طاهره صفارزاده
| شاعر، مترجم، پژوهشگر | |
 | |
| نام تولد | طاهره صفارزاده |
|---|---|
| زمینه فعالیت | شعر، پژوهش، ترجمه |
| ملیت | ایرانی |
| تاریخ تولد | ۲۷ آبان ۱۳۱۵ |
| محل تولد | سیرجان |
| محل درگذشت | تهران |
| تاریخ درگذشت | ۴ آبان ۱۳۸۷ (۷۱ سال) |
| مدفن | امامزاده صالح، تجریش |
| پیشه | شاعر، مترجم، پژوهشگر، استاد دانشگاه |
| تحصیلات | کارشناسی زبان و ادبیات انگلیسی درجه ام اف ای در نظریه و نقد علمی ادبیات جهان |
| دانشگاه | دانشگاه تهران دانشگاه آیووا (ایالات متحده) |
| تأثیرات | معرفی سبکی خاص از شعر با عنوان «شعر طنین» |
| جوایز | خادم‌القرآن، استاد نمونه وزارت علوم، شاعر مبارز و زن نخبه و دانشمند مسلمان، از سوی سازمان نویسندگان آفریقا و آسیا در ۲۰۰۶ میلادی، برگزیده نخستین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در بخش شعر نو |
| آثار | رهگذر مهتاب، قرآن حکیم (دو زبانه)، ترجمه مفاهیم بنیادی قرآن مجید |
طاهره صفارزاده (زاده ۲۷ آبان ۱۳۱۵ در سیرجان – درگذشته ۴ آبان ۱۳۸۷ در تهران) شاعر، نویسنده، محقق، استاد دانشگاه و مترجم قرآن بود. او از چهره‌های برجسته ادبیات معاصر ایران و از پیشگامان ترجمه علمی قرآن کریم به دو زبان فارسی و انگلیسی به شمار می‌آید.
صفارزاده در خانواده‌ای مذهبی در سیرجان متولد شد و در شش سالگی قرائت و حفظ قرآن را در مکتب‌خانه آموخت. دوران ابتدایی و متوسطه را در کرمان گذراند و نخستین شعر خود را در سیزده‌سالگی سرود. در دوران دبیرستان، به پیشنهاد دکتر باستانی پاریزی، نخستین جایزه شعر خود را که یک جلد دیوان جامی بود از اداره آموزش و پرورش استان دریافت کرد. او پس از اخذ مدرک کارشناسی در رشته زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران، مدتی به عنوان مترجم متون فنی در شرکت نفت مشغول به کار شد، اما به دنبال سخنرانی در اردوی تابستانی فرزندان کارگران، ناچار به ترک کار گردید. سپس برای ادامه تحصیل به انگلستان و از آن‌جا به ایالات متحده رفت و در دانشگاه آیووا در گروه نویسندگان بین‌المللی پذیرفته شد و موفق به دریافت درجه ام اف ای در نظریه و نقد علمی ادبیات جهان شد.
صفارزاده در بازگشت به ایران در سال ۱۳۴۹ به استخدام دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی کنونی) درآمد و تدریس را آغاز کرد. او از نخستین استادانی بود که آموزش ترجمه را به عنوان علمی مستقل در دانشگاه‌های ایران بنیان گذاشت و نخستین نقد علمی ترجمه را در محیط دانشگاهی برگزار کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به پیشنهاد همکاران خود به عنوان رئیس دانشگاه شهید بهشتی و رئیس دانشکده ادبیات انتخاب شد و هم‌زمان طرح بازآموزی دبیران را به اجرا درآورد. تحت سرپرستی او، برای نخستین بار کتاب‌های درسی به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و روسی برای رشته‌های مختلف دانشگاهی تدوین شد. در آغاز انقلاب نیز با همکاری نویسندگان سرشناس کشور، کانون فرهنگی نهضت اسلامی را تأسیس کرد.
صفارزاده در زمینه شعر و شاعری، با تکیه بر مطالعات گسترده ادبی و دینی، زبانی تازه و سبکی خاص با عنوان «شعر طنین» را معرفی کرد؛ سبکی که بر موسیقی درونی، معناگرایی، و پیام‌های اجتماعی و الهی استوار بود. شعر او در آغاز متأثر از شعر نو فارسی بود اما در گذر زمان، رنگ و بوی آیینی، اجتماعی و ضد استعماری به خود گرفت. از او تاکنون بیش از چهارده مجموعه شعر منتشر شده است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «رهگذر مهتاب» (۱۳۴۱)، «چتر سرخ» (۱۳۴۷)، «طنین در دلتا» (۱۳۴۹)، «سد و بازوان» (۱۳۵۰)، «سفر پنجم» (۱۳۵۶)، «حرکت و دیروز» (۱۳۵۷)، «بیعت با بیداری» (۱۳۶۶)، «مردان منحنی» (۱۳۶۶) و «دیدار با صبح» (۱۳۶۶) اشاره کرد. افزون بر این، بیش از ده عنوان کتاب در زمینه‌های ترجمه، نقد ترجمه، علوم قرآنی و حدیث از او منتشر شده و گزیده‌ای از سروده‌هایش به زبان‌های گوناگون جهان ترجمه شده است.
یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای طاهره صفارزاده ترجمه دو‌زبانه فارسی – انگلیسی قرآن کریم است که در سال ۱۳۸۰ منتشر شد و از نخستین ترجمه‌های علمی و ادبی قرآن به شمار می‌رود. در همان سال عنوان «خادم‌القرآن» به او اعطا شد. صفارزاده در سال ۱۳۷۱ از سوی وزارت علوم و آموزش عالی به عنوان استاد نمونه کشور معرفی شد و در سال ۲۰۰۵ از سوی انجمن نویسندگان آفریقایی و آسیایی به عنوان زن مسلمان برگزیده جهان شناخته شد. او همچنین برگزیده نخستین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در بخش شعر نو (سپید و نیمایی) بود.
صفارزاده در سال ۱۳۸۷ به علت ضایعه مغزی در بیمارستان ایرانمهر تهران بستری و جراحی شد و پس از چند ماه بستری بودن، در چهارم آبان همان سال در هفتادودوسالگی درگذشت. پیکر او در حرم امامزاده صالح تجریش به خاک سپرده شد. طاهره صفارزاده را می‌توان از جمله شاعرانی دانست که با تلفیق ایمان دینی، تعهد اجتماعی و نوآوری زبانی، نقشی ماندگار در ادبیات معاصر ایران ایفا کرد.
زیست هنری
- یادگیری قرائت و حفظ قرآن را در مکتب‌خانه محل زندگی در ۶ سالگی
- گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه در کرمان
- فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات انگلیسی
- مترجم متون فنی در شرکت نفت
- ادامه تحصیل در انگلستان و آمریکا
- پذیرش در گروه نویسندگان بین‌المللی در دانشگاه آیوا
- کسب درجه MFA (MFA درجه‌ای مستقل است که به نویسندگان و هنرمندانی که داوطلب تدریس در دانشگاه باشند اعطا می‌شود و نویسندگان به جای محفوظات و تاریخ ادبیات به آموختن و نقد به صورت تئوری و عملی می پردازند).
- استخدام در دانشگاه ملی (شهید بهشتی) در سال ۱۳۴۹
- تاسیس مرکزی به نام کانون فرهنگی نهضت اسلامی
- رئیس دانشگاه شهید بهشتی و رئیس دانشکده ادبیات
- استاد نمونه در سال ۱۳۷۱ از سوی وزارت علوم و آموزش عالی
- کسب عنوان خادم القرآن پس از انتشار ترجمه قرآن کریم در سال ۱۳۸۰
- کسب عنوان شاعر مبارز زن و نخبه و دانشمند مسلمان در ماه مارس ۲۰۰۶ از سوی سازمان نویسندگان آفریقا و آسیا
- انتشار بیش از ۱۴ مجموعه شعر و ۱۰ کتاب ترجمه یا نقد ترجمه در زمینه‌های ادبیات، علوم، علوم قرآنی و حدیث[۱]
آثار
- اصول و مبانی ترجمه، ۱۳۵۸
- ترجمه های نامفهوم، ۱۳۸۴
- ترجمه مفاهیم بنیادی قرآن مجید (فارسی و انگلیسی)، ۱۳۷۹
- ترجمه قرآن کریم (سه زبانه متن عربی با ترجمه فارسی و انگلیسی)، ۱۳۸۰
- ترجمه قرآن کریم (دو زبانه متن عربی با ترجمه فارسی)، ۱۳۸۲
- ترجمه قرآن کریم (دو زبانه متن عربی با ترجمه انگلیسی)، ۱۳۸۵
- مفاهیم قرآن در حدیث نبوی: گزیده ای از نهج‌الفصاحه با ترجمه فارسی و انگلیسی، ۱۳۸۴.[۲]
وفات
طاهره صفارزاده در ۴ آبان ۱۳۸۷ بر اثر بیماری درگذشت و پیکرش در امامزاده صالح در تجریش تهران به خاک سپرده شد.[۳] رهبر انقلاب اسلامی ایران در پیامی با تسلیت به جامعه ادبی و شعر ایران، او را به عنوان مترجم قرآن و نویسنده و شاعر خلاق، ستود و ترجمه او از قرآن را ترجمه‌ای ماندگار شمرد.[۴]
پانویس
- ↑ «شاعران انقلاب طاهره صفارزاده». دریافت‌شده در ۲ شهریور ۱۴۰۳.
- ↑ انصاری، «نقدى بر ترجمه خانم دكتر صفارزاده از قرآن مجيد»، در ترجمان وحی، ص۲۵ و ۲۷.
- ↑ صفارزاده در امامزاده صالح تهران آرام گرفت، خبرگزاری ایبنا.
- ↑ پیام تسلیت درگذشت بانو طاهره صفارزاده، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله خامنه‌ای.
