سلیم نیساری

سلیم نیساری

تاریخ تولد	۲۱ آذر ۱۲۹۹
محل تولد	تبریز
محل درگذشت	پاریس، فرانسه
تاریخ درگذشت	۲۲ دی ۱۳۹۷
تحصیلات	کارشناسی ادبیات فارسی و علوم تربیتی از دانشسرای عالی تهران، ۱۳۲۱ کارشناسی ارشد علوم تربیتی از دانشگاه لندن دکتری در رشته علوم تربیتی از دانشگاه ایندیانا آمریکا

سلیم نیساری (زادۀ ۲۱ آذر ۱۲۹۹ در تبریز - درگذشت: ۲۲ دی ۱۳۹۷) استاد ادبیات فارسی و حافظ‌پژوه، نسخه‌پژوه و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود.

ازآنجاکه حدود صد سال پیش نگارش کتاب برای دانش‌آموزان به شیوه‌های قدیم بسیار دشوار انجام می‌شد، نیساری روش‌های نوین نگارش و آموزش را وارد آموزش و پرورش کرد و از این جهت او یکی از پیشروان و جزو معدود افراد این حوزه به‌شمار می‌آمد. او مؤلف نخستین‌ کتاب‌های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان نیز بود.

او یکی از کارشناسان تمبر ایران بود و برای نخستین بار در کشور کاتولوگ تمبر پست ایران را در سال ۱۳۱۹ منتشر کرد؛ این کتاب در سال ۱۳۴۰ با نام «تمبرهای ایران» تجدید چاپ شد.

مراسم تشییع جنازه سلیم نیساری در فرهنگستان زبان و ادب فارسی

دی‌ماه ۱۳۹۷

زندگی و تحصیلات

سلیم نیساری در سال ۱۲۹۹ در تبریز متولد شد. پس از گذراندن دوره تحصیلات ابتدایی و متوسطه و موفقیت در امتحان نهایی دانشسرای تبریز، با رتبه اول برای ادامه تحصیل به تهران آمد و موفق به اخذ درجه لیسانس در سال ۱۳۲۱ در رشته ادبیات فارسی و علوم تربیتی شد. سپس به تحصیل در دوره دکتری ادبیات فارسی ادامه داد و در سال ۱۳۲۹ برای ادامه تحصیل به اروپا و سپس به آمریکا رفت. او موفق به دریافت درجه فوق‌لیسانس از دانشگاه لندن و نیز درجه دکتری در رشته علوم تربیتی و زبان‌شناسی از دانشگاه ایندیانا آمریکا شد.

نیساری در سال ۱۳۹۷ و در سن ۹۸ سالگی درگذشت.

سوابق اجرایی و مسئولیت‌ها

سلیم نیساری در سال ۱۳۲۱ به استخدام وزارت فرهنگ (آموزش‌وپرورش) درآمد و کار حرفه‌ای خود را در حوزه آموزش آغاز کرد. در سال ۱۳۲۳ به سمت معاونت دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز منصوب شد و توانست فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دانشکده را توسعه دهد.

در سال ۱۳۳۴، نیساری به عنوان دانشیار برگزیده انتخاب شد و یک سال بعد، یعنی در سال ۱۳۳۵، به سمت دانشیار دانش‌سرای عالی تهران منصوب گردید. این دوره، نقطه عطفی در مسیر علمی او محسوب می‌شود.

همکاری با یونسکو

در سال ۱۳۳۶، نیساری به استخدام دبیرخانه مرکزی یونسکو در پاریس درآمد و به عنوان رئیس اداره کمک‌های فنی منصوب شد. در این سمت، از سوی مدیرکل یونسکو مأموریت یافت تا از نحوه پیشرفت برنامه‌های کمک‌های علمی و فرهنگی یونسکو در کشورهای شمال آفریقا، خاورمیانه و جنوب غربی آسیا بازدید کند و گزارش‌های تخصصی ارائه دهد.

پس از پایان مأموریتش در سال ۱۳۴۴، نیساری به ایران بازگشت و به سمت مدیر کل روابط فرهنگی وزارت آموزش‌وپرورش منصوب شد. دو سال بعد، در سال ۱۳۴۶، به مرتبه استادی رسید و به دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران منتقل گردید.

مأموریت فرهنگی در ترکیه

در سال ۱۳۵۶، نیساری به مأموریت از طرف دانشگاه تهران و وزارت فرهنگ و هنر به ترکیه رفت و با سمت رایزن فرهنگی در این کشور فعالیت کرد. پس از پایان مأموریت، در سال ۱۳۵۸ به ایران بازگشت و در سال ۱۳۵۹، پس از ۳۸ سال خدمت، به تقاضای خود بازنشسته شد.

نیساری در نگاه دیگران

حداد عادل درباره حافظ‌پژوهی و نیز روش‌های نوین نگارش و آموزش چنین گفته است:

تصحیح دیوان حافظ یکی از مسائل روی میز ادبای صد سال اخیر بوده و هر کدام در این میدان کار کرده‌اند که کار نیساری از خوبان آن‌هاست. دکتر نیساری خدمتی ویژه به حافظ‌پژوهی کرد و آن گردآوری تصاویر نسخه‌های خطی در کتابخانه ایشان بود که در این زمینه حافظ‌پژوهان محتاج ایشان بودند و خود را محتاج ایشان می‌دانستند و این جزو میراث ارزشمندی است که از نیساری به‌جا مانده است. توجه به کتاب‌های درسی، رسم‌الخط فارسی، نگارش کتاب برای دانش‌آموزان ابتدایی به شیوه جدیدو... نتیجه این شخصیت نیساری است. در دوران حدود صد سال پیش نگارش کتاب برای دانش‌آموزان به شیوه‌های قدیم بسیار دشوار نوشته می‌شد و کسانی امثال باغچه‌بان و نیساری همت کردند، روش‌های نوین نگارش و آموزش را وارد آموزش و پرورش کردند. از این جهت نیساری یکی از پیشروان و جزو نادره‌‌مردان و نادره‌کاران این حوزه بود.

احمد سمیعی گیلانی درباره شخصیت نیساری گفته است:

شادروان دکتر سلیم نیساری هم‌شاگرد من بود. از همشاگردها، کسانی هستند که شاخصند و همیشه نام، منش، رفتار و علمشان به یاد می‌ماند. ما در رشته زبان و ادب فاررسی در حدود ۴۰ همشاگرد داشتیم که حدود ۵ یا ۶ نفر ان‌ها در یاد من مانده‌اند، اسمشان را می‌دانم و خاطراتی از آن‌ها به یاد دارم؛ یعنی همشاگردی داریم که فقط در کلاس با آن‌ها مشارکت داریم و همشاگردی هم داریم که در زندگی با آن‌ها مجالست و حضوری و غیر حضوری مجالست داریم که مرحوم نیساری به همراه کسانی مثل محمد قاضی از دسته دوم و از این قبیل بود. از میان ۳۰ یا ۴۰ نفری که همشاگرد من بودند، تعداد کمی هستند که صاحب‌نام شدند. مرحوم نیساری در خارج از کلاس با من مجالست داشت. ما در فضای فرهنگی و آموزشی دانشسرای عالی درس می‌خواندیم که برای دبیرستان‌ها دبیر تربیت می‌کرد. در آنجا دانشجوها دو دسته بودند؛ یک دسته تعهد دبیری داشتند و یک عده هم تعهد دبیری نداشتند. من جزو کسانی بودم که تعهد دبیری نداشتم و مرحوم نیساری جزو دسته‌ای بود که تعهد دبیری داشت، ولی کلاس‌ها، درس‌ها و استادهایمان همه یکی بود.

آثار

• «تمبرهای ایران»
• «تدریس زبان فارسی در دبستان یا آموزش هنرهای زبان»
• «نمونه‌هایی از آثار جاویدان شعر فارسی»
• «غزل‌های حافظ» (بر اساس ۴۳ نسخه خطی سده نهم)
• «کلّیات روش تدریس»
• دفتر دگرسانی‌ها در غزل‌های حافظ
• دستور خطّ فارسی
• «پژوهشی دربارهٔ پیوستگی خطّ فارسی با زبان فارسی»
• «نسخه‌های خطّی حافظ (سده نهم)»
• «تاریخ ادبیات ایران»
• «درس انشای فارسی»
• «کتاب اوّل فارسی (دارا و سارا با دوستان)»
• «فارسی یاد بگیرید»
• «راهنمای مکالمهٔ انگلیسی و فارسی»
• «برگزیده‌ای از غزل‌های سعدی»
• «برگزیده‌ای از غزل‌های حافظ»
• «مقدمه‌ای بر تدوین غزل‌های حافظ»
• «دیوان حافظ (بر اساس ۴۸ نسخهٔ خطی سدهٔ نهم)»
• «تبصره‌ای بر تدوین غزل‌های حافظ»

نکوداشت

اسفندماه ۱۳۹۲، مراسم بزرگداشت سلیم نیساری، در در تالار اجتماعات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

پیوند به بیرون

• سلیم نیساری در زمره پویاترین و علمی ترین حافظ شناسان است
• درگذشت سلیم نیساری