دست و پا شکسته انگلیسی بلدم. ترکی استانبولی هم صحبت می کنم. شانس من خبرنگار ترکیه‌ای با اتیکت عایشه به طرفم می‌آید و می‌گوید: "خودت رو معرفی کن."
_سعید سردشتی.
محمد، پسر عبدالله حسن زاده دبیرکل حزب دموکرات، هم که با یک زن فرانسوی ازدواج کرده، به عنوان مترجم حضور دارد. او می خواهد مطالبم را ترجمه کند ولی با زبان ترکی استانبولی جواب عایشه را می دهم. او خوشحال می‌شود و به ترکی می‌گوید: "اتهامت چیه؟"
_نمی دانم.
_چطور نمی‌دونی؟ مگه وکیلت برات نگفته؟
_وکیل! کدوم وکیل؟
_ مگه وکیل نداری؟
_الان ۱۸ ماهه اینجام، هنوز نمی دونم واسه چی اسیرم.
از صداقت و صراحتم خوشش می‌آید و می‌گوید: "قاضی چی، قاضی دارین؟"
_در اینجا فرد رو محاکمه نمی‌کنن؛ بلکه پرونده رو محاکمه می‌کنن. بر اساس گزارشات راست و دروغی که به دستشون می‌رسه، واسه ما زندان می‌بُرن.
_ یعنی شما با قاضی صحبت نمی‌کنین؟
_اینجا بدترین آدم‌کشا قاضی می‌شن. به خیال خودشون می‌خوان جمهوری اسلامی رو نابود کنن ولی زندانیای بیچاره رو اعدام می‌کنن.
_ مگه تا حالا کسی رو هم اعدام کردن؟
دستم را به طرف گورستان کریسکان دراز می‌کنم و می‌گویم: "اگه می‌خواین واقعیت رو بفهمین، برین داخل دره کریسکان و قبرا رو بکنین و از اعدامیا فیلم بگیرین."
محمد حسن‌زاده هرچه تلاش می‌کند صحبت‌هایم را بفهمد و جور دیگر برای عایشه ترجمه کند، او مانعش می‌شود و می‌گوید: "خودم می‌فهمم." فیلم این خبرنگار ترکیه‌ای به دست دبیرکل حزب دموکرات می‌رسد و می‌گوید: "به این پدرسوخته بگین ۱۸ ماهه اینجایی هنوز نمی‌دانی جرمت چیه. آن قدر نگهت می‌دارن تا بفهمی جرمت چیه." از آن تاریخ به بعد دیگر هیچ خبرنگار و فیلمبرداری به زندان راه ندادند.
عصرهای کریسکان (کتاب)
| خاطرات امیر سعیدزاده یکی از رزمندگان جنگ ایران و عراق | |
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | کیانوش گلزار راغب |
| موضوع | دفاع مقدس مجموعه خاطرات جنگ |
| تعداد صفحات | ۲۸۰ |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | انتشارات سوره مهر |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۴ |
عصرهای کریسکان اثر نوشتاری کیانوش گلزار راغب است. امیر سعیدزاده، راوی «عصرهای کریسکان» است که خاطراتش را در این کتاب از دوران پیش از انقلاب آغاز می‌کند و در ادامه، به حال‌و‌هوای جنگ و فضای جنگی در شهر سردشت می‌پردازد.
مجموعه تلویزیونی «سوران» به کارگردانی سروش محمدزاده، اقتباسی از کتاب «عصرهای کریسکان» است. گلزار راغب در «عصرهای کریسکان» علاوه بر اینکه روایتی خواندنی از خاطرات کردستان در دل جنگ را عرضه می‌کند، با استفاده از روشی نو و با همراهی روایت همسر راوی، بخش‌های دیگر پازل را پر می‌کند.
سعیدزاده پیش از انقلاب، از طرف ساواک، مورد پیگیری و بازخواست قرار گرفته و فراری می‌شود. اسیر کومله می‌شود و از سازمان کومله نیز فرار می‌کند. چهار سال بعد از جنگ، سعیدزاده به اسارت حزب دموکرات کردستان عراق در می‌آید. این دوران از ابتدای انقلاب تا سال ۷۴، یعنی یک دوره ۱۵ ساله، به طول می‌انجامد.
«کریسکان» منطقه‌ای در کردستان عراق است که مقر اصلی حزب دموکرات ایران بوده است. سعیدزاده دوران اسارت چهار ساله خود را در منطقه کریسکان بوده و به‌دلیل اینکه بیشتر اتفاق‌ها در کریسکان رخ داده، این نام برای کتاب انتخاب می‌شود.
معرفی کتاب عصرهای کریسکان
راوی این کتاب یکی از خاص‌ترین رزمندگان نیروهای دفاع مقدس، امیر سعیدزاده است؛ زیرا در هیچ سازمانی عضویت ندارد. نیرویی آزاد محسوب می‌شود، با این حال در مأموریت‌های اطلاعاتی و عملیاتی حضور پیدا می‌کند و همچنین به مأموریت‌های خارج از کشور برای شناسایی نیز می‌رود. بعد از آن وراد سپاه می‌شود.
سعیدزاده قبل از انقلاب، توسط ساواک، مورد مواخذه قرار گرفته و فرار می‌کند. اسیر کومله می‌شود و از آنجا نیز می‌گریزد. ۴ سال بعد از جنگ، او به وسیلۀ حزب دموکرات کردستان عراق به اسارت درمی‌آید. این دوران از روزهای آغازین انقلاب تا سال ۷۴، یعنی یک دوره ۱۵ ساله به درازا می‌کشد.
راوی در این اثر با یک سبک جدید، خاطرات چند روایی را طراحی کرده است. او وارد یک تنش و ناآرامی می‌شود. در یک فصل واکنش خانواده‌اش نسبت به این موضوع نشان داده می‌شود و از زبان همسرش همان خاطرات کامل می‌گردد، حوادثی که پیرامون خانواده روی می‌دهد یعنی راوی اصلی خود اطلاع ندارد، اما خانواده کاملاً به تمامی جنبه‌ها تسلط دارند. در یک بخش همسر او وارد روایت می‌شود و نقاط ابهام‌آمیز را کامل می‌کند.
مجدداً در فصلی دیگر راوی اصلی به بیان ماجرا می‌پردازد و همسر راوی وارد قصه می‌شود و ادامۀ خاطرات را شرح می‌دهد. راوی دوم رویداد‌های جانبی که برای خانواده اتفاق می‌افتد همچون شهادت دیگر برادران، اسارت پدر، بمباران‌هایی که در شهر رخ می‌دهد را بازگو می‌کند. به عبارتی وظیفۀ راوی دوم تکمیل روایت‌های اصلی است.
کریسکان نام محدوده‌ای در کوه سنجاق در کردستان عراق است که پایگاه اصلی حزب دموکرات ایران به شمار می‌رفت. سعیدزاده دوران اسارت ۴ ساله خود را، در منطقه کریسکان بوده است. امیر سعیدزاده بالغ بر شش سال در زندان‌های گروه کومله و دموکرات مورد شکنجه قرار گرفت. او تقریباً تنها نجات‌یافته از زندان هولناک کریسکان است و دیگر هم‌بندی‌های وی همگی بدون محاکمه اعدام شده‌اند. به این دلیل که اغلب رخدادها در آن منطقه روی داده، این نام برای این کتاب انتخاب شده است.[۱]
درباره نویسنده کتاب
کیانوش گلزار راغب نام شناخته شده‌ای در حوزه ادبیات دفاع مقدس است. نام او با «شُنام» در ذهن علاقه‌مندان به این حوزه ثبت شد و پس از آن با انتشار «عصرهای کریسکان»، ثابت شد که او نویسنده‌ای جست‌وجوگر در این حوزه است.
گلزار راغب که از رزمندگان جنگ تحمیلی بود، به مدت ۱۴ ماه در زندان‌های کومله اسیر می‌شود. او پس از آزادی اقدام به نگارش خاطراتش در «شُنام» می‌کند. کار دیگر او نیز در همین حال‌و‌هوا اما به روایت مردی دیگر نوشته شده است؛ مردی که هم‌اتاقی او در دوران اسارت کومله بوده و به کمک گلزار راغب از زندان فرار می‌کند؛ مردی که گلزار راغب او را در مقدمه «عصرهای کریسکان»، مرموز توصیف می‌کند که نتوانسته سر از کارش درآورد.
کتاب «عصرهای کریسکان» روایتی جذاب و خواندنی است از غرب کشور در کوران جنگ. روایتی که متأسفانه چندان مورد توجه قرار نگرفت و آنطور که باید به آن پرداخته نشد. این اثر همانند بسیاری از آثار دفاع مقدس، به لحاظ سوژه و فضاسازی قابلیت پرداخته شدن در قالب‌های فیلم و سریال را نیز دارد.
سکته مرتضی سرهنگی پس از خواندن کتاب
گلزار راغب کتاب «عصرهای کریسکان» را در سکوت خبری می‌نویسد. پس از اتمام کار آن را به دست مرتضی سرهنگی، پدر ادبیات دفاع مقدس می‌رساند. سرهنگی به آقای نویسنده می‌گوید سرش شلوغ است و ممکن تا چند ماهی نتواند کتاب را بخواند اما فردای همان روز به راغب زنگ می‌زند و تبریک می‌گوید و اعتراف می‌کند تحت تأثیر کتاب قرار گرفته است.
ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود. سرهنگی پس از خواندن «عصرهای کریسکان» از فشاری که کتاب به او وارد می‌کند، سکته می‌کند و در بیمارستان بستری می‌شود. روایت او از خواندن کتاب چنین است:
«بعد از اینکه کتاب «عصرهای کریسکان» را خواندم، از فشاری که این کتاب به من وارد کرد، سکته کردم و در بیمارستان بستری شدم چون من را خیلی اذیت کرد. اذیت به معنای اینکه آقای سعیدزاده و خانواده‌شان رنج زیادی تحمل کردند و در این رنج، امید هم داشتند، رنج‌ها و امیدهای آقای سعیدزاده روی من خیلی تأثیر گذاشت. البته بقیه کتاب‌ها همین گونه‌اند ولی این کتاب برای من تازگی خاصی داشت چون از کسانی که اسیر این سازمان‌ها و گروه‌ها می‌شوند، کمتر خاطره داریم».
تولید سریال «سوران» با اقتباس از «عصرهای کریسکان»
«عصرهای کریسکان» با آن روایت‌های مخوف و حیرت‌آورش حالا بر صفحه تلویزیون نشسته و در قاب تصویر پیش روی مخاطب قرار گرفته است.
مجتبی فرآورده، تهیه‌کننده «سوران» پیش از این درباره اقتباس از کتاب «عصرهای کریسکان» گفته بود:
کیانوش گلزار راغب به‌عنوان نویسنده اثر با روی گشاده به ما اجازه داد برای اقتباس از این کتاب، تغییراتی در فیلم‌نامه ایجاد کنیم. البته وفاداری به کتاب کار سختی است؛ در واقع باید به روح محتوا متعهد ماند اما نمی‌توان به جزئیات یک متن بسیار وفادار بود. ما فیلم و سریال را برای مخاطب عام می‌سازیم و تغییراتی هم که ایجاد می‌کنیم برای این است که روایت به ذهن مخاطب نزدیک‌تر شود اما اثری که بر اساس یک متن متقن و غنی ساخته شود بسیار متفاوت خواهد بود.
گفتنی است مهدی نصرتی نقش اول این سریال را ایفا می‌کند و علیرضا جعفری، توماج دانش‌بهزادی، مریم کاظمی، مصطفی کولیوندی، محمدرضا صولتی، علی‌اکبر اصانلو و با هنرمندی زنده‌یاد حسام محمودی ترکیب بازیگران این سریال را تشکیل می‌دهند.
برشی از کتاب
تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب
بسم الله الرّحمن الرّحیم
بسیار جذّاب تهیّه شده است
هم خود سرگذشت این جوان آزاده‌ی کُرد جذّاب است و هم نوع نگارش صریح و کوتاه و بی‌حاشیه‌ی کتاب.
با اینکه نیروهای مبارز کُردِ طرف‌دار جمهوری اسلامی را از نزدیک دیده و شناخته‌ام، آنچه از فداکاری‌های آنان در این کتاب آمده، برایم کاملاً جدید و اعجاب‌آور است.
نقش مادر و همسر هم حقّاً برجسته است.
دلاوری و شجاعتِ راوی و خانواده‌اش ممتاز است و نیز برخی عناصر دیگر کُردی که از آنان نام برده شده است.
در کنار این درخشندگی‌ها، رفتار قساوت‌آمیز و شریرانه‌ی کسان دیگری که بدروغ از زبان مردم شریف کُرد سخن میگفتند نیز بخوبی تشریح شده است.
کتاب جامعی است؛ تاریخ، شرح حال، شناخت قوم کُرد، شناخت حوادث تلخ و شیرین منطقه‌ی کردی در اوایل انقلاب
در آذر ۹۹ مطالعه شد.[۲]
ترجمه به زبان های دیگر
این کتاب به زبان‌های کردی و عربی ترجمه شده است. همچنین قرار است به زبان‌های آلمانی، انگلیسی و آذری نیز ترجمه شود.
پانویس
- ↑ «معرفی کتاب عصرهای کریسکان». دریافت‌شده در ۱۹ خرداد ۱۴۰۳.
- ↑ «نماهنگ تقریظ رهبر انقلاب بر کتاب «عصرهای کریسکان»». دریافت‌شده در ۱۹ خرداد ۱۴۰۳.
برای مطالعه بیشتر
