حسین دهلوی

حسین دهلوی

اطلاعات شخصی
تاریخ تولد	۷ مهر ۱۳۰۶
ملیت	ایرانی
محل تولد	تهران
تاریخ درگذشت	۲۳ مهر سال ۱۳۹۸
اطلاعات هنری
عنوان هنری	موسیقی‌دان
پیشه	آهنگساز و موزیسین
حوزه فعالیت	موسیقی
جوایز	چهره ماندگار سال ۱۳۸۲

حسین دهلوی (زادۀ ۷ مهر ۱۳۰۶ در تهران- درگذشت: ۲۳ مهر سال ۱۳۹۸) موسیقی‌دان و آهنگساز اهل ایران بود. او در سومین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۲ به‌عنوان چهره ماندگار موسیقی ایران شناخته شد.

دهلوی را نه‌تنها به عنوان آهنگساز و رهبر ارکستر، بلکه به‌عنوان مدیری تحول‌آفرین در موسیقی ایران معرفی کرده‌اند که توانسته است پایه‌های آموزش علمی و اجرای گروهی را ارتقا ببخشد.

دهلوی را ازجملۀ آن دسته از موزیسین‌هایی دانسته‌اند که به سازماندهی به کارهای گروهی بزرگ توجه و علاقه ویژه‌ای داشته است و در این زمینه‌ تجربه‌های موفقی نیز داشته است؛ تشکیل ارکستر مضرابی در سال ۱۳۷۱ که با تمرکز بر سازهای زهی‌مضرابی مانند سنتور و تار اجرا شد، ازجملۀ این کارهاست.

کتاب «پیوند شعر و موسیقی آواز» که حاصل چهار دهه پژوهش او در تلفیق شعر و موسیقی است، از تألیفات مهم دهلوی است که در نوزدهمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۳۷۹ برنده جایزه کتاب سال در بخش هنر شد.

تجلیل از حسین دهلوی

بزرگداشت حسین دهلوی در خانه هنرمندان در سال ۱۳۹۲ با حضور حسین علیزاده، حسین دهلوی و هوشنگ کامکار

بزرگداشت حسین دهلوی

مراسم تجلیل از حسین دهلوی در خانه هنرمندان سال ۱۳۸۳

زندگی، تحصیلات و آغاز فعالیت حرفه‌ای

ارکستر مضرابی استاد حسین دهلوی

حسین دهلوی در پنج‌سالگی آموزش موسیقی را نزد پدرش معزالدین دهلوی (از شاگردان علی‌اکبر شهنازی) آغاز کرد. در نُه‌سالگی، با تشویق مادرش به ساز ویلن روی آورد و نواختن آن را نزد پدر فراگرفت. پس از اتمام دوره مقدماتی، ردیف راست‌کوک را نزد ابوالحسن صبا آموخت و با ورود به هنرستان موسیقی، مسیر حرفه‌ای خود را آغاز کرد.

پس از هنرستان، روبیک گریگوریان (رئیس وقت هنرستان) او را به حسین ناصحی معرفی کرد تا هارمونی، کنترپوان و آهنگسازی را از او بیاموزد. با آمدن پروفسور توماس کریستین داوید (آهنگساز اتریشی) به ایران، دهلوی آموزش‌های پیشرفته آهنگسازی را زیر نظر او ادامه داد. دهلوی در سال ۱۳۳۹، به‌عنوان فارغ‌التحصیل آهنگسازی از هنرستان عالی موسیقی فارغ‌التحصیل شد. در ۱۳۵۰ برای یک دوره دوساله به آلمان و اتریش رفت تا مطالعات موسیقایی خود را گسترش دهد.

رهبری ارکستر و نوآوری‌های هنری

پس از درگذشت صبا (۱۳۳۶)، رهبری ارکستر صبا به دهلوی سپرده شد و او با گسترش آن به چهار شاخه، اجراهای هفتگی این ارکستر را از طریق تلویزیون ایران (از ۱۳۳۷) به مردم معرفی کرد.

در سال ۱۳۴۱ به ریاست هنرستان موسیقی ملی منصوب شد و طی ده سال مدیریت خود، تحولات چشمگیری در نظام آموزشی آن ایجاد کرد. او دروسی مانند تئوری موسیقی ایرانی، تلفیق شعر و موسیقی، و هارمونی را تدریس می‌کرد. از دیگر نوآوری‌هایش می‌توان به تدوین متد تنبک (با همکاری حسین تهرانی و دیگران) و طراحی سنتور کروماتیک برای استفاده در ارکستر اشاره کرد.

او از معدود موزیسین‌هایی است که تجربه‌های موفقی در مدیریت موسیقی و سازماندهی به کارهای گروهی بزرگ داشته است.

ازدواج و وفات

دهلوی در آستانه چهل سالگی ازدواج کرد. همسرش سوسن اصلانی (متولد ۱۳۲۶) از شاگردان هنرستان بود و سنتور می نواخت. ایشان سال‌هاست که نوازندگی و سرپرستی گروهی را به عهده دارند و تدریس نیز می کنند. هومن دهلوی فرزند ارشد او نیز آهنگسازی جوان و شناخته شده است. او مهر سال ۱۳۹۸ بعد از مدت‌ها مبارزه با بیماری در سن ۹۲ سالگی دار فانی را وداع گفت.

آثار

از جمله آثار دهلوی اپرای مانا و مانی (برای سال جهانی کودک) بود که به‌دلیل محدودیت‌های اجتماعی هرگز با صدای خواننده زن اجرا نشد، اما نسخه‌سازی آن در ۱۳۷۹ توسط ارکستر فیلارمونیک اسلواکی اجرا گردید؛ افزون‌بر این موارد زیر ازجملۀ آثار برجسته دهلوی به‌شمار می‌آید:

• سبک بال (۱۳۳۲): نخستین اثر ارکستری او با الهام از قطعه‌ای از صبا.
• کنسرتینو برای سنتور و ارکستر (۱۳۳۷): حاصل همکاری با فرامرز پایور.
• اپرای بیژن و منیژه (۱۳۵۴-۱۳۵۵): شامل ۱۵ قسمت از ۲۶ بخش طرح‌شده.
• تشکیل ارکستر مضرابی (۱۳۷۱) با تمرکز بر سازهای زهی‌مضرابی مانند سنتور و تار.

نکوداشت و تجلیل

• در تاریخ ۲۵ مرداد ۱۳۸۳ به‌‌همت اساتید و دوستداران موسیقی در سال آمفی تئاتر خانه هنرمندان مراسم تجلیل از مقام استاد حسین دهلوی برگزار شد.

• در سال ۱۳۹۲ مراسم بزرگداشتی برای حسین دهلوی، با حضور حسین علیزاده، حسین دهلوی و هوشنگ کامکار در خانه هنرمندان برگزار شد.