نادر ابراهیمی

نادر ابراهیمی

اطلاعات شخصی
تاریخ تولد	۱۴ فروردین ۱۴۱۵
ملیت	ایرانی
زبان مادری	فارسی
محل تولد	تهران
محل اقامت	تهران
محل درگذشت	تهران
تاریخ درگذشت	۱۶ خرداد ۱۳۸۷ (۷۲ سال)
آرامگاه	قطعه هنرمندان بهشت زهرا، تهران
همسر	فرزانه منصوری
اطلاعات هنری
زمینه فعالیت	نویسندگی برای کودک و نوجوان
پیشه	نویسنده
فعالیت از سن	۱۶ سالگی
شروع فعالیت هنری	از سال ۱۳۴۲
آثار برجسته	یک عاشقانه‌ آرام بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم چهل نامه‌ کوتاه به همسرم آتش بدون دود ابن‌مشغله ابوالمشاغل صوفیانه‌ها و عارفانه‌ها آتش بدون دود
جوایز	جایزهٔ نخست براتیلاوا، در زمینهٔ ادبیات کودکان جایزهٔ نخست تعلیم و تربیت یونسکو جایزهٔ کتاب برگزیدهٔ سال ایران برای نوشتن کتاب «دور از خانه» نویسندهٔ برگزیدهٔ ادبیات داستانی ۲۰ سال بعد از انقلاب

نادر ابراهیمی (زاده ۱۴ فروردین ۱۳۱۵ تهران – درگذشت ۱۶ خرداد ۱۳۸۷ تهران) نویسنده، داستان‌نویس، مترجم، روزنامه‌نگار، فیلم‌ساز، ترانه‌سرا و پژوهشگر ادبی ایرانی و از چهره های برجسته ادبیات معاصر به حساب می آید.

او در خانواده‌ای با ریشه‌های تاریخی به دنیا آمد؛ تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌اش را در تهران گذراند و پس از اخذ دیپلم ادبی از دبیرستان دارالفنون وارد دانشکده حقوق شد، اما پس از دوسال تحصیل در آن رشته، آن را رها کرد و سپس در رشته زبان و ادبیات انگلیسی ادامه تحصیل داد. از نوجوانی فعالیت‌های سیاسی داشت و در سنین نوجوانی چندین بار بازجویی و زندان را تجربه کرد.

نادر ابراهیمی از حدود شانزده سالگی نوشتن را آغاز کرد و نخستین کتابش با عنوان «خانه‌ای برای شب» در سال ۱۳۴۲ منتشر شد. در طی بیش از چهار دهه فعالیت، بیش از صد کتاب در قالب رمان، داستان کوتاه، کتاب کودک و نوجوان، فیلمنامه، نمایشنامه، ترجمه و پژوهش ادبی منتشر کرد.

آثار ابراهیمی به علت نثر ساده و در عین حال پرمعنایش، پرداخت به موضوعات انسانی و اجتماعی، و ترکیب روایت و فکر، در میان عموم خوانندگان محبوب شدند. از مهم‌ترین آثار او می‌توان به «یک عاشقانه آرام»، «بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم»، «چهل نامه کوتاه به همسرم»، «آتش بدون دود» (مجموعه هفت‌جلدی) و «ابن مشغله / ابوالمشاغل» اشاره کرد. عمده این آثار جزو مهم‌ترین و موردتوجه ترین آثار مکتوب دهه های اخیر چاپ و نشر ایران بوده است.

سبک نگارش ابراهیمی ترکیبی از روایت زندگی روزمره و دغدغه‌های عمیق انسانی بود؛ زبانی که معمولاً احساسات را با زندگی اجتماعی پیوند می‌داد و مخاطب را به تأمل وا می‌داشت. ابراهیمی علاوه بر ادبیات، در عرصه‌های دیگری مانند سینما، تلویزیون و ادبیات کودک و نوجوان نیز فعال بود و همراه با همسرش، فرزانه منصوری، مؤسسۀ «همگام با کودکان و نوجوانان» را تأسیس کرد که در حوزه پژوهش و چاپ آثار نوجوانان فعالیت می‌کرد.

او در زندگی‌نامه خویش ضمن تشریح مشاغل متکثرش – از کارگری در چاپخانه، حسابداری بانکی، ویراستاری مطبوعات گرفته تا کتاب‌فروشی، نقاشی و خطاطی – نشان داده بود که تجربه زندگی از منظر‌های متفاوت را خوب درک کرده است.

در سال‌های پایانی زندگی، ابراهیمی با بیماری دست به گریبان بود و در نهایت در ۱۶ خرداد ۱۳۸۷ در تهران در سن ۷۲ سالگی درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت‌زهرا به خاک سپرده شد. میراث او همچنان زنده است؛ بسیاری از آثارش همچنان تجدید چاپ می‌شوند و نسل‌های جدید با نوشته‌هایش آشنا می‌شوند، و نام او به‌عنوان یکی از نویسندگان تأثیرگذار ادبیات معاصر ایران باقی مانده است.

در حال حاضر مجموعه آثار ابراهیمی در انتشارات امیرکبیر چاپ شده و به بازار نشر عرضه می شود.

زندگی و تحصیلات

‌نادر ابراهیمی، ۱۴ فروردین‌ ۱۳۱۵ در تهران به‌ دنیا آمد. تحصیلات مقدماتی را در این شهر گذراند و پس از گرفتن دیپلم ادبی از دبیرستان دارالفنون، به دانشکده‌ حقوق وارد شد؛ اما این دانشکده را پس از دو سال رها کرد. سپس در رشته‌ زبان و ادبیات انگلیسی مدرک کارشناسی گرفت. او از ۱۳ سالگی به فعالیت‌های سیاسی پرداخت که بارها دستگیری، بازجویی و زندان رفتن را برایش در پی داشت.

کتاب

• یک عاشقانه‌ آرام
• بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم
• چهل نامه‌ کوتاه به همسرم
• آتش بدون دود
• ابن مشغله
• ابوالمشاغل
• صوفیانه‌ها و عارفانه‌ها

ادبیات بزرگسال

• با سرودخوان جنگ در خطه نام و ننگ (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۶۶)
• خانه‌ای برای شب (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۴۱)
• آرش در قلمرو تردید (یا: پاسخ‌ناپذیر) (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۴۲)
• مصابا و رؤیای گاجرات (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۵۵)
• بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۴۵)
• هزارپای سیاه و قصه‌های صحرا (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۵۵)
• افسانهٔ باران (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۸۲)
• در سرزمین کوچک من - منتخب آثار (۱۳۵۵)
• تضادهای درونی (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۵۴)
• انسان - جنایت - احتمال (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۵۰)
• مکان‌های عمومی (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۸۳)
• رونوشت بدون اصل (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۶۶)
• در حد توانستن - شعرگونه (انتشارات پیشگام) (۱۳۵۷)
• غزل‌داستان‌های سال بد (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۸۳)
• ابن‌مشغله - زندگینامه، جلد اول (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۵۳)
• ابوالمشاغل - زندگینامه، جلد دوم (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۶۵)
• فردا شکل امروز نیست (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۶۸)
• براعت استهلال - از مجموعه «ساختار و مبانی ادبیات داستانی» (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۹۶)
• مقدمه‌ای بر فارسی‌نویسی برای کودکان (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۶۴)
• مقدمه‌ای بر مصورسازی کتاب‌های کودکان (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۷۹)
• مقدمه‌ای بر مراحل خلق و تولید ادبیات کودکان (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۶۳)
• مقدمه‌ای بر آرایش و پیرایش کتاب‌های کودکان (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۹۶)
• دور ایران در شش ساعت؛ گزارش دومین نمایشگاه ایرانگردی (۱۳۷۱)
• چهل نامهٔ کوتاه به همسرم (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۴۲)
• آتشْ بدون دود - داستان بلند هفت جلدی (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۵۰)
• یک صعود باورنکردنی (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۷۴)
• تکثیر تاسف‌انگیز پدربزرگ (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۷۵)
• مردی در تبعید ابدی - براساس زندگی ملاصدرا (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۷۵)
• حکایت آن اژدها (انتشارات کوله پشتی) (۱۳۷۷)
• بر جاده‌های آبیِ سرخ - داستان بلند ۱۰ جلدی، براساس زندگی میرمَهنای دوغابی (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۶۹)
• صوفیانه‌ها و عارفانه‌ها - بخشی از «تاریخ تحلیلی پنج‌هزار سال ادبیات داستانی ایران» (انتشارات امیرکبیر)(۱۳۷۰)
• یک عاشقانه آرام (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۷۴)
• سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می‌آمد (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۷۷)
• طراحی حیوانات - طرح‌های کوثر احمدی، با گفتاری تحلیلی در باب مفاهیم و تعاریف «طرح» در هنرها ( انتشارات دنیای هنر) (۱۳۷۸)
• الف‌با - تحلیل فلسفی ۵۰ طرح از علی‌اکبر صادقی نقاش (انتشارات امیرکبیر) (۱۴۰۳)
• پیشگفتار «کوچه‌های کوتاه» - مجموعه قصه‌های کوتاه گروهی از شاگردان نادر ابراهیمی (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۸۴)

ادبیات کودک و نوجوان

• دور از خانه - قصه برگزیدهٔ آسیا، از سوی «سازمان جهانی یونسکو» و کتاب برگزیده شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۷ (نشر خروس) (۱۳۴۸)
• کلاغ‌ها - جایزهٔ اول فستیوال کتاب‌های کودکان توکیو ژاپن، جایزه اول - سیب طلایی - براتیسلاوا، جایزه اول تعلیم و تربیت از یونسکو (کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان) (۱۳۴۸)
• سنجاب‌ها قصه برگزیدهٔ آسیا، از سوی «سازمان جهانی یونسکو» و کتاب برگزیده شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۷ (انتشارات شهر قلم) (۱۳۴۹)
• قصه گل‌های قالی؛ جایزه بزرگ جشنواره کتاب کودک کنکور نوما، ژاپن (کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان) (۱۳۵۲)
• پهلوان پهلوانان؛ پوریای ولی - کتاب برگزیده از سوی «آکادمی المپیک» همایش فردوسی و اخلاق پهلوانی ۱۳۸۴، جایزهٔ بزرگ جشنوارهٔ کتاب کودک کنکور نوما، ژاپن ۱۹۷۸ (کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان) (۱۳۵۱)
• باران - آفتاب و قصهٔ کاشی (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۶۲)
• بزی که گم شد (کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان) (۱۳۵۳)
• من راه خانه‌ام را بلد نیستم (نشر نظر) (۱۳۵۳)
• سفرهای دورودراز هامی و کامی در وطن (شهر قلم) (۱۳۵۶)
• پدر چرا توی خانه مانده‌ است - از مجموعه «قصه‌های انقلاب برای کودکان» (انتشارات سوره مهر) (۱۳۵۷)
• جای او خالی - از مجموعهٔ «قصه‌های انقلاب برای کودکان» (انتشارات سوره مهر) (۱۳۵۷)
• جای تو خالی - از مجموعهٔ «قصه‌های انقلاب برای کودکان» (انتشارات سوره مهر) (۱۳۵۷)
• نیروی هوایی - از مجموعهٔ «قصه‌های انقلاب برای کودکان» (انتشارات سوره مهر) (۱۳۵۷)
• سحرگاهان همافرها اعدام می‌شوند - از مجموعهٔ «قصه‌های انقلاب برای کودکان» (انتشارات سوره مهر)(۱۳۵۸)
• برادرت را صدا کن - از مجموعهٔ «قصه‌های انقلاب برای کودکان» (انتشارات سوره مهر) (۱۳۵۸)
• برادر من مجاهد، برادر من فدایی - از مجموعهٔ «قصه‌های انقلاب برای کودکان» (انتشارات فرزین) (۱۳۵۷)
• جَنگ بزرگ از مدرسهٔ امیریان - از مجموعهٔ «قصه‌های انقلاب برای کودکان» (انتشارات خلق) (۱۳۵۸)
• نامهٔ فاطمه، جواب نامهٔ فاطمه - از مجموعهٔ «قصه‌های انقلاب برای کودکان» (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۵۸)
• مامان! من چرا بزرگ نمی‌شوم - از مجموعهٔ «قصه‌های ریحانه خانم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۶۸)
• روزی که فریادم را همسایه‌ها شنیدند - از مجموعهٔ «قصه‌های ریحانه خانم» (انتشارات جانزاده) (۱۳۶۸)
• آدم وقتی حرف می‌زند چه شکلی می‌شود - از مجموعهٔ «قصه‌های ریحانه خانم» (انتشارات شهر قلم) (۱۳۶۹)
• درخت قصه ـ قُمری‌های قصه - (جایزه کتاب برگزیده از سوی هیئت داوران بزرگسال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، جایزه‌کتاب برگزیده از سوی هیئت داوران خردسال، ترجمه‌ شده به زبان روسی در ترکمنستان) (انتشارات سازمان همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۶۹)
• عبدالرزاق پهلوان - کتاب برگزیده از سوی «آکادمی المپیک» همایش فردوسی و اخلاق پهلوانی (کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان) (۱۳۵۱)
• آن‌که خیال بافت و آن‌که عمل کرد (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۶۹)
• حکایت کاسهٔ آب خنک - از مجموعهٔ «نوسازی حکایت‌های خوب قدیم برای کودکان» (انتشارات شهر قلم) (۱۳۷۱)
• حکایت دو درخت خرما - از مجموعهٔ «نوسازی حکایت‌های خوب قدیم برای کودکان» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۰)
• آن شب که تا سحر - از مجموعهٔ «نوسازی حکایت‌های خوب قدیم برای کودکان» (انتشارات شهر قلم) (۱۳۷۱)
• قلب کوچکم را به چه کسی هدیه بدهم؟ - دیپلم افتخار نخستین نمایشگاه بین‌المللی تصویرگران کتاب کودک ۱۳۷۲ (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۱)
• مثل پولاد باش پسرم؛ مثل پولاد - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۲)
• داستان سنگ و فلز و آهن - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۲)
• با من آشنا شو، با من دوست شو - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۳)
• هستم اگر می‌روم؛ گر نروم نیستم - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۳)
• راستی اگر نبودم - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۵۲)
• کمیاب و قیمتی اما… - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات شرکت ملی فولاد ایران) (۱۳۷۴)
• مدرسهٔ بزرگ‌تری هم وجود دارد - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۴)
• گل‌آباد دیروز؛ گل‌آباد امروز - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۵)
• گل‌آباد امروز؛ گل‌آباد فردا - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۵)
• فرهنگ فراورده‌های فلزی ایران - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۶)
• هفت آموزگار مهربان - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۵)
• ما مسلمانان این آب و خاکیم - از مجموعهٔ «ایران را عزیز بداریم» دریافت جایزه نخست آسیایی تصویرگران کتاب کودک (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۰)
• قصه سار و سیب (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۳)
• قصه موش خودنما و شتر باصفا (انتشارات شهر قلم) (۱۳۷۰)
• با من بخوان تا یاد بگیری (انتشارات همگام با کودکان و نوجوانان) (۱۳۷۳)
• حالا دیگر می‌خواهم فکر کنم (انتشارات شهر قلم) (۱۳۹۵)
• قصه قالیچه‌های شیری (انتشارات شهر قلم) (۱۳۹۵)
• همه گربه‌های من ۱ و ۲ (انتشارات شهر قلم) (۱۳۹۵)
• دیدار با آرزو (موسسه چاپ و نشر عروج) (۱۳۶۸)

نمایشنامه

• اجازه هست آقای برشت؟ (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۴۹)
• وسعت معنای انتظار (سه قصه نمایشی) (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۵۵)
• یک قصه معمولی و قدیمی در باب جنایت (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۸۷)

فیلمنامه

• آخرین عادل غرب (انتشارات امیرکبیر) (۱۳۶۹)
• صدای صحرا (موسسه چاپ و نشر عروج) (۱۳۵۹)

جوایز و افتخارات

• جایزهٔ نخست براتیلاوا، در زمینهٔ ادبیات کودکان در سال ۱۳۴۹
• جایزهٔ نخست تعلیم و تربیت یونسکو در سال ۱۳۴۸
• جایزهٔ کتاب برگزیدهٔ سال ایران برای نوشتن کتاب «دور از خانه» در سال ۱۳۸۴
• صاحب عنوان «نویسندهٔ برگزیدهٔ ادبیات داستانی ۲۰ سال بعد از انقلاب» به‌خاطر داستان بلند و هفت جلدی آتش بدون دود در سال ۱۳۷۹