محمود جوادی‌پور

محمد جوادی‌پور
اطلاعات شخصی
ملیت	ایرانی
تاریخ درگذشت	درگذشت ۵ آذر ۱۳۹۱
اطلاعات هنری
زمینه فعالیت	نقاشی; گرافیک
پیشه	نقاش
جوایز	نشان فرهنگ و هنر (درجه یکم)

این نوشتار توسط گروه پژوهشگران یاقوت راستی آزمایی و تایید شده است.

محمود جوادی‌پور (زادۀ ۱۳ شهریور ۱۲۹۹ در تهران- درگذشت ۵ آذر ۱۳۹۱) نقاش، گرافیست و مدرس اهل ایران بود. او در پنجمین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۴ به‌عنوان چهره‌ ماندگار در زمینه نقاشی انتخاب شد؛ همچنین او نشان درجه یکم فرهنگ و هنر را ازسوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کسب کرده است.

او از نخستین پایه‌گذاران جنبش نقاشی نوگرای ایران بوده است؛ همچنین از جوادی‌پور به‌عنوان پدر گرافیک نوین ایران یاد شده‌ است.

ازجمله اقدام‌های جدی و اثرگذاری او در عرصه هنر نقاشی فاصله گرفتن از سنت نقاشی کمال‌الملک و پیروانش بود که توانست جریان تازه‌ای در نقاشی ایران پایه‌گذاری کند.

توجه به مناظرِ طبیعت و حفظ چشم‌اندازهای طبیعی و نیز خلق آثاری با مضامین بومی و رنگ‌گذاری‌های ملایم و شاعرانه از برجسته‌ترین ویژگی‌های هنر جوادی‌پور به‌شمار می‌آید.

جوادی‌پور افزون‌بر نقاشی، در حوزه طراحی اسناد رسمی، تمبرها، پوسترها نیز کوشا بوده و در این زمینه آثار ماندگار بسیاری طراحی کرده است. او در طول فعالیت حرفه‌ای خود نمایشگاه‌های فردی و گروهی گوناگونی در داخل و خارج از کشور برگزار کرده است که با استقبال مخاطبان همراه بوده است.

تابلو "بازار روستایی" اثر محمود جوادی‌پور

تابلو "بازار روستایی"

زندگی و آغاز مسیر هنری

محمود جوادی‌پور در ۱۳ شهریور ۱۲۹۹ در تهران متولد شد. تحصیلات هنری خود را در سال ۱۳۲۰ در هنرکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران آغاز کرد. این هنرکده که در آن زمان در مسجد مروی در خیابان ناصرخسرو قرار داشت، زیر نظر استادانی همچون علی‌محمد حیدریان اداره می‌شد. جوادی‌پور در سال ۱۳۲۶ از این مرکز فارغ‌التحصیل شد.

او یکی از چهره‌های نسل نخست دانش‌آموختگان هنر مدرن در ایران بود؛ نسلی که شامل هنرمندانی چون جلیل ضیاءپور، جواد حمیدی، شکوه ریاضی، احمد اسفندیاری، حسین کاظمی و محسن وزیری‌مقدم می‌شد. این هنرمندان با فاصله گرفتن از سنت نقاشی کمال‌الملک و پیروانش، جریان تازه‌ای در نقاشی ایران پایه‌گذاری کردند.

در ادامه‌ی مسیر آموزشی خود، جوادی‌پور برخلاف بسیاری از هم‌دوره‌ای‌هایش که به پاریس رفتند، برای ادامه تحصیل راهی آلمان شد. او در سال ۱۳۱۹ گواهی‌نامه ششم هنرستان صنعتی ایران و آلمان را در رشته‌ی آهنگری و ماشین‌سازی دریافت کرده بود. در سال ۱۳۳۰ به آکادمی هنرهای زیبای مونیخ پیوست و مدرک نقاشی گرفت.

جوادی‌پور درباره علاقه‌اش به نقاشی چنین گفته است:

پس از ناامیدشدن از فراگیری موسیقی به نقاشی روی آوردم، زیرا نقاشی این امکان را به من می‌داد که پیش خودم تمرین کنم و ذهنیاتم را به همان صورت بچه‌گانه روی کاغذ بیاورم. آن‌قدر مشتاق بودم که هر وقت فرصتی دست می‌داد، نقاشی می‌کردم. حتی در اغلب ساعات درس در حالی که ظاهرا گوشم به درس بود، زیر نیمکت طراحی می‌کردم. چهره معلمانی که حالت ویژه‌ای داشتند، بهترین سوژه برای نقاشی من بود. آنها را تا حدودی کاریکاتوروار طراحی می‌کردم و بعد از خوردن زنگ همکلاسی‌ها دورم جمع می‌شدند، کارهایم را که نشان‌شان می‌دادم، شاد می‌شدند.^[۱]

محمود جوادی‌پور در ۵ آذر ۱۳۹۱ در آلمان درگذشت. پیکرش چند روز بعد در قطعه هنرمندان بهشت زهرا در تهران به خاک سپرده شد.

نخستین گالری نقاشی در سال ۱۳۲۷

جوادی‌پور را صاحب اولین گالری نقاشی ایران دانسته‌اند؛ این گالری در سال ۱۳۲۷ راه‌اندازی شد؛ جوادی‌پور درباره این گالری گفته است:

در آن سال‌ها هیچ ارگانی به شکل جدی از رشته هنرهای تجسمی به خصوص نقاشی استقبال و حمایت نمی کرد. این بی‌‌توجهی انگیزه‌ای برای من شد تا اولین گالری نقاشی و در واقع یک مرکز هنرهای تجسمی به نام "آپادانا" یا کاشانه هنرهای زیبا تاسیس کنم. به دنبال تاسیس چنین مرکزی، هنرمندان را گرد یکدیگر آوردم و با کوشش‌های فراوان به نمایش فیلم در خصوص هنر تجسمی و برگزاری نمایشگاههای نقاشی پرداختم. همچنین در دهه سی چیزی به نام رشته گرافیک در ایران وجود نداشت. من در آن سال‌ها در دانشکده هنرهای زیبای تهران تدریس می کردم و به بنا نهادن چنین رشته ای در دانشگاه به شکل آکادمیک اصرار می کردم . سرانجام نیز با کوشش‌ها و پافشاری‌های من رشته گرافیک در دانشگاه صاحب کرسی شد.^[۲]

نوآوری‌ها

محمود جوادی‌پور از جمله هنرمندانی بود که در عرصه‌های مختلف هنری در ایران نقش پیشگام ایفا کرد. او در سال ۱۳۲۳ چاپ رنگی را در کشور رواج داد و فعالیت‌های گسترده‌ای در طراحی اسناد رسمی مانند اوراق بهادار، بلیت‌های بخت‌آزمایی، چک‌های بانکی و تمبرهای پستی داشت. همچنین در طراحی پوستر، جلد کتاب و تصویرسازی نیز نقش مهمی ایفا کرد.

از مهم‌ترین اقدامات نوآورانه او، مشارکت در تأسیس نخستین گالری حرفه‌ای ایران با عنوان «کاشانه هنرهای زیبای آپادانا» در سال ۱۳۲۸ بود. این گالری با همکاری حسین کاظمی و هوشنگ آجودانی در تهران راه‌اندازی شد. هرچند این گالری تنها چند ماه پس از افتتاح تعطیل شد، اما تأثیر آن در شکل‌گیری فضای نمایشگاهی هنرهای تجسمی ایران قابل‌توجه بود.

ازجمله اقدام‌های جدی و اثرگذاری او در عرصه هنر نقاشی فاصله گرفتن از سنت نقاشی کمال‌الملک و پیروانش بود که توانست جریان تازه‌ای در نقاشی ایران پایه‌گذاری کند.

ویژگی‌های هنری

محمود جوادی‌پور گرچه در فضای نوگرای نقاشی ایران فعال بود، اما هم‌زمان ارتباط خود را با طبیعت و مناظر حفظ کرد. او در نقاشی‌هایش نگاهی شخصی به چشم‌اندازهای طبیعی داشت و آثاری با مضامین بومی و رنگ‌گذاری‌های ملایم و شاعرانه خلق می‌کرد.

سبک نقاشی او با تأکید بر جزئیات، رنگ‌های درخشان و ترکیب‌بندی‌های دقیق شناخته می‌شود. آثار او عموماً عاری از خشونت و تنش‌اند و بیشتر بر مفاهیمی چون آرامش، رهایی و زیبایی متمرکز هستند. طبیعت در آثار جوادی‌پور، به‌ویژه تهران در دوره پهلوی اول، حضوری آرام و آشتی‌جویانه دارد و از اغتشاشات زیست‌محیطی و آشفتگی‌های شهری دور است.

سوابق اجرایی

برخی از سوابق اجرایی و مسئولیت‌های جوادی‌پور عبارت‌اند از:

عـضو هیئت موسس اولین مرکز هنرهای تجسمی در ایران به نام «آپادانا کـاشانـه هـنرهـای زیبا» (١٣٢٨)
عضو هیئت بنیانگذار انجمن هنری جوانان
تدریس در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران (١٣٥٨-١٣٣٢)
هنرکده هنرهای تزیینی تهران (١٣٤٢-١٣٤٠)
هنرستان دختران و هنرستان کمال‌الملک تهران (١٣٤٥-١٣٣٧)
نماینده وزارت فرهنگ و هنر در شورای عالی تمبر (١٣٤٢)
نماینده دانشکده هنرهای زیبا در شوراهای موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران (١٣٤٨)
نماینده دانشکده هنرهای زیبا در دفتر فنی وزارت دادگستری (١٣٥١)
مدیر گروه هنرهاى تجسمی دانشکده هنرهاى زیبای دانشگاه تهران (١٣٥٤-١٣٥٢)
سرپرست آموزشی دانشکده هنرهاى زیبای دانشگاه تهران (١٣٥٨-١٣٥٦)

آثار

نقاشی‌های محمود جوادی‌پور شامل موضوعاتی چون کارگاه‌های کوزه‌گری، بازارهای سنتی، مناظر روستایی، گل‌های آفتابگردان و ترکیب‌هایی الهام‌گرفته از اشعار فارسی هستند. او از دهه ۱۳۷۰ تا دهه ۱۳۹۰ آثاری با مضمون اشعار شاعران کلاسیک ایرانی آفرید که در آن‌ها از نقش‌مایه‌های گرافیکی و هندسی استفاده کرده بود.

در کنار نقاشی، فعالیت‌های گرافیکی او نیز جایگاه ویژه‌ای در تاریخ هنر مدرن ایران دارد. طراحی اسناد رسمی، تمبرها، پوسترها، و آثار گرافیکی فرهنگی از جمله فعالیت‌های ماندگار او در این زمینه‌اند.

جوایز و افتخارات

طراحی لوگو، جایزه شرکت ملی نفت ایران، تهران، ۱۳۳۰
طراحی لوگو، جایزه شرکت توسعه تهران پارس، تهران، ۱۳۳۵
نمایشگاه گیاهان و گلها، تالار شهر تهران،۱۳۷۲
چهارمین دوسالانه نقاشی ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۵
دوسالانه نقاشی، فرهنگستان هنر، تهران، ایران،۱۳۸۳
جشن پیشگامان هنر مدرن ایران، پنجمین یادبود گالری‌ها و موسسه میراث فرهنگی ایران،۱۳۸۴
چهره ماندگار، تالار مشاهیر علم و فرهنگ ایران،۱۳۸۴
تصویرگری کتب دوره متوسطه، وزارت آموزش و پرورش ایران،۱۳۸۵
مدال هنر و علم فرهنگستان هنر ایران،۱۳۸۶
دومین جشنواره بین المللی هنرهای تجسمی فجر، ایران، ۱۳۸۷
جایزه ققنوس طلایی، دوسالانه بین‌المللی طراحی گرافیک جهان اسلام، فرهنگستان هنر، ایران،۱۳۸۷

گفتاورد

گرچه جوانان و هنرمندان ما آمادگی پذیرش این هنر را دارند، اما این را هم باید پذیرفت كه هنر ایران همان طور كه اشاره كردم با سنت‌ها و فرهنگ ما پیوند خورده است. هنرمند در درجه اول باید به فضای كشور خود توجه داشته باشد. در قدیم به دلیل نبود وسایل ارتباط جمعی هنرمندان با یكدیگر تبادل و ارتباط نداشتند. بنابراین هر رشته‌ای از هنر ویژگی های خاص خود را داشت. به عنوان مثال، فرش تبریز به لحاظ رنگ بندی و طرح‌های كاربردی با قالی كرمان تفاوت داشت. اما امروز وجود و تكثر وسایل ارتباط جمعی باعث شده هنر لطمه بخورد و آن هیات خالص را ازدست بدهد.^[۳]