ابراهیم زکزاکی

ابراهیم زکزاکی

رهبر شیعیان نیجریه
ملیت	نیجریه
تاریخ تولد	۱۵ اردیبهشت ۱۳۳۲ ‏(۷۲ سال)
تحصیلات	دانش‌آموخته اقتصاد، علوم سیاسی و علوم دینی
همسر	زینا ابراهیم
تأثیرپذیرفته	امام خمینی

ابراهیم زَکزاکی (زادهٔ ۵ می ۱۹۵۳میلادی برابر با ۱۵ اردیبهشت ۱۳۳۲)، روحانی شیعه و رهبر شیعیان نیجریه است. زکزاکی با تأثیر از انقلاب اسلامی ایران و امام خمینی، شیعه شد و با تأسیس جنبش اسلامی نیجریه، سیصد مدرسه اسلامی در نیجریه و کشورهای همسایه آن تأسیس کرد.

زکزاکی به همراه همسرش در سال ۱۳۹۴ توسط نیروهای نظامی نیجریه، بازداشت و زندانی شد و پس از شش سال حصر خانگی و زندان، در ۶ مرداد سال ۱۴۰۰ (۲۸ ژوئیه ۲۰۲۱میلادی) از زندان آزاد گردید.

زندگی و تحصیلات

شیخ زکزاکی در دوران جوانی

ابراهیم یعقوب زَکزاکی در سال ۱۳۳۲ (۱۳۷۲قمری) در شمال نیجریه زاده شد. وی تا سال ۱۳۵۴، علاوه بر تحصیلات آکادمیک، دروس دینی را نیز در شهر کانو آموخت و تا سال ۱۳۵۷، مدرک اقتصاد خود را در مقطع کارشناسی، از دانشگاه احمد بلو زاریا دریافت کرد؛ پس از مدتی، امامت جماعت در مسجد یکی از مدارس دینی را به عهده گرفت. زکزاکی ابتدا به عضویت در اتحادیه دانشجویان مسلمان درآمد و سپس به دبیرکلی آن برگزیده شد.

ابراهیم زکزاکی، در سفر به پاریس در سال ۱۳۵۷، با امام خمینی دیدار کرد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، برای تحصیل علوم دینی وارد حوزه علمیه قم شد.

فعالیت‌ها

زَکزاکی، پس از انقلاب اسلامی ایران، به ایران سفر کرد و پس از بازگشت، جنبش اسلامی نیجریه را در کشور خود راه‌اندازی کرد. وی حدود ۳۰۰ مدرسه اسلامی در نیجریه و کشورهای همسایه تأسیس کرد. زکزاکی همچنین یکی از اعضای عمومی مجمع جهانی اهل‌بیت است. تأسیس مؤسسه الشهدا با هدف رسیدگی به فرزندان شهدا و یتیمان، تأسیس مؤسسه خیریه الزهراء با هدف ارائه خدمات اجتماعی و عمرانی و تأسیس مرکزی با هدف ارائه خدمات درمانی و آموزشی، از دیگر اقدامات ابراهیم زکزاکی بوده است.

به گفته نسیبه زکزاکی فرزند ابراهیم زکزاکی، با تلاش‌های وی، ۱۲ میلیون نفر در نیجریه شیعه شده‌اند. چنان‌که زکزاکی گفته، فعالیت تبلیغی وی در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی (هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران) با جذب ده‌ها نفر آغاز شده و بعد از ده سال، به صدها هزار نفر رسیده و در دهه ۱۳۹۰ شمسی به میلیون‌ها نفر پیرو اهل‌بیت (ع) رسیده است.

دستگیری، زندان و شهادت فرزندان

زکزاکی و همسرش در ابتدای ربیع‌الاول ۱۴۳۷قمری (دی ۱۳۹۴)، در حمله نیروهای ارتش نیجریه به حسینیه بقیةالله شهر زاریا که به کشته و مجروح‌شدن تعدادی از شیعیان منجر شد، دستگیر و زندانی شدند. پیش از آن، در مرداد ۱۳۹۳ بیش از ۳۳ تن از شیعیان، در جریان حمله نیروهای نظامی نیجریه به راهپیمایان روز قدس، به شهادت رسیدند که سه فرزند ابراهیم زکزاکی نیز در میان آنها قرار داشتند.

دادگاه عالی نیجریه، در شهریور ۱۳۹۵، با آزادی شیخ زکزاکی مخالفت کرد، ولی در آذر ۱۳۹۵ش حکم آزادی زکزاکی و همسرش را صادر کرد. با این حال وی آزاد نشد و در دی ۱۳۹۶ در پی انتشار شایعاتی دربارهٔ درگذشت وی در زندان، در جمع خبرنگاران حضور یافت. زکزاکی در اردیبهشت ۱۳۹۷، در تماسی تلفنی با فرزند خود، کشتار شیعیان در شهر زاریای نیجریه را ناشی از کمک مالی دولت عربستان سعودی به ارتش نیجریه دانست. زکزاکی در سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۵ (۱۹۸۱ تا ۱۹۸۹میلادی) هم سه بار و جمعاً به‌مدت هفت سال از سوی دولت نیجریه زندانی شد.

واکنش‌ها به بازداشت زکراکی

حمله به شیعیان، کشتن آنها و بازداشت زکزاکی و همسرش در نیجریه، اعتراضات فراوانی را در نیجریه و نقاط دیگر جهان از جمله ایران، آمریکا، استرالیا، سوئد و ترکیه برانگیخت.

آیت الله حسین وحید خراسانی، از مراجع تقلید شیعه، در مرداد ۱۳۹۳، در واکنش به کشته‌شدن راهپیمایان روز قدس در نیجریه و همچنین کشته‌شدن سه فرزند ابراهیم زکزاکی توسط نیروهای دولتی نیجریه، در تماس تلفنی با زکزاکی، شهادت شیعیان و سه فرزندش را به وی تسلیت گفت. آیت الله سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، ابراهیم زکزاکی را از شخصیت‌های مظلوم دنیا خواند و در جمع مسئولان کشور ایران و مهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، با اشاره به وقایع نیجریه، زکزاکی را «مصلح تقریبی مؤمن» دانست که شش فرزند او در طی دو سال به شهادت رسیده‌اند و همچنین حمله به شیعیان در نیجریه را فاجعه خواند. شیخ عیسی قاسم، رهبر شیعیان بحرین، حمله به شیعیان و کشتن آن‌ها را جنایت، و دولت نیجریه را مسئول آن دانست.

آزادی

زکزاکی و همسرش که از شهریور ۱۳۹۵ به مدت شش سال در حبس خانگی و زندان بودند، در ۶ مرداد ۱۴۰۰ (برابر با ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۱میلادی) از تمامی موارد اتهامی تبرئه و آزاد شدند.

آثار دربارهٔ وی

دیدار شیخ زکزاکی با مقام معظم رهبری، مهر ۱۴۰۲

کتاب

کتاب «شیخ ابراهیم یعقوب زاکزاکی و نقش بنیادین او در شکل‌گیری و گسترش تشیع در نیجریه اثر امیربهرام عرب‌احمدی در سال ۱۳۹۷ منتشر شده است.

مستندها

• مستند ابراهیم، دربارهٔ سه دهه فعالیت شیخ ابراهیم زکزاکی
• مستند از خون جون، روایتی از گسترش مذهب تشیع به همت شیخ ابراهیم زکزاکی در نیجریه
• مستند خلیل آفریقا به کارگردانی روح‌الله رفیع

حضور در برنامه حسینیه معلی

حضور شیخ زکزاکی در برنامه حسینیه معلی

اعطای مدرک دکترای افتخاری دانشگاه تهران به شیخ زکزاکی

همچنین ببینید: حسینیه معلی

شیخ زکزاکی در قسمت اول از فصل پنجم برنامه حسینیه معلی که در ایام اعیاد شعبانیه پخش شد، به عنوان مهمان ویژه حضور یافت. در این قسمت تعداد کثیری از مستمعان از گروه‌های سنی مختلف مشتاقانه در صحنه حضور داشتند که با ورود شیخ زکزاکی شگفت‌زده شدند.

اعطای دکترای افتخاری از سوی دانشگاه تهران

ابراهیم زکزاکی که به همراه همسرش به ایران سفر کرده بود، در ۲۲ مهر ۱۴۰۲ در مراسمی در دانشگاه تهران از وی تجلیل و مدرک دکترای افتخاری اعطا شد.

درنگاه دیگران

آیت الله خامنه‌ای رهبر انقلاب خطاب به شیخ زکزاکی فرمودند:

شما مصداق مجاهد حقیقی فی سبیل‌الله هستید و امیدواریم که بتوانید مجاهدت خود را ادامه دهید.

آیت الله مکارم در دوران محبوس بودن شیخ زکزاکی:

شیخ زکزاکی در حقیقت شهید زنده جهان اسلام است، امیدواریم صدای شخصیت‌ها به گوش رهبران نیجریه برسد و آن‌ها موافقت کنند که شیخ زکزاکی به یکی از کشور اسلامی منتقل و روند درمان او پیگیری شود.

گفتاورد

زمانی که امام در فرانسه بودند نام و تصاویر ایشان را از رسانه‌های مسلمان می‌شنیدیم. همچنین وقایع مربوط به ایران را از یکسری مجلات معروف دنبال می‌کردم. در آن زمان ما برای دریافت اطلاعات به رسانه‌ها وابسته بودیم و عمدتاً رسانه‌های غربی. ما بسیار تحت تأثیر آنچه می‌شنیدیم بودیم، زیرا در آن زمان در دانشگاه نوعی جنگ ایدئولوژیک بین ما مسلمانانی که آینده کشور را اسلامی می‌دیدیم و کسانی که می‌گفتند آینده باید کمونیستی باشد وجود داشت؛ بنابراین آنچه در ایران اتفاق می‌افتاد، انگیزه‌های ما را تقویت کرد.