علی رواقی
 | |
| ملیت | ایرانی |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۸ آذر ۱۳۲۰ (۸۳ سال) |
| محل تولد | مشهد |
| محل زندگی | تهران |
| پیشه | قرآن‌پژوه شاهنامه‌پژوه |
| تحصیلات | دکترای زبان و ادبیت فارسی (دانشگاه تهران) |
| جوایز | چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۱ |
| آثار | ترجمه قرآن کریم با نام «تفسیر قرآن پاک» (۱۳۴۸) |
علی رواقی (زادهٔ ۸ آذر ۱۳۲۰ در مشهد) استاد ادبیات فارسی، قرآن‌پژوه، شاهنامه‌پژوه، مصحح و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. او در دومین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۱ به‌عنوان چهره ماندگار انتخاب شد.
از کارهای برجسته او تحقیق و پژوهش در ترجمه‌های قرآن کریم است؛ «تفسیر قرآن پاک» نخستین اثر اوست که در سال ۱۳۴۸ منتشر شده است.
رواقی هم‌اکنون افزون‌بر شاهنامه‌پژوهشی و قرآن‌پژوهی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مدیرِ «مؤسسهٔ فرهنگی محمّد رواقی» است.
زندگی و تحصیلات
هشتمین جشنوارۀ بین‌المللی فارابی
علی رواقی برگزیدۀ هشتمین جشنوارۀ بین المللی فارابی در گروه زبان و ادبیات فارسی برای کتاب زبان فارسی افغانستان
علی رواقی در سال ۱۳۲۰ در شهر مشهد زاده شد. پس از اتمام تحصیلات ابتدایی و متوسطه، در سال ۱۳۳۹ دوره کارشناسی خود را در دانشکده ادبیات مشهد شروع کرد و برای گذراندن دوره کارشناسی ارشد و دکترا به تهران رفت و تا سال ۱۳۵۳ در دانشگاه تهران مشغول به تحصیل بود. او در این سال مدرک دکترای زبان و ادبیات فارسی را از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران گرفت. استادان او در این سال‌ها احمدعلی رجایی بخارایی، غلامحسین یوسفی، بدیع الزمان فروزانفر، جلال‌الدین همایی، پرویز ناتل خانلری، محمد معین، مجتبی مینوی، علی‌اکبر فیاض و محمد پروین گنابادی بودند.
رواقی از سال ۱۳۴۹ تدریس در دانشگاه تهران را با تدریس متون فارسی همچون شاهنامه، تاریخ بیهقی و آثار ناصرخسرو آغاز کرد. او در سال ۱۳۵۴ به فرانسه رفت و در آنجا در زمینه فرهنگ‌نویسی به تحقیق پرداخت. وی در سال ۱۳۵۶ در دانشگاه پل والری مون پلیه، زبان فارسی را تدریس می‌کرد.
علی رواقی در سال ۱۳۶۹ جزو نخستین افرادی بود که به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد و در سال ۱۳۸۰ به عنوان چهره ماندگار در رشته زبان و ادبیات فارسی معرفی شد.[۱] او در سال ۱۳۸۱ بازنشسته شده‌است و پس از آن فعالیت‌های علمی خود را در پژوهشگاه شخصی خود (مؤسّسهٔ فرهنگی محمّد رواقی) دنبال می‌کند.
تدریس و فعالیت‌های پژوهشی
علی رواقی، از سال ۱۳۴۹ تدریس متون زبان فارسی شامل شاهنامه، تاریخ بیهقی و آثار ناصرخسرو را در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران آغاز کرد. سپس در سال ۱۳۵۴ با استفاده از یک فرصت مطالعاتی به فرانسه رفت و در زمینه فرهنگ نویسی به تحقیق پرداخت و سال ۱۳۵۶ در دانشگاه پل والری مون پلیه، زبان فارسی را تدریس کرد.
از اقدامات علمی علی رواقی، تحقیق و پژوهش در ترجمه‌های قرآن کریم است که این فعالیت را از سال ۱۳۴۴ شروع کرده است. «تفسیر قرآن پاک» نخستین اثر اوست که در سال ۱۳۴۸ منتشر شده است. ترجمه «قرآن موزه پارس» در سال ۱۳۵۵ و تصحیح کتاب «تفسیر بصائر یمینی» در سال ۱۳۵۹ دومین و سومین آثار پژوهشی او هستند. بررسی مجموعه «ترجمه‌های قرآن» در کتابخانه آستان قدس با نام «قرآن قدس» در دو جلد و تصحیح کتاب‌های «برگردانی کهن از قرآن کریم» و «ترجمه‌ای فارسی از قرآن مجید» از دیگر کارهای تحقیقی وی به‌شمار می‌روند.[۲]
آثار
علی رواقی در زمینه‌های مختلف زبان و ادبیات فارسی، قرآن‌پژوهی و شاهنامه‌پژوهی کتاب‌ها و آثار متعددی را تألیف، ترجمه و تصحیح کرده است. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- منتخب نثر فارسی
- پژوهش و ویرایش قرآن مترجَم قدس قرآن قدس
- تصحیح ترجمهٔ مقامات حریری
- تصحیح تفسیر قرآن پاک (با مقدمهٔ مجتبی مینوی)
- تصحیح جلد اول تفسیر بصائر یمینی
- تصحیح فرهنگ تکملةالاصناف
- تصحیح مقاصداللغه و تفسیر ۶جلدی بصائر یمینی
- ذیل فرهنگ‌های فارسی
- زبان فارسی در ماوراءالنهر
- سبک‌شناسی یا گونه‌شناسی ترجمه‌های قرآن
- گزیدهٔ شاهنامه
- فرهنگ فارسی تاجیکی
- فرهنگ مصدر در زبان فارسی
- فرهنگوارهٔ واژگان قرآنیِ فارسی
- همکاری با مجتبی مینوی و مهدی محقق در تصحیح دیوان ناصرخسرو
- ویرایش ترجمهٔ قرآن موزه پارس شیراز
- زبان فارسی افغانستان (دری)[یادداشت ۱]
آثار درباره علی رواقی
- «رواق دوست» عنوانی است از مجموعه مستند «آیینه عمر» که زندگی و خدمات فرهنگی، ادبی و قرآنیِ علی رواقی، چهره ماندگار و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی را به تصویر کشیده است این مستند پنجشنبه ۱۸ مردادماه ۱۴۰۳ از شبکه چهار سیما پخش شد. این مستند، بیست و چهارمین فیلم از مجموعه مستندهای «آیینه عمر» است که به کوشش گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما به تهیه‌کنندگی صدرا صدوقی و کارگردانی رضا عباسی تولید شده است.[۳]
- «دهخدای محقق دیگر» عنوانی است از مجموعه مستند «حکایت دل» که بینندگانش را با زندگی علمی و حرفهای استاد علی رواقی آشنا می‌کند.[۴]
نکوداشت
آیین نکوداشت علی رواقی، پیشکسوت زبان و ادب فارسی یکشنبه دهم دی ماه ۱۴۰۲ در تالار اجتماعات شهید مطهری(ره) برگزار شد. در این مراسم مفاخر فرهنگ و هنر چون میرجلال‌الدین کزازی، چهره ماندگار زبان و ادبیات فارسی، محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، مهدی ماحوزی استاد ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، سیدحسن امین استاد و پژوهشگر فلسفه و ادبیات حضور داشتند.[۵]
نگارخانه
گزارش تصویری نکوداشت علی رواقی
یادداشت
- ↑ این کتاب پژوهشی است در گونۀ فارسی نوشتاری و گفتاری مردم افغانستان و سنجش زبانی آن با گونۀ فارسی فرارودی معاصر و نوشته‌های کهن و قدیم فارسی. مطالب این کتاب این نکته را روشن می‌کند که زبان فارسی کاربردی در حوزه‌های مختلف جغرافیایی افغانستان، بسیاری از واژه‌های کهن فارسی ـ ایرانی را در خود نگه داشته است که ما آن واژه‌ها را در گونۀ فارسیِ فرارودی نمی‌بینیم؛ همچنان که در سروده‌ها و نوشته‌های مردم فرارود هم شماری از کاربردهای زبان‌های ایرانی ـ فارسی را مشاهده می‌کنیم که در حوزۀ افغانستان کاربرد ندارند و ظاهراً تنها در حوزۀ جغرافیایی فرارود به کار گرفته می‌شود. این کتاب از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده است.
پانویس
- ↑ «چهره‌های ماندگار ایران – بنیان چهره‌های ماندگار». دریافت‌شده در ۲۰ آبان ۱۴۰۳.
- ↑ مفاخر، دبیرخانه. «علی رواقی (تولد 1320، مشهد)، ادیب، مصحح و شاهنامه‌پژوه». مفاخر ایران اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰ آبان ۱۴۰۳.
- ↑ «شبکه چهار سیما». ۱۷ مرداد ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۴ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «شبکه چهار سیما». دریافت‌شده در ۴ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ [htthttps://www.ibna.ir/news/503553/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%86%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF «ایبنا/آیین نکوداشت علی رواقی»]. ۷ دی ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۴ خرداد ۱۴۰۴.
