ناسور (پویانمایی)

این نوشتار توسط گروه پژوهشگران یاقوت راستی آزمایی و تایید شده است.

انیمیشن «ناسور» به کارگردانی کیانوش دالوند، با هدف بازآفرینی واقعه کربلا برای مخاطبان بزرگسال و در ژانر خانوادگی ساخته شده است. این اثر ۹۰ دقیقه‌ای که در سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴ تولید شد، با الهام از منابع تاریخی همچون نفس المهموم و لهوف و با بودجه‌ای حدود ۱٫۲ میلیارد تومان ساخته شده است. «ناسور» علاوه بر اکران در ایران و عراق، در جشنواره‌های بین‌المللی نیز به نمایش درآمده است.

این انیمیشن با بهره‌گیری از سبک سیلوئت و نورپردازی خلاقانه، ضمن حفظ احترام به باورهای شیعی، توانسته حس تراژیک واقعه عاشورا را به تصویر بکشد. موسیقی آن، با تأثیرپذیری از نغمه‌های عربی، فضای اندوه و سوگواری را تقویت کرده است. بااین‌حال، برخی منتقدان، نبود انسجام در فیلمنامه و عدم تمرکز بر یک شخصیت محوری را از نقاط ضعف این اثر دانسته‌اند.

تولید و نمایش

انیمیشن «ناسور» به کارگردانی کیانوش دالوند در ایران تولید شده و به نبرد کربلا می‌پردازد. این اثر با سبک رئالیستی برای مخاطبان بزرگسال طراحی شده، هرچند کودکان نیز می‌توانند آن را تماشا کنند. هدف اصلی از تولید این انیمیشن، ایجاد فضایی برای عزاداری در محیط سینما بوده است.

تولید «ناسور» از سال ۱۳۹۳ آغاز شد و مراحل پایانی آن در سال ۱۳۹۴ به پایان رسید. این فیلم ۹۰ دقیقه‌ای به زبان عربی نیز دوبله شده و از برخی شبکه‌های تلویزیونی پخش شده است. «ناسور» پس از انیمیشن «رستم و سهراب» دومین اثر بلند دالوند محسوب می‌شود و تولید آن ۱۸ ماه زمان برده است. در مراحل مختلف ساخت این انیمیشن، مجموعاً ۱۰۰ نفر مشارکت داشته‌اند. هزینه ساخت این اثر ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان گزارش شده و منابعی مانند «نفس المهموم» و «لهوف» از مراجع تاریخی آن بوده‌اند.

این انیمیشن در سال ۱۳۹۵ همزمان با ایام محرم و صفر در ایران و عراق اکران شد و نخستین نمایش آن در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر صورت گرفت. همچنین، در سینماهای کانادا و آمریکا نیز به نمایش درآمده است.

موضوع

داستان «ناسور» زندگی عبیدالله بن حر جعفی، یکی از اهالی کوفه را روایت می‌کند. او ابتدا امام حسین را به کوفه دعوت می‌کند، اما با نزدیک شدن سپاه دشمن، از شهر خارج می‌شود تا با او روبه‌رو نشود. بااین‌حال، به‌طور ناگهانی در مسیر با امام حسین مواجه شده و درخواست یاری او را رد می‌کند. بخش عمده‌ای از این انیمیشن به واقعه کربلا اختصاص دارد و روایت آن از دیدگاه عبیدالله بن حر جعفی صورت می‌گیرد که گزارشگر ماجراهای این رویداد است.

انتخاب مضمون عاشورا و تلاش برای ارائه روایتی نو و تأثیرگذار از ویژگی‌های برجسته «ناسور» به‌شمار می‌رود. گرچه فیلم قادر به نمایش تمامی ابعاد این واقعه نبوده، اما در صحنه‌هایی مانند شهادت حضرت عباس و تیراندازی به نمازگزاران، به اوج بیان هنری در تصویر، حرکت، صدا و موسیقی دست یافته است. این لحظات، مخاطب را عمیقاً تحت تأثیر قرار داده و رسالت سینما در ایجاد ارتباط احساسی با بیننده را به‌خوبی ایفا کرده است.

عوامل

تهیه‌کنندگی انیمیشن «ناسور» را محمدحسین قاسمی و داریوش دالوند بر عهده داشته‌اند و کارگردانی آن نیز توسط داریوش دالوند انجام شده است. فیلمنامه این اثر را مهدی تراب‌بیگی و کیانوش دالوند بر اساس طرحی از مهدی پیرزادی و محمدرضا یارمحمدی نگاشته‌اند. موسیقی آن نیز به آهنگسازی فرید سعادتمند ساخته شده است. در میان صداپیشگان این انیمیشن، بهرام زند، حمید آشتیانی، حسین عرفانی، بیژن علیمحمدی، سعید مظفری، ناصر نظامی، ژرژ پطرسی، همت مومیوند، حسین خدادادبیگی، حسن کاخی، علیرضا شایگان، شهراد بانکی، هادی جلیلی و امیر فرحان‌نیا حضور دارند. دیگر عوامل این فیلم عبارتند از:

تدوین: آرش دولت‌آبادی
کارگردان هنری: فرزاد دالوند
طراح صحنه و فضاسازی: حمید عابدی
مدلسازی و متریال کاراکتر: شهرام دیناروند
مت پینت: سارا بهنامی و حمید آروان
کاراکتر ست آپ: موسی ناصرپور و سیامک پورنعمت
سرپرست تیم متحرک سازی: مجتبی معظمی گودرزی
کارگردان فنی، سرپرست جلوه‌های ویژه: کوروش دالوند
سرپرست فنی و موشن کپچر: حمید ساکی
مدیر دوبلاژ: حمید آشتیانی‌پور
دستیار کارگردان و برنامه‌ریز: حمیدرضا صالحی
مدیر تولید: محدثه مهدی
جانشین تولید: بهزاد هاشمی
روابط عمومی: پریسا ساسانی
مدیر تبلیغات: علی زادمهر

جوایز و افتخارات

انیمیشن «ناسور» در سال ۱۳۹۵ در جشنواره غدیر عراق به عنوان بهترین انیمیشن شرکت‌کننده مورد تقدیر قرار گرفت. همچنین، کارگردان این اثر در چهاردهمین اجلاس بین‌المللی پیرغلامان در ایران مورد تمجید قرار گرفت.

نقدها

«ناسور» فراتر از یک روایت ساده از وقایع عاشورا عمل کرده و با بهره‌گیری از سبک سیلوئت (ضدنور)، تلاشی هنری برای پیوند فرم و محتوای داستان انجام داده است. در این سبک، به احترام اعتقاد شیعیان مبنی بر عدم نمایش چهره ائمه، چهره امام حسین و حضرت عباس با نور نمایش داده شده، در حالی که شخصیت‌های منفی با ضدنور و رنگ قرمز به تصویر کشیده شده‌اند. این تضاد رنگی، بُعد معنایی ویژه‌ای به فضای بصری اثر بخشیده است. «ناسور» که شاید نخستین انیمیشن سینمایی ایران در سبک سیلوئت باشد، از قابلیت‌های بصری این شیوه به‌خوبی بهره برده و تجربه‌ای نوآورانه ارائه کرده است. موسیقی این انیمیشن، با به‌کارگیری عناصر موسیقی عربی، حس اندوه و سوگواری عاشورا را به مخاطب منتقل می‌کند. هرچند فرم ضدنور آن بیشتر مبتنی بر تجربه‌گرایی است تا واقع‌گرایی، اما روایت کلی فیلم، تصویری حسی و باورپذیر از واقعه عاشورا و شخصیت‌های حاضر در آن ارائه می‌دهد. با این حال، برخی منتقدان، عدم وجود یک فیلمنامه منسجم و قهرمان‌محور را یکی از نقاط ضعف «ناسور» دانسته‌اند. در یک روایت تراژیک تاریخی، حضور قهرمان اصلی ضروری تلقی می‌شود، اما این اثر با انتخاب ساختاری اپیزودیک، فاقد یک شخصیت محوری مشخص است. این شیوه روایت، با وجود نوآوری، جایگزین مناسبی برای قهرمان‌محوری در درام ایجاد نکرده و موجب پراکندگی در داستان شده است.