفوی در ۵ تیر سال ۱۳۸۴ در تهران درگذشت. مزارش در قبرستان باغ بهشت در قم واقع است.

تحصیلات و مسیر علمی

مصطفوی دوران دبستان و دبیرستان را در تبریز گذراند و همزمان دروس ادبیات عربی و علوم اسلامی را آغاز کرد. در پانزده سالگی تا پایان کتاب رسائل و مکاسب را به پایان رسانید و سپس در دانشکده الهیات تبریز موفق به اخذ لیسانس و دکترای الهیات گردید. او از شانزده تا بیست و سه سالگی در قم و از بیست و سه تا بیست و پنج سالگی در نجف اشرف تحصیل کرد و سپس به قم بازگشت و به مدت یک سال به تدریس تفسیر قرآن و علوم مرسومه پرداخت و در بیست و شش سالگی به تهران مهاجرت و همان سال ازدواج نمود.

استادان برجسته

وی در تبریز از اساتیدی چون علی‌اکبر اهری و عمو زین‌الدّینی و در قم از حجت کوه کمره ای در فقه و اصول و در نجف از سید ابوالحسن اصفهانی در فقه و از میرزا حسین نائینی در اصول و از محمدحسین غروی اصفهانی هم در فقه و اصول بهره برد.

مهارت‌ها و دستاوردهای علمی

مصطفوی در بیست و شش سالگی به درجه اجتهاد رسید که توسط مراجع و عالمان دینی آن زمان تأیید شد. او به چهار زبان ترکی، عربی، فرانسوی و عبری تسلط کامل داشت. با وجود پیشنهاد برخی مراجع مانند آیت الله بروجردی برای بازگشت به قم جهت تدریس، او ترجیح داد در تهران بماند و زندگی خود را از طریق تألیف و نشر کتاب‌ها ادامه دهد. علما و دانشمندان روزانه برای بهره‌مندی علمی و معنوی از او به دفتر انتشارات مراجعه می‌کردند.

تألیفات و آثار

علامه مصطفوی بیش از هفتاد جلد کتاب تألیف کرده است. اولین کتاب او رهنمای گمشدگان در ۲۴ سالگی منتشر شد که کتابی عرفانی در سیر و سلوک است. آثار او در زمینه‌های مختلف علوم الهی شامل:

• التحقیق فی کلمات القرآن الکریم: تحقیقی در واژه‌ها و لغات قرآن که نوعی تفسیر ضمنی و محتوایی است و در ۱۴ جلد به چاپ رسیده است.
• تفسیر روشن: تفسیر قرآن و کلمات خداوند، با روشن کردن معانی واقعی و رد تفاسیر ضعیف.
• تاریخ اسلام
• زندگانی و سیره و فرمایشات امامان معصوم(ع)
• دیگر ادیان الهی
• علم کلام
• علم رجال
• علم اخلاق
• عرفان و سیر و سلوک؛ شامل تصحیح و تحقیق رساله لقاء الله اثر میرزا جواد ملکی تبریزی
• حقایق و معارف الهی.

پیوند به بیرون

• بررسی کارنامه قرآن‌پژوهی حسن مصطفوی