رسول فیضی در گفتوگویی با خبرگزار باشگاه خبرنگاران جوان ایکنا، دربارهٔ تفاوت مداحی جدید و قدیم، سبکهای مداحی و اشعاری که برخی میخوانند، گفت:
مداح اهلبیت (ع) باید با سیره آنها همرنگ شود
مهمترین شاخصه یک ذاکر و ستایشگر اهلبیت (ع) چیست؟
شاخصههای متعددی برای یک ستایشگر اهلبیت (ع) میتوان برشمرد؛ اما بارزترین صفت برای یک مداح اهلبیت این است که در طول عمرش با سیره اهلبیت (ع) همرنگ شود.
برخی مادحین هستند که وقتی مردم به کسوت و قد و قامت شان نگاه میکنند، یاد اهلبیت (ع) میافتند و حالشان منقلب میشود. کار مداح، مداحی است و قاعدتاً باید با مدح اهلبیت مردم را منقلب کند؛ اما برخی آنقدر در سیره اهلبیت ذوب شدند که فقط نگاه به آنها، شور و حال عجیبی را در دل مخاطب به وجود میآورد. این فقط به این دلیل است که مداح اهلبیت دائماً متخلق به اخلاق اهلبیت بوده و دور از آنها نایستاده است.
مداح اهلبیت (ع) باید مراقب گفتار و کردار خود باشد
از دیگر شاخصههای یک ستایشگر اهلبیت این است؛ مداحی که میخواهد برنامه ای اجرا کند و مردم را یاد اهلبیت بیندازد، باید مواظب گفتار و کردار خود باشد. یک موقع جمله ای بر زبان نیاورد که چهره تابناک اهلبیت را مخدوش کند. ما باید مداح اهلبیت باشیم؛ نه اینکه حرفی بزنیم که مقام اهلبیت را تنزل بدهیم. این نوع حرفها فردا کتک دارد و باید جوابگو باشیم. گریه کردن مردم به هر قیمتی هدف مادحین اهلبیت نیست؛ هدف ما باید شناساندن سیره واقعی اهلبیت باشد.
مداح اهلبیت (ع) بیش از همه باید دنبال آموختن باشد
امروز خیلی از جوانان و علاقه مندان به مداحی، فضای مجازی را استاد خود و ابزار یادگیری میدادند. شعری را از فضای مجازی پیدا میکنند، نوحه و روضه ای را به سبک خاصی میشنوند و همان را اجرا میکنند. در حالی که قدیمیها آموختن در کنار یک استاد را مهم میدانستند. در مسیر ستایشگری و مداحی برای اهلبیت، استاد خوب چه اثری دارد؟
جمله ای هست که بزرگان فرمودند و آن این است که «هلاک میشود کسی که استاد درست و حسابی برای خودش پیدا و انتخاب نکند». اگر بنا باشد که کسی بدون استاد قدم در این مسیر بگذارد، مثل گیاه خودرویی است که چند صباحی عمر دارد و بعدش دیگر عمر و دوامی نخواهد داشت. به خاطر اینکه آموختههایش را از منبع معتبر اخذ نکرده است. کسی که حکیم ارشادگری در زندگی داشته باشد، ماندگار است. مداح قبل از آنکه به فکر اجرای یک برنامه باشد، باید به فکر یادگرفتن باشد. آن هم یادگرفتن از مآخذ صحیح. فضای مجازی شاید تا اندازه ای علم ما را بالا ببرد اما به هیچ وجه جای خالی یک استاد را در زندگی یک مداح پر نمیکند.
آنچه مجلس حسین (ع) را جلا میدهد، معنویت آن است
مهمترین شاخصه برای انتخاب یک استاد و راهنما در مسیر مداحی اهلبیت چیست؟
دستگاه سیدالشهداء یک دستگاه کاملاً معنوی است. غیر از آنکه یک مداح باید هنرمند باشد تا بتواند محفوظات خود را در قالب الفاظ هنری به مردم عرضه کند تا فیض ببرند؛ فضای مجلس سیدالشهداء هم باید یک فضای معنوی باشد. پس کسی که میخواهد برای خود استادی انتخاب کند، در درجه اول باید معنویت استاد را در نظر آورد. قبل از آنکه شیفته صدای استاد بشود، باید شیفته حرف زدن و مقام معنوی او شود و بداند که از نظر معنوی آن استاد پرش میکند. فضای مجلس حسین با همه جاذبهها، اگر بدون مسائل معنوی باشد، ارزشی ندارد. آنچه مجلس حسین (ع) را جلا میدهد، معنویت آن است. پس مداحی که بخواهد استاد انتخاب کند، اول باید جنبه معنوی او را احراز کند. استاد خوب باید به لحاظ معنوی پربار باشد و تنها اندوخته اش مسائل ظاهری، شعر و صدایش نباشد. به معنای واقعی باید دستش به دامن اهلبیت علیهم السلام باشد.
مجلس امام حسین، کنسرت موسیقی نیست
میگویند میکروفون خیلی جاذبه دارد. برای اینکه شهوت و حب این دیده و شنیده شدن ما را نگیرد، چه کنیم؟ اخلاص را چطور در خود ایجاد کنیم؟
مسئله معنویت به هیچ عنوان جدا از اخلاص نیست. اخلاص بدون معنویت نداریم؛ معنویت اگر باشد، اخلاص هم میآید. مادحین باید این را نصب العین خود کنند که اگر در کار، گفتار، کردار و تعامل با مردم در مجلس حسین اخلاص نداشته باشند، به جایی نمیرسند. فضای مجلس حسین خدای ناکرده کنسرت نیست که خواننده به صدایش متکی باشد. مجلس سیدالشهداء آکنده از مسائل معنوی است که سرلوحه اش اخلاص است. حاج حسن جهازچی در تبریز کسی بود که همه قبولش داشتند؛ مخلص بود و برخی میگویند او مجتهد مداحان بود. یک مجلس او بدون اشک چشم خودش برگزار نمیشد؛ اول خود گریه میکرد و بعد مستمع. یکبار از او میپرسند از کجا بفهمیم که سیدالشهداء به ما عنایت دارد؟ گفت موقعی که مداح هم لباس تو برنامه اجرا کرد و مجلسش گرفت و مردم خیلی حال کردند، به دلت رجوع کن ببین خوشحالی یا ناراحت. خوشحالی از رونق مجلس حسین یا نه؟ اگر خوشحالی نظر عنایت امام را داری، در غیر این صورت بدان که خسران زده هستی و باید یک بازبینی کلی در اعمالت کنی.
گریه بر حسین (ع) باید توأم با معرفت باشد
بعضی هیئتهای ما امروز، به جای اینکه محل تزکیه نفس باشد، محل تخلیه احساس است. فرد به جای اینکه معرفت کسب کند؛ فقط به فکر عکس گذاشتن در صفحه اینستاگرام است.
اشکال از ماست؛ مجلس امام حسین (ع) عیب ندارد. من مداح نمیتوانم امام را آن طور که باید معرفی کنم؛ عیب از من است. متأسفانه اینطور وانمود شده است که مجلس خوب عزاداری، جایی است که ناله و نوحه و گریه در آن زیاد باشد. این کاملاً مغایر با آموختههای ماست. گریه بر حضرت سیدالشهدا و مصیبت اهلبیت (ع) خیلی خوب است، اما گریه توأم با معرفت و شناخت مکتب اهلبیت. متأسفانه برخی از حسین (ع) فقط یک روز عاشورا را ترسیم میکنند؛ در حالی که همه مدت عمر آن حضرت پر از درس و معرفت زندگی است. اگر مکارم اخلاق ایشان در این مجالس گفته نشود، من یقین دارم که این مجالس خالی از روح است و فقط به پوسته توجه کردیم و دنبال عمق آن نرفتیم.
به جای احساسات، عقل مخاطب را تحریک کنیم
برخی از ما هیئتیها فقط و فقط احساسات مردم را تحریک میکنیم. خوش به حال کسانی که عقل مردم را تحریک میکنند و به آن تلنگر میزنند. تحریک احساسات فقط به ساعتی بند است؛ اما عقلها اگر به حرکت درآیند، انسان را به حرکت درمیآورند. امامان ما میگویند که خیلی از خوانندگان قرآن هستند که لعنت میشوند، چون فقط به خواندن و تلاوت آیات توجه و اکتفا کردند، به آن عمل نکردند. البته در برخی تفاسیر آمده که این شامل افرادی است که منکر ولایت امیرالمؤمنین (ع) هستند. بعضی از مداحان هم هستند که موقع نوحه خوانی اهلبیت آنها را لعنت میکنند. چون برخی حرفها را میزنند که نه تنها شایسته اهلبیت نیست و نه تنها چهره آنها را مشوه میکنند بلکه ضربه به اعتقادات مردم میزنند. برخی برای اینکه مجلسشان را گرم کنند و اشک بیشتری بگیرند، دروغهایی به اهلبیت میبندند. ما باید برای این حرفها پاسخگو باشیم.
مجلس امام حسین فقط گریه و ناله نیست
مباحث سیاسی را باید در این مجالس بیان کنیم یا نه؟ اگر آری چگونه و با چه بیانی؟
برخی میگویند که اینجا مجلس گریه و راز و نیاز با اهلبیت است، پس از بیان مسائل سیاسی پرهیز کنیم. این به نظر من کاملاً غلط است. جمله ای هست در زیارت جامعه کبیره که میگوید «ای اهلبیت شما سیاستمدارترین مردم و انسانهای روزگارتان هستید». پس سیاست به خودی خود چیز بدی نیست. انسانی که پیرو مکتب اهلبیت است، باید در همه جا از آنها تاسی کند. اگر بنا بود حسین (ع) در سیاست زمان خود دخالت نکند، یزیدیان کاری به کارش نداشتند. اینکه در یک شب والی مدینه حضرت را مخیر کرد که یا سر از بدنت جدا میکنم یا بیعت با یزید را قبول میکنی و حضرت قبول نکرد و نصف شب از مدینه با اهلبیت خارج شد؛ نشان میدهد که حضرت سیدالشهدا با مسائل سیاسی زمان خود آشنا بود و از آنها کنارهگیری نکرد. اما چگونگی بیان و عنوان این مسائل سیاسی مهم است.
با بیان نادرست مسائل سیاسی، تفرقه افکنی نکنیم
ما باید با یکدیگر برادر باشیم. خدای ناکرده موجب تفرق بین یک جمع دلسوخته و طالب مکتب اهلبیت نشویم. ما باید روشنگری کنیم؛ برخی جریانات سیاسی نه سیاسی که جریانات خبیثند و دستاویز دشمن. باید چهره آنها را به مردم بشناسانیم که دنبال چه اهدافی هستند. یک نکته را هم بگویم، ما گاهی فکر میکنیم برخی کارها را خودمان انجام میدهیم. خدا بیامرزد، پدرم میگفت اگر نظر عنایت حضرت حق نباشد، من جوی بین دو چهارپا را نمیتوانم تقسیم کنم.
امروز بیشتر جوانان که از مکتب سیدالشهدا چیزی نمیدانند، به مجالس عزاداری خط میدهند!
این روزها در بسیاری از مجالس اهلبیت میبینیم که منبر کمرنگ شده و همه برای نوحه، روضه و شور آخر مجلس سر و دست میشکنند. نظر شما چیست؟
متأسفانه خط مشی این مجالس را جوانانی پایهریزی میکنند که از مکتب داری سید الشهدا هیچ نمیدانند. جوانانی که فقط دنبال شور و حال وهای و هوی هستند. اگر بنا شود که مجالس اهلبیت (ع) خالی از گفتار معارف آنها باشد، من فکر میکنم اهمیت چندانی ندارد. مجالسی که بدون گفتن معارف باشد و فقط به یک مداحی و روضه و گریه و شور بسنده شود، یقین داشته باشید که ارزش ندارد. امام صادق گفتند خدا رحمت کند کسی را که احیای امر ما میکند. این احیای امر محمد کردن به بیان معارف است. معرفی چهره بسیار تابناک اهلبیت زمانی میسر میشود که پرده را کنار بزنیم و از سیره اهلبیت بگوییم. چطور زندگی کردن و تعامل آنها با مردم را بگوییم نه فقط مصائب آنها را. در زیارت جامعه کبیره منقول از امام هادی میخوانیم که اهلبیت و امامان معصوم ما منتهی الحلم هستند؛ یعنی نهایت صبر و شکیبایی. ما که اینقدر این ادعیه را میخوانیم باید معرفتش را هم پیدا کنیم.
صله و هدیه صاحب مجلس نباید توقع مداح را بالا ببرد
در پایان اگر نکته ای باقی مانده، بفرمایید.
مادحین عزیز توجه داشته باشند که فضای مجالس امام حسین (ع) باید معنوی باشد. هرچه مداح اهلبیت با اخلاص و معنویت بیشتر پیوند داشته باشد، کارایی مجلسش بیشتر است. مداح سیدالشهدا، امام حسین (ع) را به پول نمیفروشد. بله، ممکن است برخی از لحاظ گذران زندگی دچار تنگی معیشت شده باشند و صاحب مجلس به آنها هدیه و صله بدهد؛ اما این نباید باعث شود، توقع و انتظار آقایان مداح بالا برود. آن هم تا حدی که تا مشخص نشود چقدر صله میدهند، برای مداحی به مجلس نرود! خدا بیامرزد پدرم میگفت اینها کفریات دستگاه سیدالشهداء است. سیدالشهدا از اینها اصلاً خبر نمیگیرد و به این مجالس نگاه نمیکند. همه باید مواظب باشیم که معنویت دستگاه حسینی را آلوده نکنیم.[۲]
رسول فیضی
ذاکر اهلبیت (ع) | |
![]() | |
زمینه فعالیت | شاعر آیینی مداح |
---|---|
ملیت | ایرانی |
تاریخ تولد | ۱۳۶۴ (۳۹–۴۰ سال) |
محل تولد | تهران |
رسول فیضی (زادهٔ ۱۳۴۶ در تهران) شاعر آیینی و مداح اهل ایران است. او مداح ثابت یکی از پر رونقترین حسینیههای آذریهای مقیم تهران یعنی حسینیه دلریش[یادداشت ۱] است. حاج رسول فیضی لیسانس زبان و ادیبات فارسی دارد و به گفته خودش افتخارش خدمت در دستگاه حضرت سیدالشهداست. محمدحسن فیضی از مداحان اهل بیت (ع) فرزند اوست.
روضه خوانی حاج رسول فیضی در حسینیه دلریش (۱۳۹۷)
نمونه ای از اشعار
عم اوغلی باشیم اوسته گل که حال اِحتضاریم وار
جمال محتضرده گورسنن بیراِنکساریم وار
تمنای وصالوندور دئدیم اگلش کناریمده
سنون تشریفووه یوخسا کلاف جان نثاریم وار
اولان ای ماسواللهَ وجودی محورایجاد
بوآخرساعتیم سندن بولورسن انتظاریم وار
اگرچه بحرمِحنتده غریق موج طوفانم
ولی شادم بوسودایه که سن تک بیرنگاریم وار
بودوقوزایلده بیردفعه تمنّا ایتمدیم سندن
بابام پیغمریله چونکه بیرعهد وقراریم وار
ولی ماذون ایله ایندی فقط بیرخواهشیم واردی
بتولی گل حلال ایله زبانِ اعتزاریم وار
منیم فخریم بودورای مهربانیم حال رحلتده
باشیم اوستونده مرآت جمال کردگاریم وار
اگرچه علّت ایجاد سیارات وافلاکم
سنه یارو هوادارم بونیله افتخاریم وار
عم اوغلی سن که واقفسن هامی اسرارپنهانه
بیلورسن محضرحقده نه اندازه وقاریم وار
بولورسن مندن اوتری جنّت الاعلاتاپوب زینت
بولورسن باغ فردوسه منیم فیض بهاریم وار
بولورسن خاک راهیم سرمهٔ چشم ملائک دور
مدینه اهلی بولمزله نقدری اعتباریم وار
بولورسن مندن اوتری خلق اولوب ارض وسما یکسر
نگاهیمده منیم مین گردش لیل ونهاریم وار
سوروش عرض ایلیم امّابو شأن و بو وقاریله
ندن سیلاب تک گوزدن آخان بیرجویباربم وار
اوگوندن که الوندن جام صحبای ولا آلدیم
اوزوم بولدوم بوگونکی گون کیمی انجام کاریم وار
ولی اوزجانیوه اولسون قسم شرمندیم سندن
اگرچه سینه ده سندن مدال افتخاریم وار
همان هنگامه ده دامان امیدون یاپیشدیم من
دایاندیم هرقدرگوردوم قولومدا اقتداریم وار
حریف اولمازدی زهرایه اونامردان سنگین دل
گورردون سن نقدری اهتمام کارزاریم وار
حمایت عرصه سینده ایله محو رویون اولموشدوم
که بولمزدیم قولومداسینه ده آثارثاریم وار
منیم قلبیمده بویاره ساغالمازتادَم مَحشر
فراموش ایتمرم هرقدری عمرمُستعاریم وار
نه صورتدن نه بازودن نه سینمدن نه پهلودن
سبب بیرآیری مطلب دور که هرگون آه وزاریم وار
نجه گوردی گوزوم بندطنابه قولاّرون باغلی
بیله دنیاده قالماخدان عم اوغلی ننگ وعاریم وار
غم ایتمه ای منیم روحیم سلامون بی جواب اولسا
سلامیمدن نشان گوزدن آخان بیرچشمه ساریم وار
ملول اولما اگرزهراده ایستورسندن آیریلسون
بوایوده دورت معطّر گللریمدن یادگاریم وار
عم اوغلی گلشنونده بسلدیم دورت لاله وسنبل
سموم باد دیدن سولمین بیرلاله زاریم وار
گیجه ویرغسلومی مولا گیجیله قوی منی قبره
بولورسن بوجماعتدن عم اوغلی اِنزجاریم وار
بیله فکرایتمه جنّاتی نشیمن ایلرم سنسیز
هله دورفلکده چوخ چتین بیرروزگاریم وار
تمنّای دیلیم حاشا خیال باغ جنّت دور
جمالون جلوه سینده مین بهشت سایه ساریم وار
گورنده کربلاده زینبون آشفته احوالین
یقینیم دور اوچولده بوندان آرتوق آه وزاریم وار
قویوب یوزآستان رحمت واحسانیمه (سائل)
بولورعالمده مین لر سائل امیدواریم وار[۱]
گفتاورد
پانویس
- ↑ «زبانحال حضرت فاطمهٔ زهرا (س) به حضرت علی (ع) -(عم اوغلی باشیم اوسته گل که حال اِحتضاریم وار)». دریافتشده در ۷ اردیبهشت ۱۴۰۳.}}
- ↑ «مداح بدون استاد مثل گیاه خودروست». دریافتشده در ۵ آذر ۱۴۰۳.
یادداشت
- ↑ هیئت دلریش در خیابان جمهوری اسلامی تهران از هیئتهای سنتی و قدیمی است که مخاطبان خاص خود را دارد. این هیئت تمرکز جدی برروی شعر اصیل و روضه دارد زیرا مؤسس آن، ۲۴۰ سال پیش شاعری به نام دلریش بوده است.