حسن نمک‌دوست تهرانی

حسن نمک‌دوست تهرانی

روزنامه‌نگار، مترجم، مدرس، پژوهشگر علوم ارتباطات اجتماعی
ملیت	ایرانی
تاریخ تولد	۱۳۳۹
محل تولد	تهران
پیشه	روزنامه‌نگاری
شروع فعالیت	نیمهٔ دههٔ ۱۳۵۰
تحصیلات	دکترای علوم ارتباطات اجتماعی
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی
آثار	تاریخ اجتماعی رسانه‌ها: از گوتنبرگ تا اینترنت، نوشتهٔ آسا بریگز و پیتر برک (ترجمه) خبر و روزنامه‌نگاری در عصر دیجیتال، نوشتهٔ استوارت اَلِن (ترجمه گروهی)

حسن نمک‌دوست تهرانی (زادهٔ ۱۳۳۹ در تهران) روزنامه‌نگار، مترجم، مدرس و پژوهشگر علوم ارتباطات اجتماعی است. او از نیمهٔ دههٔ ۱۳۵۰ وارد عرصهٔ روزنامه‌نگاری شد و علاوه بر فعالیت حرفه‌ای در تحریریه‌ها، در آموزش و پژوهش روزنامه‌نگاری، حقوق دسترسی به اطلاعات و تاریخ اجتماعی رسانه‌ها نقش فعالی داشته‌است. نمک‌دوست مدیر نخست «مرکز آموزش و پژوهش همشهری» بود و در دوره‌ای ریاست «انجمن سراسری روزنامه‌نگاران ایران» را برعهده داشت.

زندگی و تحصیلات

نمک‌دوست در تهران به دنیا آمد و از دوران دبیرستان به روزنامه‌نگاری علاقه‌مند شد. او در ۱۶سالگی وارد دانشکدهٔ علوم ارتباطات اجتماعی شد و بعدها کارشناسیِ روزنامه‌نگاری و سپس کارشناسی‌ارشد و دکترای علوم ارتباطات اجتماعی را از دانشگاه علامه طباطبایی دریافت کرد. موضوع رسالهٔ دکتری او «حق دسترسی آزاد به اطلاعات و نقش آن در پیشبرد دموکراسی» بود.

مسیر حرفه‌ای

فعالیت رسانه‌ای نمک‌دوست از سال ۱۳۵۶ در روزنامه‌های «اطلاعات» و «کیهان» آغاز شد و طی سال‌ها در سمت‌هایی مانند خبرنگار، دبیر سرویس، معاون سردبیر، ویراستار و مشاور تحریریه کار کرد. او معاون سردبیر ماهنامهٔ «پیام امروز» (۱۳۷۳–۱۳۷۸)، سردبیر ماهنامهٔ علمی «دانشگر» و «خبرنامهٔ تحقیقات و فناوری» (۱۳۸۰–۱۳۸۴) و معاون خبر خبرگزاری میراث فرهنگی (۱۳۸۴–۱۳۸۵) بود. در حوزهٔ آموزشِ حرفه‌ای، نمک‌دوست از مؤسسان بخش «مرکز آموزش همشهری» (۱۳۸۵) بود و پس از ادغام این بخش با «مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای» در سال ۱۳۸۸، نخستین مدیر «مرکز آموزش و پژوهش همشهری» شد. این مرکز بر آموزش روزنامه‌نگاری، پژوهش‌های رسانه‌ای و ارتقای مهارت‌های حرفه‌ای تمرکز دارد. در دانشگاه، او بین سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴ عضو هیئت علمی گروه ارتباطات اجتماعیِ دانشگاه علامه طباطبایی و هم‌زمان مدرس مدعوِ دانشکدهٔ علوم اجتماعی دانشگاه تهران بود.

مسئولیت‌های صنفی

نمک‌دوست در خرداد ۱۴۰۰ از سوی هیئت‌مدیرهٔ انجمن سراسری روزنامه‌نگاران ایران به ریاست برگزیده شد. گزارش فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران نیز این انتخابات را بازتاب داد. او در بهمن ۱۴۰۰/اسفند ۱۴۰۰ در واکنش به مداخلات نهادهای غیراصنافى، از عضویت هیئت‌مدیره کناره‌گیری کرد.

حوزه‌های پژوهش و اندیشه

کانون پژوهش‌های نمک‌دوست «آزادی اطلاعات و حق دسترسی»، اخلاق حرفه‌ای و نسبتِ روزنامه‌نگاری با فناوری‌های نو است. در مقالات علمی‌اش بر پیوند ساختاری دموکراسی و شفافیت اطلاعاتی تأکید کرده و پیامدهای حقوقی/اخلاقیِ دسترسی آزاد به اطلاعات را بررسی کرده‌است. او همچنین در گفت‌وگوها و یادداشت‌ها، دربارهٔ چالش‌های روزنامه‌نگاری در عصر دیجیتال و نسبت روزنامه‌نگاری با «نو شدنِ دائمی فناوری» بحث کرده‌است.

آثار

کتاب‌ها (ترجمه)

• تاریخ اجتماعی رسانه‌ها: از گوتنبرگ تا اینترنت، نوشتهٔ آسا بریگز و پیتر برک، مترجم: حسن نمک‌دوست تهرانی؛ تهران: همشهری (۱۳۹۱؛ چاپ‌های بعدی ۱۳۹۸). منبع درسی/مرجعِ رایج در مطالعات رسانه‌ای فارسی‌زبان.
• خبر و روزنامه‌نگاری در عصر دیجیتال، نوشتهٔ استوارت اَلِن، ترجمهٔ گروهی با مشارکتِ حسن نمک‌دوست؛ تهران: انتشاراتِ ثانیه (۱۳۹۳).

مقاله‌های منتخب

• «حق دسترسی به اطلاعات: بنیان‌ها، روند جهانی و جایگاه ایران»، فصلنامهٔ رسانه، ۱۳۸۲.
• «حق دسترسی آزاد به اطلاعات و دموکراسی»، فصلنامهٔ رسانه، ۱۳۸۳.
• «اخلاق حرفه‌ای، حریم خصوصی و حق دسترسی به اطلاعات»، فصلنامهٔ رسانه، ۱۳۸۵.

فعالیت‌های آموزشی و عمومی

نمک‌دوست علاوه بر تدریس دانشگاهی، در کارگاه‌های حرفه‌ای روزنامه‌نگاری و برنامه‌های عمومیِ «مرکز آموزش و پژوهش همشهری» نقش محوری داشته و دربارهٔ سواد رسانه‌ای، حقوق رسانه‌ها و تاریخ رسانه سخنرانی‌ها و دوره‌های متعددی ارائه کرده‌است.

جوایز و قدردانی‌ها

• پژوهشگر برگزیدهٔ فرهنگی کشور (رشتهٔ ارتباطات) برای پژوهش «مبانی استقلال حقوقی حرفهٔ روزنامه‌نگاری» (۱۳۷۸).

دیدگاه‌های شاخص

نمک‌دوست در سخنرانی‌ها و گفت‌وگوهایش بر این نکته تأکید کرده که روزنامه‌نگاری ذاتاً با «زمانه و فناوری‌های نو» پیوند دارد و در نتیجه، صورت‌بندی‌های «سنتی/مدرن» دربارهٔ این حرفه راه‌گشا نیست؛ از نظر او استقلال حرفه‌ای، شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات پیش‌شرط‌های اعتماد عمومی‌اند.