کتاب «شاید پیش از اذان صبح» نوشته احمد یوسف‌زاده نویسنده کتاب‌های «آن بیست و سه نفر» و «اردوگاه اطفال»، شامل خاطرات و دلنوشتههایی برای سردار شهید حاج قاسم سلیمانی است. این‌کتاب دی‌ماه سال گذشته توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد و قصد داریم در سالروز شهادت سردار سلیمانی، در قالب نگاهی کوتاه، به آن بپردازیم. دوسال از آن نیمه‌شب غریب و آن صبح وحشتناک که تصویر انگشت و انگشترش صفحات مجازی را درنوردید، می‌گذرد. در دی ۹۸ خبر شهادت یکی از نامی‌ترین سردارهای ایران همه را در بهت و حیرت فرو برد. ابعاد حادثه به قدری بزرگ بود که تمام آحاد جامعه با گوشت و پوست خود لمس کردند و هر فرد، گروه و قشری به راه و روش خودشان به این ترور وحشیانه واکنش نشان دادند. در این میان اهالی قلم که منادیان راستین صلح و دوستی هستند با سلاح خود وارد میدان شدند و با قلم خود به توصیف ابعاد حادثه و شخصیت ویژه حاج قاسم سلیمانی پرداختند. احمد یوسف‌زاده که نامی آشنا در عرصه ادبیات دفاع مقدس و از سربازان قدیمی ایشان است در دلنوشتههایی به برخی خاطرات خود از سردار دل‌ها و جنبه‌های مختلف شخصیت او در موقعیت‌های نظامی و غیرنظامی می‌پردازد. مؤلف «شاید پیش از اذان صبح»، ارادت و باور قلبی خود به سیرو سلوک حاج قاسم را نشان می‌دهد. نویسنده در کتابش با مخاطب قرار دادن حاج قاسم سلیمانی دل‌نوشته‌ها و خاطرات دور و نزدیک را با وی مرور می‌کند. در این روایت‌ها مطالبی از شیوه سلوک، زندگی و فرماندهی این شهید عزیز پیش روی مخاطب قرار می‌گیرد که پیش از این در روایت‌های دیگر وجود نداشتند. با خواندن کتاب می‌توان به تصویری نسبتاً جامع از شهید سلیمانی در عرصه‌های مختلف فکری، فرهنگی، سیاسی و حتی اجتماعی رسید و عمق نگاه، بصیرت و ایمان او را به تماشا نشست. او گاهی در لباس یک فرمانده پر قدرت ظاهر می‌شود و گاه همچون پدری مهربان با کودکان هم‌بازی می‌شود. احمد یوسف‌زاده یکی از بچه‌های بسیجی هم‌رزم سردار سلیمانی در دفاع مقدس بود. وی با حضورش در جبهه مخالفت می‌کرد چون اگر با سن کمش اسیر می‌شد عراقی‌ها این موضوع را دستمایه تبلیغاتیشان قرار می‌دادند. همین اتفاق هم افتاد و ماجرای «آن بیست و سه نفر» شکل گرفت. نویسنده کتاب چند سال پس از دوران اسارت به عرصه روزنامه‌نگاری و نوشتن وارد شد. هر چند وقت یک‌بار سردار را می‌دید و مطالبش را برای وی می‌خواند. زمانی که حاج قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس می‌شود کاملاً می‌دانست هر لحظه خطر ایشان را تهدید می‌کند. گاهی دلنوشتههایی در این زمینه در روزنامه و فضای مجازی منتشر می‌کرد. پس از شهادت سردار سلیمانی، دلتنگی‌های یوسف‌زاده بیشتر می‌شود و چیزهایی در این‌باره می‌نوشت. تصمیم گرفت این دل‌نوشته‌ها را جمع‌آوری و در قالب کتاب منتشر کند. نویسنده کتاب این دغدغه را داشت که آیا این کتاب می‌تواند مانند «آن بیست‌وسه نفر» با قلب مردم ارتباط برقرار کند و مردم آن را دوست داشته باشند. بازخوردها نشان داد که این اتفاق افتاد و این اثر هم با استقبال مردم مواجه شد و اکنون به چاپ هفتم رسیده است. متن‌ها در فضایی کاملاً صمیمی خطاب به سردار سلیمانی نوشته شده است چون نویسنده اعتقاد راسخ دارد که او برای همیشه تاریخ زنده است. در یکی از متن‌ها اینگونه می‌نویسد: «سلام حاجی. تصمیم دارم این نوشته‌ها را یک روز در قالب کتابی چاپ کنم، شاید هم بماند برای بعد از مرگم که لابد یک مرگ لوس و بی‌مزه خواهد بود، نه مثل مرگ شما سرخ و طوفانی و جریان‌ساز. بالاخره فرق است میان یک‌لاقبایی مثل من که در خانه نشسته‌ام و مجاهدی مثل تو که چهل سال پوتین از پا درنیاورده‌ای».[۱]
احمد یوسف‌زاده
| نویسنده کتاب «آن بیست و سه نفر» | |
 | |
| ملیت | ایرانی |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۶ مرداد ۱۳۴۴ (۶۰ سال) |
| محل تولد | فاریاب (استان کرمان) |
| کتاب‌ها | شاید پیش از اذان صبح آن بیست و سه نفر اردوگاه اطفال |
| تحصیلات | کارشناسی در رشته ادبیات انگلیسی کارشناسی‌ارشد در رشته حقوق دکتری زبان و ادبیات فارسی |
| آدرس اینستاگرام | احمد یوسف‌زاده |
احمد یوسف‌زاده متولد ۶ مرداد ۱۳۴۴ در فاریاب استان کرمان. نویسنده، آزاده دوران دفاع مقدس و پژوهشگر ایرانی است. وی که همراه با دو برادرش محسن و یوسف در نوجوانی به جبهه رفت، در عملیات «الی بیت‌المقدس» اسیر شد و بیش از هشت سال و سه ماه از عمر خود را در زندان‌های عراق گذراند. پس از آزادی در سال ۱۳۶۹ با پشتوانه تجربه‌های عمیق شخصی، تحصیلاتش را با کارشناسی رشته ادبیات انگلیسی آغاز کرد، سپس کارشناسی ارشد حقوق و دکترای زبان و ادبیات فارسی را دنبال کرد. او از سال ۱۴۰۰ به‌عنوان مدیرکل امور فرهنگی دانشگاه شهید باهنر کرمان و عضو هیئت‌منصفه مطبوعات استان کرمان فعالیت می‌کند.
از میان آثار برجسته احمد یوسف‌زاده می‌توان به آن بیست و سه نفر، اردوگاه اطفال، لبخند در قفس، رنج شیرین و شاید پیش از اذان صبح اشاره کرد. مهم‌ترین اثر او، آن بیست و سه نفر، خاطرات واقعی نوجوانانی است که در جبهه اسیر شدند و با نثری ساده و جذاب روایت شده است. این کتاب توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد، به عربی ترجمه و تقریظی توسط رهبر انقلاب بر آن نوشته شد. اردوگاه اطفال به مرحله نامزدی در بخش مستندنگاری جایزه ادبی جلال آل‌احمد رسید. کتاب لبخند در قفس که برگرفته از خاطرات شخصی نویسنده از اسارت است، با چاپ‌هایی مکرر و صدای بازگوکننده‌ای مستقیم از دوران جنگ محسوب می‌شود.
مهم‌ترین کنش فرهنگی یوسف‌زاده در ثبت تجربه‌های اول شخص از اسارت دوران دفاع مقدس است؛ او با قلمی صادق و بدون تعارف، خاطرات واقعی را به زبانی زنده برای خواننده امروز انتقال داده است.
کتاب آن بیست و سه نفر علاوه بر تجدید چاپ‌های متعدد و ترجمه به زبان‌های دیگر، به اقتباس‌های سینمایی با همین نام منجر شده و تأثیر ماندگاری در فضای فرهنگی کشور برجای گذاشته است. اردوگاه اطفال نیز نامزد دریافت جایزه جلال آل‌احمد شد. کتاب لبخند در قفس نیز موفق به دریافت جایزه بهترین کتاب سال کشور در سال ۱۳۷۷ شد.
کتاب آن بیست و سه نفر در سال ۱۴۰۲ برگزیده بیستمین دوره جایزه ملی کتاب سال دفاع مقدس شد. این جوایز نشان‌دهنده تأثیرگذاری و اهمیت آثار احمد یوسف‌زاده در حوزه ادبیات دفاع مقدس و فرهنگ عمومی کشور است. با وجود این که یوسف‌زاده جوایز متعددی نگرفته است، نقش مستمر او در تدریس، اثرگذاری فرهنگی در دانشگاه و حضور در هیئت‌منصفه مطبوعات استان کرمان، جایگاه برجسته او در ادبیات دفاع مقدس و فرهنگ عمومی را تثبیت کرده است.
نام یوسف‌زاده با اثر باران گرفته است که توسط انتشارات مکتب حاج قاسم، وابسته به بنیاد حفظ و نشر آثار سپهبد شهید قاسم سلیمانی، به چاپ رسید، دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. او گفته است که این کتاب در سه جلد و به مرور به چاپ می‌رسد. اولین جلد باران گرفته است در سال ۱۴۰۳ و در نمایشگاه کتاب همان سال برای مخاطبین عرض شد.
آثار
| نام اثر | انتشارات | سال تولید |
|---|---|---|
| شاید پیش از اذان صبح | سوره مهر | ۱۴۰۳ |
| آن بیست و سه نفر | سوره مهر | ۱۳۹۰ |
| اردوگاه اطفال | سوره مهر | ۱۳۹۶ |
| لبخند در قفس: خاطرات اسیر آزاد شده ایرانی احمد یوسف‌زاده لشکر ۴۱ ثارالله | لشکر ۴۱ ثارالله | ۱۳۸۷ |
| رنج شیرین: خاطرات اسیر آزاد شده ایرانی احمد یوسف‌زاده لشکر ۴۱ ثارالله | لشکر ۴۱ ثارالله | ۱۳۸۸ |
| هفده سالگی ام: خاطرات آزاده حسن تاجیک‌شیر از بیمارستان‌ها و زندان‌های عراق لشکر ۴۱ ثارالله | پیام آزادگان | ۱۳۹۳ |
| باران گرفته است: زندگی سردار شهید حاج قاسم سلیمانی در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی او | مکتب حاج قاسم | ۱۴۰۳ |
جوایز و افتخارات
- چهره سال هنر انقلاب اسلامی در سال ۹۸
- برگزیده بخش ویژهٔ مستندنگاری دربارهٔ شهید سپهبد سلیمانی در پانزدهمین دورهٔ جایزه ادبی جلال آل‌احمد برای کتاب «شاید پیش از اذان صبح»
- جایزه بهترین کتاب سال برای کتاب «لبخند در قفس» در سال ۱۳۷۷
- «آن بیست و سه نفر» در سال ۱۴۰۲ برگزیده بیستمین دوره جایزه ملی کتاب سال دفاع مقدس شد
گفتاورد
پانویس
- ↑ گفتگو با نویسنده کتاب «شاید پیش از اذان صبح»، تاریخ انتشار: ۱۳ دی ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
پیوند به بیرون
- احمد یوسف زاده در گفت و گو با «کرمان نو».
- ماجرایی که در هیچ جنگی رخ نداد.
- روایت احمد یوسف زاده از تسلیم شدن اشرار به «کاسُم سلیمانی».
- قسمت ۱۶۸ - احمد یوسف زاده.
