عباس نعمتی نویسنده و فیلمنامهنویس سریال‌های مختلفی است، از جمله اولین شب آرامش، تاصبح، سرپرست شاید برای شما اتفاق بیفتد، گمشده و تکیه برباد است. نعمتی درباره لزوم ساخت سریال مناسبتی برای ماه محرم به خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا گفت:
سوال من استفاهمی‌‌انکاری نیست. ولی این مسئله که انقدر بدیهی فرض شده، که لازم است تلویزیون سریال ماه محرم داشته باشد برچه مبناست؟ اگر از قاعده 5why استفاده کنیم باید از خودمان بپرسیم: چرا فکر می‌کنیم لازم است تلویزیون برنامه یا سریال محرمی داشته باشد؟ مثلاً پاسخ می‌دهیم به دلیل نیاز مخاطب. باز باید این سوال را از خود بپرسیم چرا مخاطب نیاز داردسریال محرمی ببیند؟ می‌تواند پاسخ این باشد، برای اینکه هویت دینی‌اش تقویت شود. باز باید پرسید آیا برای تقویت هویت دینی بهترین راه ساخت سریال و برنامه در ماه محرم است یا باید در طول سال سریال و برنامه‌های خوب دینی داشت، چون محرم مردم خودشان برای تقویت هویت دینی‌شان هیئت و عزاداری می‌روند.
این نویسنده با سابقه تلویزیون ادامه می‌دهد: برای مثال سریال مختارنامه سال‌هاست که در ماه محرم پخش میشود مگر این سریال مناسبتی محرم بوده است؟ یک سریال الف ویژه با پخش هفتگی در روزهای جمعه بوده است. سوال دیگر آیا هویت ملی با ساخت سریال و برنامه تقویت میشود یا راه‌های بهتری مثل تشویق رسانه به حضور در هیئت‌ها، سخنرانی‌ها و اقامه عزای اباعبدالله موثرتر است یا اینکه در محرم سریال ساخته شود و مردم را پای تلویزیون میخکوب کنیم و نیاز معنوی‌شان به عزاداری برطرف شود، آن مشارکت فعال در عزاداری و تاثیر سینه به سینه و نفس به نفس ضعیف نمی شود؟
نعمتی با طرح سوالی ادامه می‌دهد؛ آیا مناسبت محرم مثل رمضان است که مردم به دلیل روزه پای تلویزیون و در خانه نشسته‌اند یا جنس محرم اینجور است که مردم بیرون بروند و در هیئات و دسته‌ها حضور پیدا کنند؟ آیا بهتر است سریال محرمی ده روز اول پخش شود یا بعد عاشورا که هیئت‌ها تمام میشود و مردم در خانه‌ها مستقر می‌شوند؟ اگر این قاعده 5why را تا آخر برویم سوالات متعددی پیش می‌آید و جواب‌هایی می‌دهیم که براساس آن میشود سیاست‌های دقیق‌تر و درست‌تر و موثرتری را تنظیم کنیم.
وی می‌گوید: من می‌توانم همین الان ادله‌ای به نفع یا ضرر این سوالات که عرض کردم بدهم. ولی راهش این است این سوالات و سوالات دیگری که تامل کنیم به ذهن می‌آید لیست شود و روی کاغذ و نه حافظه سود و زیان‌هایش نوشته شود و تصمیم‌گیری شود. در آن صورت ممکن است در ایام کرونا که مردم در خانه حضور دارند لازم باشد حتماً تلویزیون چند سریال محرمی داشته باشد و بعد کرونا در محرم بیشتر باید تشویق کند در هیئت‌ها و دسته‌ها حضور پیدا کنند و اگر سریالی لازم است رویکرد، هدف، مخاطب، حرف و سخن واضح و مستدل (نه مبهم و مجمل) علمی و روشمند (نه ذوقی و لیست کردن آرزوها )مشخص گردد.
نویسنده سریال اولین شب آرامش می‌گوید: اگر روشمند و علمی با این مسائل برخورد کنیم و پاسخ دهیم در این صورت فرض‌هایی که خیلی در ابتدا بدیهی انگاشته میگشود ممکن است در باز تعریف( redufinition) متفاوت یا وضوحش بیشتر شود. در یک حرف کلان‌تر رسانه نیازمند دیزاین ( Design) و رویکرد خلاقانه حل مسئله است و لازم است از مدل‌های دیزان متدولوژی بهره ببرد، مثلاً یکی از این مدل‌ها، مدل پیشنهادی شورای طراحی انگلستان به نام daubel diamond است که تا رسیدن به redufinition وباز تعریف مسئله باید مراحل کشف(نه صرفاً فهمیدن مسئله) جمع‌آوری دیتا، بینش‌دهی و معنا‌دهی (Insight) به این دیتاها رخ دهد.
اینجوری از اثر دانیگ_ کروگر و سوگیری شناختی‌ای که افراد توانایی و دانش‌شان را بسیار بیش از اندازهٔ واقعی ارزیابی می‌کنند، فاصله می‌گیریم و در همان ابتدا سوال را قطعی نمی‌پنداریم و شروع نمی کنیم راه حل دادن.
در این صورت ممکن است در یک دیزاین و آرایش رسانه‌ای، سریال محرمی حتما برای تلویزیون لازم باشد و در یک دیزاین دیگر خیر.
نعمتی در پایان گفت: مهم این است محرم برای مخاطب تبدیل به یک تجربه (experience) بشود. برای آن تجربه تلویزیون(رسانه) نیازمند یک داستان مشترک میان خودش و مخاطب با موضوع محرم و خلق معنای مدنظر در این داستان است. در حقیقت داستانِ رسانه و مخاطب برای تجربه مشترکی در محرم، نه یک داستان و سریال که از یکی ازشبکه‌های تلویزیونی پخش میشود.[۲]
عباس نعمتی
 | |
| زمینه فعالیت | بازیگر فیلمنامهنویس |
|---|---|
| ملیت | ایرانی |
عباس نعمتی، نویسنده و فیلمنامهنویس ایرانی است که با حضور فعال و مداوم در تلویزیون ایران شناخته میشود. کارنامه‌اش شامل همکاری در سریال‌هایی نظیر «چراغ جادو» به کارگردانی همایون اسعدیان، «اولین شب آرامش» به کارگردانی احمد امینی، ، سریال «بوی باران» به کارگردانی محمود معظمی و سرپرستی نویسندگان در مجموعه‌هایی نظیر «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد»، «اولین انتخاب»، «آرماندو»، و «از یادها رفته» است.
نعمتی با آثار ابتدایی خود در تلویزیون، به‌ویژه در «اولین شب آرامش» و «تکیه بر باد»، موفقیت‌های چشمگیری به‌دست آورد. با این حال، برخی از آثار اخیر او مانند «از یادها رفته» و «بوی باران» با انتقاداتی مواجه شده‌اند که از ضعف در نگارش و سردرگمی در انتخاب ژانرهای مختلف حکایت دارند.
برخی معتقدند که حضور پررنگ نعمتی در تلویزیون بیشتر به‌دلیل روابط نزدیک او با مسئولان صداوسیما، به‌ویژه مرتضی میرباقری، معاون سیما، است. این رابطه ممکن است به او فرصت‌های بیشتری برای نوشتن فیلم‌نامه‌های پرهزینه و پرحاشیه داده باشد. نعمتی در دوران حضور میرباقری در معاونت سیما، به‌عنوان دبیر شورای هماهنگی تولیدات نمایشی سیما و قائم‌مقام مدیرکل اداره طرح و برنامه سیما فعالیت کرده است.
این مسئولیت‌ها او را در موقعیتی قرار داده است که بسیاری از پروژه‌های تلویزیونی تحت نظر او قرار گرفته‌اند. در ادامه، نعمتی نیز در وزارت کشور و در سمت مسئول بخش موسسات غیردولتی و غیرحاکمیتی فعالیت کرده است. یکی از جنجالی‌ترین مسائل در کارنامه کاری نعمتی، اتهام سیاه‌نمایی است که در برخی از سریال‌های اخیر او مانند «بوی باران» مطرح شده است. این سریال با موضوع آسیب‌های اجتماعی، با اعتراضاتی مبنی بر تلخی زیاد و عدم توجه به جنبه‌های مثبت زندگی روبه‌رو شد. نعمتی در دفاع از کار خود، توضیح داد که تمرکز او بر آسیب‌های اجتماعی به سفارش‌های مسئولان بوده است و هدفش نمایش مشکلات اجتماعی ایران از زاویه‌ای انسانی و اصلاح‌گرایانه است.
در نهایت، با توجه به کارنامه کاری و اتهامات مختلفی که به او وارد شده، سوالات زیادی درباره شرایط حرفه‌ای و روابط پشت‌پرده او در صنعت تلویزیون مطرح است. با این حال، تأثیر و حضور او در تلویزیون ایران به‌ویژه در حوزه فیلم‌نامه‌نویسی غیرقابل انکار است.[۱]
نمایشنامه‌ای که نعمتی را به دادگاه کشاند؛ از اتهام تا آزادی
در سال ۱۳۷۸، انتشار یک نمایشنامه طنز در نشریه دانشجویی «موج» باعث شد عباس نعمتی با اتهام توهین به مقدسات مواجه شود. پرونده او با ورود آیت‌الله بهجت و ارسال پیام‌هایی به مقامات عالی، از جمله آیت‌الله شاهرودی و مرتضوی، قاضی وقت دادگاه مطبوعات، ابعاد تازه‌ای یافت. در نهایت، دادگاه تأیید کرد که نوشته او توهین‌آمیز نبوده است. حکم اولیه یک سال زندان بود، اما با ورود مقام معظم رهبری به پرونده، نعمتی آزاد شد. این ماجرا همچنان یکی از جنجالی‌ترین حوادث کارنامه او به‌شمار می‌رود.
سوابق کاری
نویسندگی
| سال | عنوان | کارگردان | بازیگران | ژانر |
|---|---|---|---|---|
| ۱۳۹۶ | بوی باران | بهروز شعیبی | هانیه توسلی، امیر آقایی | درام |
| ۱۳۹۵ | آرماندو | علیرضا بذرافشان | محمدرضا گلزار، یکتا ناصر | کمدی |
| ۱۳۹۲ | اولین انتخاب | شهرام شاه حسینی | محمدرضا گلزار، سحر قریشی | درام |
| ۱۳۹۱ | تکیه بر باد | علی شاه حاتمی | هانیه توسلی، شهاب حسینی | درام |
| ۱۳۸۹ | نون و ریحون | سعید آقاخانی | محمدرضا گلزار، شبنم قلی‌خانی | کمدی |
| ۱۳۸۷ | سکوت خدا | حسن فتحی | مصطفی زمانی، فاطمه معتمدآریا | درام |
| ۱۳۸۷ | در همین نزدیکی | جواد افشار | فرهاد اصلانی، گلاره عباسی | درام |
| ۱۳۸۵ | تا صبح | حسین سهیلی‌زاده | مهران غفوریان، امین حیایی | کمدی |
| ۱۳۸۵ | اولین شب آرامش | جواد افشار | رضا کیانیان، مریلا زارعی | درام |
| ۱۳۷۹ | چراغ جادو | اصغر فرهادی | رضا کیانیان، مریم بوبانی | درام |
بازیگری
| سال | عنوان | کارگردان | بازیگران | ژانر |
|---|---|---|---|---|
| ۱۳۹۸ | چند می‌گیری گریه کنی ۲ | مهران مدیری | مهران مدیری، حسین یاری، سحر دولتشاهی | کمدی |
| ۱۳۶۹ | راز کوکب | علی اصغر شادروان | محمدعلی کشاورز، لیلا حاتمی | درام |
| ۱۳۶۸ | دندان مار | مسعود کیمیایی | فریدون گلی، سعید کنگرانی | درام |
| ??? | امام علی(ع) (نقش ابن ملجم) | داوود میرباقری | شهاب حسینی، حسین یاری | تاریخی |
ناظر پروژه
| سال | عنوان | کارگردان | بازیگران | ژانر |
|---|---|---|---|---|
| ۱۳۹۰ | راه طولانی | سعید سلطانی | احمد مهرانفر، یکتا ناصر، شاهرخ استخری | درام |
| ۱۳۸۹ | ساختمان ۸۵ | علیرضا امینی | امیر جعفری، نگار جواهریان، محمدرضا شریفی‌نیا | کمدی |
اجرای دکور
| سال | عنوان | کارگردان | بازیگران | ژانر |
|---|---|---|---|---|
| ۱۳۹۶ | در خونگاه | سیاوش اسعدی | هانیه توسلی، مهدی پاکدل، رضا کیانیان | درام |
گفتاورد
«عباس نعمتی»، نویسنده‌ی سریال «بوی باران» گفت: یک نمایشنامه طنزی در نشریه دانشجویی «موج» امیرکبیر که ۱۵۰نسخه داشت، دقیقا بیست سال پیش نوشته‌ام؛ در انتهای تابستان ۱۳۷۸. بعد که شلوغ شد و من رفتم خودم را تحویل دادم. آیت‌الله بهجت ورود کردند و پیغام دادند به حضرت آقا، آیت‌الله شاهرودی، آقای مروی و مرتضوی که قاضی دادگاه مطبوعات وقت بود که ایشان توهین نکرده و آزادش کنید. حتی به دادگاه ما پیغام دادند که من قبلا آدم پیش مرتضوی فرستاده‌ام. اگر می‌گویید این مطلب توهین به مقدسات است می‌خواهند زنگ بزنند، می‌خواهند مکتوب بپرسند و من بگویم توهین به مقدسات نیست. آقای مرتضوی در دادگاه تایید کرد ایشان نماینده قبلا فرستاده و الان باید برای دادگاه ثابت شود. اینها همه در صورتجلسه دادگاه هست؛ جلوی چند صدنفر. حکم دادگاه من یک سال بود. حضرت آقا هم ورود کردند و دستور آزادی مرا دادند. خبرآنلاین نوشت: «بوی باران» پرحاشیه‌ترین سریال این روزهای تلویزیون است. سریالی با تمام المان‌هایی که تلویزیون می‌پسندد. از بیان ایدئولوژی‌های اخلاقی در قالب دیالوگ بین کاراکترها تا کاراکتری که جوانمردانه به فقرا غذا می‌رساند و معتادها را برای ترک اعتیاد راغب می‌کند، تا کاراکتری که در ابتدا در پاسخ به درخواست همسرش برای چادر سر کردن مخالفت می‌کند و بعد از مرگ همسرش در چرخشی ۱۸۰درجه‌ای چادر را به عنوان حجاب برمی‌گزیند. همین سریال اما با این المان‌ها، در تمام طول پخش از سوی برخی رسانه‌های طیفی که معمولا برای اینگونه سریال‌ها هورا می‌کشند مورد انتقاد قرار گرفت. از اتهام به سیاه‌نمایی تا این اواخر اتهام به نفوذ در صداوسیما. نفوذ نویسنده‌ای که سال‌ها پیش محکوم به اعدام بوده در صداوسیما از نگاه وحید جلیلی نویسنده روزنامه جوان به نفوذی که در «گاندو» به تصویر کشیده شده بود تشبیه شد. پیش از این هم البته این روزنامه بارها با همین تیتر «نویسنده محکوم به اعدام» عباس نعمتی نویسنده فیلمنامه این سریال را نواخته بود و کلیت سریال را به خاطر نویسنده‌اش زیر سوال برده بود. بخشی از سوالات ما از عباس نعمتی در کافه‌خبر به این سوال برمی‌گشت که چرا مورد انتقاد این طیف قرار گرفته است.
- با اینکه «بوی باران» خیلی شعارزده است و خودتان هم می‌گویید بر اساس المان‌های اخلاقی نوشتید انتقادها به شما درست در جبهه‌ای است که انتظار می‌رود پشت چنین سریالی بایستند.
- نگفتید چرا جریانی که اتفاقا باید از شعارهای این سریال خوشش بیاید شما را می زند؟
- یک جور از پاسخ دادن در نرفتید؟
- چیزی که می‌گویند و می‌نویسند این است که شما چرا اینقدر جامعه ایرانی را سیاه نشان دادید؟
- بگذارید شفاف تر بپرسم، آقای وحید جلیلی صحبت‌هایی علیه شما کرده‌اند.
- ایشان گفته شما به جرم توهین به معصومین تا اعدام رفته‌اید و…
- اصل ماجرا را یکبار توضیح می دهید.
- یعنی آن مطلب «موج» توهین به مقدسات نبوده؟
- آقای وحید جلیلی گفته بوی باران نماد نفوذ در صدا و سیما است.
- منتقدین شما می‌گویند بحث آسیب‌های اجتماعی را نباید نشان داد سیاه‌نمایی میشود.
- این همان مستند معروفی است که در حضور رهبری پخش شده و می‌گویند ایشان متاثر شده. آن را شما ساختید؟
- جمله پایانی؟
پانویس
- ↑ «کاربلد، متهم یا سوگلی میرباقری؟». ۲ شهریور ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۲ دی ۱۴۰۳.
- ↑ «آیا مخاطب نیاز دارد در محرم سریال مذهبی ببیند؟». ۱۰ مرداد ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۲ دی ۱۴۰۳.
- ↑ «ماجرای دادگاه نویسنده‌ی «بوی باران» به اتهام «توهین به مقدسات» چه بود؟». ۲۹ مرداد ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۲ دی ۱۴۰۳.
