در خصوص خط فارسی چند مؤلفه مطرح است که به اعتبار آن‌ها، باید درباره‌ی تغییر، عدم تغییر یا تعدیل و اصلاح خط فارسی صحبت کرد. زبان فارسی از معدود زبان‌های دنیاست که ما از سه مرحله‌ی تاریخی آن اثر مکتوب داریم؛ یعنی زبان فارسی باستان که زبان رسمی دوره‌ی سلسله‌ی هخامنشی است، زبان فارسی میانه، و زبان فارسی نو که زبان دوره‌ی اسلامی است.
پس از پذیرفتن اسلام از سوی ایرانیان، به‌تدریج زبان معیاری به وجود آمد و خطی نو، که ترکیبی است از خط فارسی و عربی، تدوین شد. آثاری که ما از این مقطع اخیر داریم به خطی نوشته شده‌اند که خط فارسی-عربی است؛ یعنی میراث عظیمی از معارف، ادبیات، دانش پزشکی، منطق، فلسفه و تاریخ از این طریق در اختیار ماست. در این مسیر، خط فارسی به ضرورت نیازها، تغییراتی یافته است.
در چند دهه‌ی اخیر هم با نشانه‌های سجاوندی تقویت شده است که وارداتی است. همچنین با شکل گرفتن بخش ویراستاری در نهادهای انتشاراتی کشور، بازنگری‌هایی در خط فارسی شده است. با پدید آمدن امکانات رایانه‌ای، این تحولات هم وارد خط فارسی شده است و فرآیند خواندن را تسهیل کرده است. بنابراین وقتی تاریخ را مرور می‌کنیم، می‌بینیم خط فارسی توقف نکرده و ایستایی نداشته است، بلکه خودش را با ملاحظات جدید وفق داده است. من فکر می‌کنم هرگونه تغییر بنیادین در خط فارسی باعث می‌شود این میراث عظیم به‌تدریج به بوته‌ی فراموشی سپرده شود. ضمن اینکه مشخص نیست آیا آن خط جدید توان انعکاس این میراث را دارد یا خیر. قطعاً ارتباط یک یا دو نسل دیگر با این خط گسسته خواهد شد و دیگر کمتر کسی خواهد توانست متون گذشته را بخواند و از آن بهره ببرد.[۵]
محمد دبیر مقدم
 | |
| زمینه فعالیت | زبان و ادبیات فارسی |
|---|---|
| ملیت | ایرانی |
| تاریخ تولد | ۶ شهریور ۱۳۳۲ (۷۲ سال) |
| محل تولد | کاشان |
محمد دبیر مقدم (زادهٔ ۶ شهریور ۱۳۳۲ در کاشان) زبان‌شناس ایرانی، استاد گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. حوزه‌های اصلی پژوهش او شامل نحو، دستور زبان فارسی، نظریه‌های زبان‌شناسی زایشی، رده‌شناسی زبان‌ها و زبان‌های ایرانی است.
او در سال ۱۳۸۹ در هشتمین همایش چهره‌های ماندگار، به‌عنوان «چهرهٔ ماندگار» در عرصهٔ زبان و ادب فارسی برگزیده شد.
محمد دبیرمقدم، از جمله زبان‌شناسی بود که موضع‌گیری صریحی دربارۀ تغییر خط فارسی داشت و به‌صراحت با هرگونه تغییر خط فارسی مخالفت کرد.
زندگی و تحصیلات
دبیرمقدم در ۶ شهریور ۱۳۳۲ در شهر کاشان به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همان شهر گذراند. او در سال ۱۳۵۴ کارشناسی زبان و ادبیات انگلیسی را از مدرسهٔ عالی ترجمه دریافت کرد و سپس در سال ۱۳۵۶ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی را در دانشگاه تهران به پایان رساند. او برای ادامهٔ تحصیل به آمریکا رفت و در سال ۱۳۶۱ دکترای زبان‌شناسی نظری را از دانشگاه ایلینوی اخذ کرد.[۱]
فعالیت‌های علمی و آموزشی
دبیرمقدم از سال ۱۳۶۳ به‌عنوان عضو هیئت علمی در گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی فعالیت می‌کند و هم‌زمان در دانشگاه تربیت مدرس نیز تدریس کرده است. افزون‌بر این او او مسئولیت‌های متعددی بر عهده داشته است؛ معاون علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سردبیر نشریهٔ علم زبان و دبیر مجلهٔ دستور بخشی از این مسئولیت‌هاست.[۲]
افزون‌بر این‌ها او مقالات متعددی به زبان‌های فارسی و انگلیسی تألیف کرده و همچنین در بسیاری از همایش‌های داخلی و خارجی حضور داشته و به سخنرانی کرده است.[۳]
آثار
از دبیرمقدم بیش از ۷۵ مقالهٔ علمی و پژوهشی منتشر شده است. برخی از مهم‌ترین کتاب‌های او عبارت‌اند از:
- زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی (۱۳۷۸؛ ویراست دوم ۱۳۸۳) – برگزیدهٔ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۷۹)
- پژوهش‌های زبان‌شناختی فارسی (۱۳۸۴، مرکز نشر دانشگاهی)
- رده‌شناسی زبان‌های ایرانی (۱۳۹۲، انتشارات سمت، دو جلد)[۴]
گفتاورد
پانویس
- ↑ «خانه کتاب». دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «خانه کتاب». دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «سیویلیکا/محمد دبیر مقدم». دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «خانه کتاب». دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی». دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۴۰۴.
پیوند به بیرون
