سید محمد بهشتی

شهید بهشتی

نام کامل	سید محمد حسینی بهشتی
لقب	آیت‌الله بهشتی
تاریخ تولد	۲ آبان ۱۳۰۷ ‏(۹۶ سال)
زادگاه	اصفهان
تاریخ شهادت	۷ تیر ۱۳۶۰
محل شهادت	تهران - دفتر حزب جمهوری اسلامی
محل دفن	تهران - بهشت زهرا
استادان	سید حسین بروجردی محقق داماد امام خمینی(ره) مرتضی حائری یزدی علامه طباطبائی
محل تحصیل	مدرسه صدر اصفهان حوزه علمیه قم دانشکده معقول و منقول
تالیفات	خدا از دیدگاه قرآن شناخت اسلام بانکداری، ربا و قوانین مالی در اسلام
فعالیت‌ها	از اعضای شورای انقلاب ریاست دیوان عالی کشور از اعضای جامعه روحانیت مبارز مشارکت در تدوین قانون اساسی

بخشی از آثار سید محمد بهشتی

سید محمد حسینی‌ بهشتی (۱۳۰۷-۱۳۶۰) روحانی شیعه و سیاستمدار اهل ایران است. او ریاست شورای عالی قضایی و دیوان عالی کشور، دبیرکلی حزب جمهوری اسلامی و نائب‌رئیسی مجلس خبرگان قانون اساسی را برعهده داشته است. عضویت در شورای انقلاب اسلامی و جامعه روحانیت مبارز از دیگر فعالیت‌های بهشتی است.

بهشتی در حوزه علمیه قم تحصیل کرد و از محضر اساتیدی همچون بروجردی، امام خمینی(ره)، محقق داماد و علامه طباطبائی کسب دانش کرد. بهشتی از بنیان‌گذران مدرسه علمیه حقانی و مؤسس بیرستان دین و دانش است. محمد بهشتی در هفتم تیر ۱۳۶۰، در حادثه انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی به همراه ۷۲ تن دیگر از اعضای حزب به شهادت رسید.

قبر شهید سید محمد حسینی بهشتی در بهشت زهرا

زندگی

سید محمد بهشتی در دوم آبان ۱۳۰۷ در محله لُنبان اصفهان متولد شد. پدرش، سید فضل‌الله بهشتی، از روحانیون اصفهان بود و پدر مادرش، حاج میرزا محمدصادق مدرس خاتون آبادی، از شاگردان آخوند خراسانی و سید محمدکاظم یزدی بود و از علمای اصفهان به شمار می‌رفت.

زیست علمی

سید محمد بهشتی در سال ۱۳۲۱ وارد حوزه علمیه صدر اصفهان شد و در آغاز به یادگیری زبان انگلیسی نیز مشغول شد. در سال ۱۳۲۵ وارد حوزه علمیه قم شد و در دروس آیت الله بروجردی، سید محمد محقق داماد، امام خمینی، مرتضی حائری یزدی و علامه طباطبائی شرکت کرد. دیگر فعالیت‌های علمی و فرهنگی سید محمد بهشتی عبارت است از:

• قبولی در دانشکده معقول و منقول (الهیات و معارف اسلامی کنونی) در سال ۱۳۲۷
• دبیر زبان انگلیسی در دبیرستان حکیم نظامی شهر قم
• آغاز به تحصیل دوره دکتری فلسفه در سال ۱۳۳۵ و اخذ مدرک دکترا در سال ۱۳۵۳.
• تأسیس دبیرستان دین و دانش
• تأسیس مدرسه علمیه حقانی

تألیفات

برخی از آثار منتشر شده از دکتر شهید بهشتی عبارت است از:

• خدا از دیدگاه قرآن (رساله پایان‌نامه دکتری)،
• شناخت اسلام (با همکاری محمد جواد باهنر و علی گلزاده غفوری)،
• نماز چیست؟
• بانکداری، ربا و قوانین مالی در اسلام،
• محیط پیدایش اسلام،
• اقتصاد اسلامی،
• شریعتی، جستجوگری در مسیر «شدن»
• حج در قرآن.
• شناخت از دیدگاه قرآن
• ولایت، رهبری، روحانیت
• حق و باطل از دیدگاه قرآن
• بهداشت و تنظیم خانواده
• نقش آزادی در تربیت کودکان
• بایدها و نبایدها
• تفسیر سوره حمد
• پیامبری از نگاهی دیگر
• مبارزه پیروز (تحلیل قیام عاشورا)
• سه گونه اسلام
• درس‌گفتارهای فلسفه دین

فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی

سید محمد بهشتی علاوه بر مبارزه علیه رژیم پهلوی، فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی دیگری نیز برعهده داشته که برخی از آنها عبارت است از:

• تدوین کتب درسی با همکاری دکتر باهنر در بخش برنامه‌ریزی کتاب‌های وزارت آموزش و پرورش به تهیه و تدوین کتاب دینی برای مدارس
• عضویت در هیئت مؤتلفه
• همکاری در ایجاد تشکلی به نام «جامعه روحانیت مبارز تهران» در پاییز ۱۳۵۷
• عضویت در شورای انقلاب با حکم امام خمینی(ره) نمایندگی از مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و انتخاب از سوی نمایندگان به عنوان نایب رئیس آن مجلس
• رئیس دیوان عالی کشور با حکم امام خمینی(ره) در سال ۱۳۵۸

شهادت

بهشتی در ۷ تیر سال ۱۳۶۰، در دفتر حزب جمهوری اسلامی همراه با عده‌ای از همفکرانش بر اثر انفجار بمب به شهادت رسید. مسئولیت این بمب گذاری را سازمان تروریستی موسوم به مجاهدین خلق بر عهده گرفت. پیکر وی پس از تشییع در تهران در بهشت زهرا به خاک سپرده شد. در اعلامیه امام خمینی(ره) به مناسبت شهادت بهشتی و یاران او آمده است: «بهشتی... مظلوم زیست و مظلوم مرد و خار چشم دشمنان اسلام بود».

بزرگداشت

هر ساله به مناسبت شهادت سید محمد بهشتی مراسم بزرگداشتی برای این عالم مجاهد گرفته می‌شود. این مراسم در سال ۱۴۰۳ با حضور چهره‌هایی همچون فرشاد مومنی، محمدرضا حسینی بهشتی، میثم محمدی، رحیم نوبهار و صدیقه قاسمی در مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار شد.

در این نشست سرفصل‌های حقوق اساسی مردم؛ عمل، عملگرایی و عمل زدگی؛ اسلوب اسلام شناسی؛ حقوق انسانی با تأکید بر حقوق زنان و چیستی و چرایی جمود گرایی در جامعه اسلامی از دیدگاه شهید بهشتی توسط سخنرانان ارائه شد.

مستندهای مربوط به شهید بهشتی

تک‌نگاری

شهادت مظلومانه شهید سیدمحمد بهشتی و ۷۲ تن از یارانش و ترور‌های سال ۱۳۶۰ و نقش سازمان مجاهدین خلق در آنها، همواره سوژه بسیار جذابی برای مستندسازان بوده تا با ساخت فیلم‌هایی در این زمینه به بررسی اسناد تاریخی آن دوران بپردازند. در این زمینه مستندهایی همچون «راز یک کینه»، «روز هفتم»، «ترور سرچشمه»، «دبیر کل» و مجموعه مستند «قصه‌های انقلاب» ساخته شده است.

پیوند به بیرون

• منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام
• دانشنامه امام خمینی