فریدون جیرانی، نویسنده و کارگردان درخصوص سینمای ایران گفت:
از ابتدای انقلاب اسلامی تا سال ۱۳۵۸، بازیگران سینمای فارسی متوجه شدند که دیگر نمی‌توانند در سینمای پس از انقلاب نقشی ایفا کنند. به همین دلیل، از سال ۱۳۵۸ تئاترهای لاله‌زار، مملو از تئاترهایی با بازی چهره‌های فیلم‌فارسی شد. تئاتر پارس که اول لاله زار از خیابان استانبول بود، مرتضی عقیلی، فرزانه تاییدی و... تئاتر اجرا می‌کردند. این تئاترها تا اواخر سال ۱۳۵۹ بودند. از نیمه سال ۱۳۵۹، با سخنرانی و جمع‌آوری مظاهر طاغوت، مساله حجاب در اداره‌ها رسمی و اجباری شد، کم‌کم تئاترها هم جمع‌آوری شدند. تا سال ۵۹ دولت موقت در شورای انقلاب بود یعنی تفکر ملی مذهبی‌ها بودند و چپ‌ها قلع و قمع نشده بودند. در سال ۶۰ و پس از آنکه بنی‌صدر در مجلس اول رد صلاحیت شد، تمام نیروهای مدرن از قدرت حذف شدند و نیروهای سنتی باقی ماندند. بعد اختلاف بین نیروهای سنتی آغاز شد و دو جریان پس از آن شکل گرفت. یک جریانی در داخل وزارت فرهنگ و هنر شکل گرفت که مهدی مسعودشاهی و آقای کلهر جزو آن بودند که محافظه‌کاران سنتی پشت آن‌ها درآمدند و از دل آن هیات هنرمندان مسلمان بیرون آمد؛ جمال شورجه و جواد شمقدری عضو آن بودند. جریان دیگر، شامل رادیکال‌های سنتی بودند و از دل آن جریان ۶۲ به وجود آمد که ریشه در روشنفکری دینی داشتند.
این کارگردان تاکید کرد: نکته دیگر این که در آغاز انقلاب، سینمای ایران تاریخ داشت؛ از سال ۱۳۰۹ سینمای ایران با یک فیلم ایرانی آغاز به کار کرد و تا سال ۵۷ آمده بود. در حقیقت دو دوره فیلمسازی را شامل شده بود و بیش از هزار فیلم داشت. دو نسل فیلمسازی تا سال ۱۳۵۷ از آن عبور کرده بودند؛ نسلی که جریان سینمای اصلی را حفظ کرده بودند و نسلی که سینمای متفکر را شکل داده بودند. از ۳۰ فیلم پُرفروش این‌سال‌ها از «دختر لُر» گرفته تا «شرمسار»، «مادر» تا فانتزی «امیر ارسلان» تا کمدی «شب نشینی در جهنم» و... تا «فریاد نیمه شب» و... تا فیلم «گنج قارون» که به نظر من تا این لحظه پُربیننده‌ترین فیلم تاریخ سینماست؛ اما متاسفانه آماری از تعداد تماشاگران آن سال‌ها نیست.
جیرانی گفت: سال ۸۸ یکی از دوران‌های بحران ما بود اما جنس آن جنس بحران امروز نبود. سینمای امروز نسبت به سال ۱۳۹۰ خیلی متفاوت شده. معتقدم همه اندیشه‌ها و همه تفکرها باید باشند من نام اصلاحات فیلم را سانسور نمی‌گذارم، می‌گذارم استاندارد‌سازی معتقدم وقتی وزارت ارشاد به فیلمی مجوز می‌دهد مردم و مخاطب باید خیال‌شان جمع شود علامت استاندارد دارد.[۱]
فریدون جیرانی
| کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده، مجری | |
 | |
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۰ اسفند ۱۳۳۰ (۷۳ سال) |
| ملیت | ایرانی |
| زبان مادری | فارسی |
| محل تولد | بردسکن، خراسان رضوی |
| محل اقامت | تهران |
| اطلاعات هنری | |
| زمینه فعالیت | سینما تلویزیون مطبوعات |
| پیشه | کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده، مجری، منتقد سینما |
| سال‌های هنری | ۱۳۵۱–اکنون |
| سبک | ملودرام اجتماعی، روانشناختی |
| آثار | فیلم‌نامه آفتاب‌نشین‌ها (۱۳۶۰)؛ فیلم صعود (۱۳۶۶)؛ مجموعه تلویزیونی مرگ تدریجی یک رؤیا؛ تعبیر وارونه یک رؤیا |
| موضوع آثار | مسائل اجتماعی و روانشناختی در جامعه معاصر ایران |
| سابقه منصب | سردبیر مجله سینما (۱۳۷۰) |
| جوایز | تندیس بهترین کارگردانی برای فیلم «خفه‌گی» از نوزدهمین جشن دنیای تصویر (جشن حافظ) |
| سایر | |
| سایر فعالیت‌ها | منتقد سینما، تهیه‌کننده، گفت‌وگوهای آنلاین سینمایی |
فریدون جیرانی (زاده ۱۰ اسفند ۱۳۳۰ بردسکن) کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده، مجری و منتقد سینمای ایران است.
او فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۵۱ با حضور در تئاتر و عضویت در سینمای آزاد مشهد آغاز کرد و ورودش به سینمای حرفه‌ای با نگارش فیلم‌نامه «آفتاب‌نشین‌ها» در سال ۱۳۶۰ همراه بود.
نخستین تجربه کارگردانی جیرانی با فیلم «صعود» در سال ۱۳۶۶ رقم خورد و پس از آن و با فاصله‌ای ده ساله «قرمز» را جلوی دوربین برد؛ اثری که به‌واسطه نگاه متفاوت به مسائل اجتماعی و بازی‌های تأثیرگذار، از آثار شاخص دهه هفتاد به‌شمار می‌آید.
جیرانی پس از آن با ساخت فیلم‌هایی چون «آب و آتش»، «شام آخر» و سه‌گانه ستاره‌ها جایگاه خود را به عنوان یکی از چهره‌های برجسته سینمای اجتماعی تثبیت کرد. جیرانی بیشتر در ژانر ملودرام روانشناختی فعال بوده و آثار موفقی را نیز در تلویزیون کارگردانی کرده است. سریال «مرگ تدریجی یک رؤیا» یکی از موفق‌ترین آثار تلویزیونی جیرانی به حساب می‌آید؛ اثری که دنبالهٔ آن با نام «تعبیر وارونه یک رؤیا» در سال ۱۳۹۴ روی آنتن رفت.
بر کارگردانی و فیلم‌نامه‌نویسی، جیرانی در حوزه مطبوعات نیز چهره‌ای شناخته‌شده است. او در سال ۱۳۷۰ سردبیری مجله «سینما» را بر عهده داشت و سال‌ها به عنوان منتقد و کارشناس سینمایی فعال بود. اجرای برنامه تلویزیونی «هفت» نیز از دیگر تجربه‌های مهم او در رسانه است؛ برنامه‌ای که به نقد و بررسی فیلم‌های روز سینمای ایران می‌پرداخت. هرچند هفت بعد از جیرانی نیز ادامه یافت، ولی بسیاری از اهالی رسانه معتقدند دوران هفت با اجرای جیرانی موفق‌ترین دوران این برنامه سینمایی بوده است. او در سال‌های اخیر با گفت‌وگوهای آنلاین و تولید برنامه‌های سینمایی همچنان به فعالیت‌های خود در این عرصه ادامه می‌دهد و پس از چند دهه حضور پیوسته، یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های سینمای معاصر ایران به‌شمار می‌آید.
«آشفته‌گی و خفه‌گی» از جمله آثار جیرانی در دهه نود هستند که جیرانی برای کارگردانی فیلم «خفه‌گی» در نوزدهمین دوره جشن دنیای تصویر (جشن حافظ) تندیس بهترین کارگردانی را از آن خود کرد.
زندگی و فعالیت حرفه‌ای
فریدون جیرانی تا ۶ سالگی در مشهد و از ۷ تا ۱۶ سالگی در تربت‌حیدریه بود. فریدون جیرانی از ۱۷ سالگی یعنی از سال ۱۳۴۷ تا سال ۱۳۵۱ در مشهد زندگی کرد تا اینکه برای تحصیل در دانشگاه در سال ۱۳۵۱ به قزوین رفت.
جیرانی فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۵۱ با حضور در تئاتر و عضویت در سینمای آزاد مشهد آغاز کرد. او با ورود به سینمای حرفه‌ای در سال ۱۳۶۰ به عنوان فیلم‌نامه‌نویس فیلم «آفتاب‌نشین‌ها» شناخته شد. نخستین تجربه کارگردانی او در سینما، با ساخت فیلم «قرمز» در سال ۱۳۷۷ رقم خورد که با موفقیت بزرگی روبرو شد. این فیلم به دلیل نگاه متفاوت به مسائل اجتماعی و بازی‌های درخشان، به عنوان یکی از آثار شاخص دهه هفتاد شناخته می‌شود. پس از آن، او با ساخت فیلم‌های دیگری همچون «آب و آتش»، «شام آخر» و «من مادر هستم» جایگاه خود را به عنوان یک کارگردان صاحب‌سبک در سینمای اجتماعی تثبیت کرد.
علاوه بر کارگردانی و فیلم‌نامه‌نویسی، جیرانی در مطبوعات نیز فعالیت‌های گسترده‌ای داشته است. او سردبیری مجله «سینما» را در سال ۱۳۷۰ برعهده داشت و سال‌ها به عنوان یک منتقد و کارشناس سینمایی شناخته می‌شد. جیرانی در بازه‌ای، مجری برنامه تلویزیونی «هفت» بود که به نقد و بررسی فیلم‌های سینمای ایران می‌پرداخت. همچنین، جیرانی در سال‌های اخیر با اجرای برنامه‌های آنلاین و گفتگو با سینماگران، به فعالیت‌های خود در این عرصه ادامه داده است. او با چندین دهه فعالیت مستمر در سینما و رسانه، به یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های سینمای ایران تبدیل شده است.
فیلم‌شناسی
| سال | نام فیلم | مسئولیت |
|---|---|---|
| ۱۳۹۸–۱۳۹۷ | نهنگ آبی (سریال نمایش خانگی) | کارگردان |
| ۱۳۹۷ | آشفته‌گی | نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان |
| ۱۳۹۵ | خفه‌گی | نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان |
| ۱۳۹۴ | تعبیر وارونه یک رؤیا (سریال) | نویسنده و کارگردان |
| ۱۳۹۲ | خواب زده‌ها | کارگردان |
| ۱۳۹۱ | پل (فیلم تلویزیونی) | تهیه‌کننده (کارگردان: تینا پاکروان) |
| ۱۳۹۱ | داستان عوضی | نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان |
| ۱۳۹۰ | مسافر بهشت (فیلم تلویزیونی) | نویسنده و کارگردان |
| ۱۳۸۹ | من مادر هستم | کارگردان |
| قصه پریا | کارگردان | |
| ۱۳۸۶–۱۳۸۵ | مرگ تدریجی یک رؤیا (سریال) | کارگردان |
| ۱۳۸۵ | پارک وی | کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس |
| ۱۳۸۴ | زاگرس | طرح اولیه داستان (کارگردان: محمدعلی نجفی) |
| ستاره‌ها ۳: ستاره بود | کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس | |
| ستاره‌ها ۲: ستاره است | کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس | |
| ستاره‌ها ۱: ستاره می‌شود | کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس | |
| ۱۳۸۳ | سالاد فصل | کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس |
| ۱۳۸۱ | صورتی | کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس |
| ۱۳۸۰ | شام آخر | کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس |
| سفر به فردا | (کارگردان: محمدحسین حقیقی) | |
| ۱۳۷۹ | آب و آتش | کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و سرمایه‌گذار |
| ۱۳۷۷ | قرمز | کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس |
| ۱۳۷۴ | غریبانه | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: احمد امینی) |
| اشک و لبخند | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: شاپور قریب) | |
| ۱۳۷۳ | در کمال خونسردی | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: سیامک شایقی) |
| ۱۳۷۱ | دو همسفر | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: اصغر هاشمی) |
| دو روی سکه | مشاور فیلم‌نامه (کارگردان: محمد متوسلانی) | |
| گریز | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: ناصر مهدی‌پور) | |
| ۱۳۷۰ | نرگس | نورپرداز و مشاور و فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: رخشان بنی‌اعتماد) |
| ۱۳۶۹ | در آرزوی ازدواج | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: اصغر هاشمی) |
| ۱۳۶۸ | زیر بام‌های شهر | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: اصغر هاشمی) |
| ۱۳۶۷ | شب حادثه | طرح اولیه داستان (کارگردان: سیروس الوند) |
| ۱۳۶۶ | صعود | کارگردان |
| ۱۳۶۵ | تصویر آخر | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: مهدی صباغ‌زاده) |
| دبیرستان | مشاور کارگردان (کارگردان: اکبر صادقی) | |
| ۱۳۶۴ | گمشده | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: مهدی صباغ‌زاده) |
| ۱۳۶۳ | گل‌های داوودی | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: رسول صدرعاملی) |
| ۱۳۶۲ | پرونده | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: مهدی صباغ‌زاده) |
| سناتور | فیلم‌نامه‌نویس و دستیار کارگردان (کارگردان: مهدی صباغ‌زاده) | |
| ۱۳۶۱ | رهایی | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: رسول صدرعاملی) |
| ۱۳۶۰ | آفتاب‌نشین‌ها | فیلم‌نامه‌نویس (کارگردان: مهدی صباغ‌زاده) |
اجرا
| سال | نام | تهیه‌کننده | سمت |
|---|---|---|---|
| ۱۳۸۶–۱۳۸۸ | دو قدم مانده به صبح | سعید بشیری | مجری-کارشناس |
| ۱۳۸۷ | سی سال، سی مجموعه | حسین مروی | مجری-کارشناس |
| ۱۳۸۹–۱۳۹۱ | برنامه هفت | فریدون جیرانی | مجری-سردبیر |
| ۱۳۹۴–۱۳۹۶ | سی و پنج | محمد نجار صراف | مجری-سردبیر |
| ۱۳۹۸–۱۴۰۱ | کافه آپارات | عمار سبحانی | مجری-سردبیر |
| ۱۴۰۲ | سینما بیست و پنج | اعتماد آنلاین | مجری-کارشناس |
فعالیت مطبوعاتی
| سال | نام مطبوعات | مسئولیت |
| ۱۳۵۶ | روزنامه اطلاعات | مسئول صفحه ما قبل آخر |
| ۱۳۶۹ | مجله گزارش فیلم | دبیر اجرایی |
| ۱۳۷۹-۱۳۸۲ | هفته‌نامه سینما | معاون تحریریه و سردبیر |
| ۱۳۹۴ | روزنامه سینما | مدیرمسئول و سردبیر |
| ۱۴۰۰ | سینماروتایم | سردبیر |
جوایز و افتخارات
- برنده تندیس حافظ بهترین کارگردانی (خفه گی) دوره نوزدهم جشن دنیای تصویر - سال ۱۳۹۷
- نامزد تندیس حافظ بهترین چهره تلویزیونی (سی و پنج) دوره نوزدهم جشن دنیای تصویر - سال ۱۳۹۷
- دهمین فیلم سال (صورتی)، دوره هجدهم انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران - سال ۱۳۸۲
- کاندید تندیس زرین بهترین کارگردانی (صورتی)، دوره هفتم جشن خانه سینما - سال ۱۳۸۲
- نامزد تندیس زرین بهترین فیلم‌نامه (صورتی)، دوره هفتم جشن خانه سینما - سال ۱۳۸۲
- کاندید سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه (صورتی)، دوره بیست و یکم جشنواره فیلم فجر - سال ۱۳۸۱
- برنده جایزه بهترین کارگردانی (شام آخر)، بنیاد فیلم موسیقی و هنر آرپا - سال ۲۰۰۳
- نامزد هرم طلایی (شام آخر)، جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره - سال ۲۰۰۲
- دهمین فیلم سال (شام آخر)، دوره هفدهم انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران - سال ۱۳۸۱
- نهمین فیلم سال (قرمز)، دوره چهاردهم انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران - سال ۱۳۷۸
- نامزد بالن طلایی (قرمز)، جشنواره سه قاره - سال ۱۹۹۹
گفتاورد
پانویس
- ↑ به اهالی سینما گفتم اجازه ندهید خارج از سینما در مدیریت سینما دخالت کنند، وب‌سایت اعتمادآنلاین، تاریخ انتشار: ۱۴۰۲/۰۶/۲۹، دریافت شده در ۶ خرداد ۱۴۰۳.
پیوند به بیرون
