در گذشته، یعنی تا یکی دو سال قبل، اصلاً رضایت نداشتم. در کتاب‌های درسی مطالبی را آورده بودند که اصلاً صلاح نبود؛ مثلاً داستان به زبان شکستهٔ تهرانی. زبان شکسته در تهران معمول است و یک فرد بلوچ این را متوجه نمی‌شود. یک نفر در کردستان این را متوجه نمی‌شود و اگر هم الان متوجه می‌شوند شاید به دلیل سریال‌های تلویزیونی است. این زبان رسمی ما نیست. زبان رسمی طبق قانون اساسی زبان معیار فارسی است و باید کتاب درسی را با زبان معیار بنویسند نه به زبان شکسته، که مثلاً به جای «می‌روم» بنویسند «میرم»، این درست نیست. ولی خوشبختانه اخیراً از طرف وزارت آموزش و پرورش یک کتاب درسی برای من فرستادند. وقتی آن را نگاه کردم متوجه شدم که انگار اصلاح شده است.[۱۰]
حسن انوری
 | |
| ملیت | ایرانی |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۰ اسفند ۱۳۱۲ (۹۱ سال) |
| محل تولد | تکاب استان آذربایجان غربی |
| پیشه | نویسنده زبان‌شناس |
| تحصیلات | دکتری زبان و ادبیات فارسی |
حسن انوری (زادهٔ ۱۰ اسفند ۱۳۱۲ در تکابِ آذربایجان غربی) ادیب، نویسنده و استاد زبان و ادبیات فارسی اهل ایران است. او در هفتمین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۷، به‌عنوان چهره ماندگار ادبیات انتخاب شد.
تألیف فرهنگ بزرگ سخن، از مهم‌ترین فعالیت‌های پژوهشی-ادبی اوست؛ به‌گونه‌ای این کتاب را گامی بلندی در مسیر تکامل و تداوم فرهنگ فارسی به‌شمار آورده‌اند؛ همچنین به‌عنوان اثری معتبر در حوزه فرهنگ واژگان فارسی نزد ادب‌پژوهان، زبان‌شناسان و ویراستاران فارسی شناخته می‌شود.
تدریس در دانشگاه تربیت معلم تهران و عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی از جمله سوابق اوست.
مستند «آموزگار واژگان» پرتره دکتر حسن انوری از مجموعه مستند آیینه عمر
زندگی و تحصیلات
انوری دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، ۱۳۵۰، کارشناسی ارشد ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، ۱۳۴۶ و کارشناسی ادبیات فارسی از دانشگاه تبریز، ۱۳۴۰ دارد.[۱]
انوری در سال ۱۳۳۰، در سن ۱۷ سالگی به استخدام رسمی اداره‌ی فرهنگ (آموزش و پرورش) درآمد و در دبستان محمدیه شهر خود معلم شد. انوری همراه با تدریس، دروس دبیرستان را به صورت متفرقه خواند و با شرکت در امتحانات نهایی مراغه دیپلم گرفت.
حسن انوری در سال ۱۳۳۷ در کارشناسی رشته ادبیات دانشگاه تبریز قبول شد و زیر نظر اساتید برجسته آن دانشگاه به تحصیل پرداخت. پس از اخذ مدرک کارشناسی، در اولین دوره کارشناسی ارشد دانشگاه تهران پذیرفته شد. او دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا را در سال‌های ۱۳۴۶ و ۱۳۵۰ در دانشگاه تهران به اتمام رساند.
پایان‌نامه دکترای او راجع به اصطلاحات دیوانی در دوره غزنوی و سلجوقی بود. اساتید دوران تحصیلات تکمیلی انوری، مشاهیری همچون بدیع‌الزمان فروزانفر، محمد معین، جلال‌الدین همایی و... بودند. همچنین او با مشاهیر و اساتید برجسته زبان فارسی همچون شفیعی کدکنی همکلاس بود.
حسن انوری
بزرگداشت حسن انوری در تالار دکتر افشار / اسفند ۱۳۹۶
حسن انوری
بزرگداشت حسن انوری در تالار دکتر افشار / اسفند ۱۳۹۶
فعالیت تخصصی
تألیف فرهنگ بزرگ سخن
انوری در سال ۱۳۵۹ فعالیت در زمینه تألیف لغت‌نامه بزرگ فارسی را آغاز کرد و تا سال ۱۳۷۳ بخش هایی را تألیف کرد. در همان سال با همکاری گروهی از ادیبان به تالیف مجموعه هشت جلدی فرهنگ بزرگ سخن پرداخت و تألیف آن را تا سال ۱۳۸۱ به پایان رساند. این فرهنگ به‌عنوان تازه‌ترین فرهنگ‌های لغت یک‌زبانهٔ فارسی شناخته می‌شود که میان زبان‌شناسان، ویراستاران و ادب‌پژوهان اثری فاخر و معتبر شناخته شده است.[۲]
تدریس و پژوهش‌ها
او سال‌ها به تدریس ادبیات فارسی در دانشگاه تربیت معلم تهران پرداخت و در عرصه تألیف کتاب‌های درسی فارسی با سازمان کتاب‌های درسی ایران همکاری داشته است. حاصل این همکاری ۲۳ جلد کتاب درسی بود. [۳]
از دیگر فعالیت‌های حسن انوری در حوزه‌های ادبیات و پژوهش می‌توان به حافظ‌پژوهی، تصحیح متون ادبی، تالیف گزیده اشعار سعدی و تدوین برخی از مجلدات لغت‌نامه دهخدا زیر نظر استاد بزرگ فرهنگ ایران، دکتر محمد معین اشاره کرد. حسن انوری در سال ۱۳۸۲ به عضویت پیوسته‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد.[۴]
بخشی از پژوهش‌های انوری به حافظ‌پژوهی اختصاص داده شده و او برخی از مجلدات لغت‌نامه دهخدا را تدوین کرده است. عضو هیئت گزینش کتاب و جایزهٔ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار از جمله فعالیت‌های انوری است.[۵]
آثار
| عنوان | توضیحات | ناشر | سال انتشار |
|---|---|---|---|
| یک قصه بیش نیست | ملاحظاتی دربارهٔ شعر حافظ و اندیشه‌های او | انتشارات علمی | - |
| فرهنگ بزرگ سخن (سرپرستی) | - | انتشارات سخن | ۱۳۸۱ |
| فرهنگ فشردهٔ سخن (سرپرستی) | - | انتشارات سخن | ۱۳۸۲ |
| فرهنگ روز سخن (سرپرستی) | - | انتشارات سخن | ۱۳۸۳ |
| دستور زبان فارسی | با همکاری حسن احمدی گیوی | انتشارات فاطمی | - |
| راهنمای تدریس فارسی | راهنمای تدریس آموزگاران برای سال‌های چهارم و پنجم و اول و دوم و سوم راهنمایی | - | - |
| رزمنامهٔ رستم و اسفندیار | با همکاری جعفر شعار | - | ۱۳۶۳ |
| سخن و اندیشه | با همکاری علی‌اصغر خبره‌زاده | انتشارات توس | - |
| صدای سخن عشق | - | انتشارات سخن | ۱۳۷۴ |
| غمنامهٔ رستم و سهراب | - | انتشارات توس | ۱۳۶۳ |
| فارسی | دانشسرای مقدماتی | - | ۱۳۵۲ |
| کتاب فارسی و تاریخ ادبیات | برای تدریس در سال‌های ۱۳۵۱–۱۳۵۲ | وزارت آموزش و پرورش | - |
| کتاب قرائت فارسی برای مدارس | برای سال‌های چهارم و پنجم دبستان و اول و دوم و سوم راهنماییِ آموزش و پرورش (۱۳۴۸ تا ۱۳۵۱) | - | - |
| گزیدهٔ اشعار رودکی | با همکاری جعفر شعار | انتشارات امیرکبیر | ۱۳۶۵ |
| گزیدهٔ اشعار صائب | با همکاری جعفر شعار و زین‌العابدین مؤتمن | نشر بنیاد | - |
| گزیدهٔ بوستان سعدی | - | انتشارات علمی | ۱۳۷۱ |
| گزیدهٔ غزلیات سعدی | - | انتشارات سعدی | ۱۳۶۹ |
| گزیدهٔ گلستان سعدی | - | انتشارات علمی | ۱۳۷۱ |
| شوریده و بی‌قرار | دربارهٔ سعدی و آثار او | نشر قطره | ۱۳۸۴ |
| اراده، پشتکار، عشق | زندگینامهٔ خودنوشت | - | - |
مستند آموزگار واژگان
مستند «آموزگار واژگان» پرتره‌ای از زندگی و سلوک علمی و فرهنگی حسن انوری و ششمین فیلم از مجموعه مستندهای «آیینه عمر» است که در سال ۱۴۰۲ از شبکه چهار سیما پخش شد.[۶]
نکوداشت
- اسفند سال ۱۳۹۶ در تالار دکتر افشار مؤسسه لغت نامه دهخدا، مراسم گرامیداشت علامه علی‌اکبر دهخدا و بزرگداشت استاد دکتر حسن انوری برگزار شد؛ همچنین در این مراسم از مستند پرتره «شناسای سخن» ساخته منوچهر مشیری رونمایی شد.[۷]
- بنیاد نخبگان استان تهران مراسم تکریمی در سال ۱۳۹۵ با حضور جمعی از چهره‌های علمی و فرهنگی کشور، شاگردان ایشان و استعدادهای برتر برگزار کرد.[۸]
- خرداد ۱۴۰۴ آیین بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و نکوداشت حسن انوری در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. در این مراسم افرادی برجسته‌ای چون علی اشرف صادقی، محمود عابدی، رسول شایسته و احمد مسجدجامعی سخنرانی کردند.[۹]
گفتاورد
یکی از مسائل زبان فارسی این است که جوان‌های ما در خیابان‌ها لغت می‌سازند، لغت‌های عجیب و غریب. مثلاً خَفَن. این نتیجه این است که آموزش و کتاب‌های ما جوان‌ها را به خودش جلب نمی‌کند و جوان برای مشغولیت یا برای تفریح یا چیزهای دیگر دنبال ساختن این نوع کلمات هستند و این مسلماً بد است. این زمان‌دار است و بعد از مدتی از بین می‌رود و چیز دیگری جای آن می‌آید. خیلی از این‌ها در مدتی که من کلمات را بررسی می‌کردم، از بین رفته و لغت دیگری جای آن آمده است.[۱۱]
پانویس
- ↑ «معرفی حسن انوری». دریافت‌شده در ۱۲ مرداد ۱۴۰۳.
- ↑ «حسن انوری». دریافت‌شده در ۶ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «حسن انوری». دریافت‌شده در ۶ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «حسن انوری». دریافت‌شده در ۶ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «حسن انوری کیست؟». دریافت‌شده در ۱۳ مرداد ۱۴۰۳.
- ↑ «شبکه چهار سیما». دریافت‌شده در ۶ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «حسن انوری». دریافت‌شده در ۶ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «حسن انوری کیست؟». دریافت‌شده در ۱۳ مرداد ۱۴۰۳.
- ↑ «خانه اندیشمندان علوم انسانی/حسن انوری». دریافت‌شده در ۶ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی/گفت‌وگو با حسن انوری درباره ایران». دریافت‌شده در ۶ مرداد ۱۴۰۴.
- ↑ «مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی/گفت‌وگو با حسن انوری درباره ایران». دریافت‌شده در ۶ مرداد ۱۴۰۴.
پیوند به بیرون
- حسن انوری تصحیح انتقادی دیوان حافظ را بررسی می‌کند
- فرهنگستان زبان و ادب فارسی: اعضای پیوسته
- زندگی‌نامه
- دربارهٔ حسن انوری
- کتاب‌ها
