مرتضی مطهری

مرتضی مطهری

متفکر، نویسنده و از رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران
زمینه فعالیت	کلام اسلامی فلسفه فقه جامعه‌شناسی سیاست
ملیت	ایرانی
تاریخ تولد	۱۳ بهمن ۱۲۹۸ش
محل تولد	فریمان
تاریخ درگذشت	۱۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۸ش
محل شهادت	تهران
مدفن	حرم حضرت معصومه(س)
خویشاوندان سرشناس	علی لاریجانی
پیشه	روحانی استاد حوزه و دانشگاه
فرزندان	علی مطهری

مرتضی مطهری (زادهٔ ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ – شهادت ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸) مشهور به شهید مطهری یا استاد مطهری، اسلام‌شناس و متفکر برجسته شیعه است. مطهری از افراد تأثیرگذار و از رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران به‌شمار می‌رود. در نخستین دورۀ همایش چهره‌های ماندگار که در سال ۱۳۸۰ برگزار شد مرتضی مطهری -تنها فردی که در قید حیات نبود- به‌عنوان چهره ماندگار برگزیده شد.

مطهری از شاگردان علامه طباطبایی و روح‌الله موسوی خمینی بود. پیش از انقلاب اسلامی، مبارزات فکری مطهری در مقابله با جریانات فکری مارکسیستی در ایران نقش قابل توجهی در رویگردانی جوانان از این تفکرات داشت. حضور فعال او میان دانشجویان و عموم مردم، پیش و بعد از انقلاب اسلامی و ارائه معارف اسلامی با نگاهی جامع و بیان روان، از نقش‌آفرینی‌های جدی او در آگاهی‌بخشی و روشنگری مردم و به‌ویژه جوانان به‌شمار می‌رفت.

روزآمدسازی و تبیین آموزه‌های اسلام و تشیع، از ویژگی‌های فعالیت‌های فکری اوست. مطهری، آموزه‌های اسلامی را که پیش‌تر در قالب بیاناتی پیچیده ارائه می‌شد، به سبک ویژه خود، به‌صورت آسان و با زبان روز در اختیار مخاطبان قرار می‌داد.

مطهری آثاری متعددی در موضوعات کلام، تفسیر قرآن و فلسفه اسلامی نوشته است که تاکنون بارها و بارها تجدید چاپ شده است که این امر نشان از زنده و پویا بودن اندیشه و بیان اوست.

او از بنیان‌گذاران حسینیه ارشاد بود و پس از انقلاب اسلامی تا زمان شهادت، ریاست شورای انقلاب را با عهده داشت. وی در ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ توسط گروه فرقان ترور شد. سالروز شهادت مرتضی مطهری، در ایران روز معلم خوانده شده و آیین‌های بزرگداشتی در همین ارتباط برگزار می‌شود.

مستند مرتضای امت (درباره زندگی مرتضی مطهری)

زندگی‌ و تحصیل

مرتضی مطهری در ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ در فریمان از توابع مشهد به دنیا آمد. محمدحسین مطهری (درگذشته سال ۱۳۵۰)، پدر شهید مطهری روحانی مورد احترام مردم در فریمان و از شاگردان آخوند خراسانی بود. مطهری گفته است اولین بار ایمان و تقوا و عمل صالح و راستی «معظّم له» مرا به راه راست آشنا ساخت.

شهید مطهری مقدمات را نزد پدرش فراگرفت و از ۱۳ سالگی (سال ۱۳۱۱) در حوزه علمیه مشهد مشغول به تحصیل شد. در سال ۱۳۱۶ او به قم رفت و حدود ۱۵ سال در آنجا اقامت کرد و از درس اساتید آنجا همچون آیت الله بروجردی، امام خمینی و سید محمدحسین طباطبایی بهره برد. پس از آن چنانکه همسرش تصریح کرده، به دلایل معیشتی، قم را ترک کرده و به تهران مهاجرت کرد.

سخنرانی مهم و تاریخیِ شهید مطهری درباره فلسطین در روز عاشورای ۱۳۴۸ در حسینیه ارشاد تهران

استادان و چهره‌های تأثیرگذار

مهم‌ترین استادان و چهره‌های تأثیرگذار بر مرتضی مطهری، عبارت‌اند از:

امام خمینی: مرتضی مطهری در فلسفه، به همراه حسینعلی منتظری، سید رضا صدر، مهدی حائری یزدی و چند تن دیگر، از شاگردان درس خصوصی اسفار امام خمینی بوده است. این درس که آخرین تدریس فلسفه امام خمینی بوده است، پیش از سال ۱۳۲۸ آغاز شده و تا سه سال پس از آن ادامه یافته است. مطهری، در مقدمه کتاب «علل گرایش به مادیگری» که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران انتشار یافته، بی آنکه به‌صراحت از امام خمینی نام ببرد، حضور در درس اخلاق وی را موجب سرمستی دانسته و تصریح کرده که تأثیر درس اخلاق امام خمینی تا چند روز بعد پابرجا بوده است. مطهری بخش مهمی از شخصیت فکری و روحی خود را تحت تأثیر درس اخلاق و سایر درس‌هایی می‌داند که در طول ۱۲ سال از امام خمینی فراگرفته است.

تعریف و تمجید ویژه امام خمینی از شهید مطهری در یک سخنرانی

علامه طباطبایی: مطهری، در الهیات شفا، شاگرد درس خصوصی علامه طباطبایی بوده که در میانه سال‌های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۲، با حضور حسینعلی منتظری، سید محمد حسینی بهشتی، محمد واعظ‌زاده خراسانی و چند تن دیگر برقرار بوده است. او همچنین از حاضران جلسات هفتگی‌ خصوصی‌ای بوده که علامه طباطبایی، مقالات فلسفی خود را در آن ارائه می‌کرده است. کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» با حواشی مطهری، حاصل جلسات مذکور بوده است. مرتضی مطهری، سید محمدحسین طباطبایی را یکی از خدمت‌گزاران بسیار بزرگ اسلام معرفی کرده و تصریح کرده که «سالیان دراز، از فیض پربرکت این مرد بزرگ، بهره‌مند» بوده است. استاد دیگر مطهری در فلسفه، میرزا مهدی آشتیانی بوده است.

آیت الله بروجردی: شهید مطهری گرچه در فقه و اصول فقه، در درس‌های مختلف عالمانی از جمله سید محمد حجت کوه‌کمری، سید محمد محقق داماد، سید محمدتقی خوانساری، سید احمد خوانساری، سید محمدرضا گلپایگانی و سید صدرالدین صدر شرکت می‌کرد، اما مهمترین استاد او در فقه و اصول، سید حسین طباطبایی بروجردی دانسته شده که بیش از ۱۰ سال در درس وی حضور می‌یافته است. مرتضی مطهری همچنین از ابتدا در اولین دوره درس خارج اصول فقه امام خمینی که تا سال ۱۳۳۰ برقرار بوده، حضور می‌یافته است.

میرزا علی آقای شیرازی: به گفته مطهری، واسطه آشنایی او با نهج البلاغه، میرزا علی‌آقا شیرازی بوده است. مطهری در سفری تابستانی به اصفهان، و به پیشنهاد هم‌مباحثه‌اش، حسینعلی منتظری، در درس نهج البلاغه او حضور یافته و در بخشی از کتاب عدل الهی، میرزا علی آقای شیرازی را نهج البلاغهٔ مجسم خوانده و تاکید کرده که میرزا علی آقای شیرازی که با نهج البلاغه همدم بود و نبضش با نهج البلاغه می‌زد، دست او را گرفته و اندکی وارد دنیای نهج البلاغه کرده است. مطهری مدتی نیز از شاگردان آیت الله سید رضا بهاءالدینی بوه است.

سید محمدحسین حسینی تهرانی: مطهری هشت سال پایانی عمر خویش را بر اساس توصیه و ارشاد استادش علامه طباطبایی تحت تربیت اخلاقی سید محمدحسین حسینی تهرانی قرار گرفته بود و دستورات سلوکی و اخلاقی را از او دریافت می‌کرده است. او همچنین برخی از دروس حوزه‌های علمیه مانند شرح منظومه، شرح مطالع الانوار فی المنطق، شرح تجرید در کلام و مکاسب و کفایة الاصول را تدریس کرده است.

فعالیت‌های دینی و اجتماعی

مرتضی مطهری سال ۱۳۳۱ از قم به تهران مهاجرت کرد و در مدرسه سپهسالار (دانشگاه شهید مطهری فعلی) و مدرسه علمیه مروی تدریس کرد. نخستین اثرش یعنی شرح کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم (اثر استادش سید محمدحسین طباطبایی) را در سال ۱۳۳۲ منتشر کرد و از سال ۱۳۳۴ به تدریس در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران مشغول شد. مطهری در طول این سال‌ها با گروه فدائیان اسلام ارتباط داشت.

در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و در پی اعتراضات مردم به نظام سلطنتی پهلوی که امام خمینی را بازداشت کرده بود مطهری نیز به همراه عده‌ای دیگر از روحانیون، زندانی و پس از ۴۳ روز آزاد شد. بعد از قیام ۱۵ خرداد همکاری با جمعیت‌های مؤتلفه اسلامی را آغاز کرد. در سال ۱۳۴۴ به‌خاطر انتشار داستان راستان موفق به دریافت جایزه از یونسکو شد.

«مطهری» که در طهارت روح ، قوت ایمان و قدرت بیان کم نظیر بود، رفت و به ملأ اعلی پیوست، لکن بدخواهان بدانند که با رفتن او، شخصیت اسلامی ، علمی و فلسفی اش نمی رود.

«بسم الله الرحمن الرحیم
انالله و انا الیه راجعون
اینجانب به اسلام و اولیای عظیم الشأن و به ملت اسلام و خصوصاً ملت مبارز ایران، ضایعه ی اسف انگیز شهید بزرگوار ، متفکر ، فیلسوف و فقیه عالی مقام مرحوم آقای حاج شیخ مرتضی مطهری قدس سره را تسلیت و تبریک عرض می کنم؛ تسلیت در شهادت شخصیتی که عمر شریف و ارزنده ی خود را در راه اهداف مقدس اسلام صرف کرد و با کجرویها و انحرافات مبارزه ای سرسختانه کرد؛ تسلیت در شهادت مردی که در اسلام شناسی و فنون مختلفه ی اسلام و قرآن کریم ، کم نظیر بود.
من فرزند بسیارعزیزی را از دست داده‌ام و در سوگ اونشستم . وی از شخصیتهایی بود که حاصل عمرم محسوب می شد. در اسلام عزیز به شهادت این فرزند برومند و عالم جاودانه ، ثلمه ای وارد شد که هیچ چیز جایگزین آن نیست. تبریک از داشتن این شخصیتهای فداکار که در زندگی و پس از آن با جلوه ی خود نورافشانی کرده و می کنند. من در تربیت چنین فرزندانی که با شعاع فروزان خود مردگان را حیات می بخشند و به ظلمتها نور می افشانند، به اسلام بزرگ، مربی انسانها و به ملت اسلامی تبریک می گویم. من اگر چه فرزندعزیزی که پاره ی تنم بود از دست دادم ، لکن مفتخرم که چنین فرزندان فداکاری در اسلام وجود داشت و دارد.

«مطهری» که در طهارت روح ، قوت ایمان و قدرت بیان کم نظیر بود، رفت و به ملأ اعلی پیوست، لکن بدخواهان بدانند که با رفتن او، شخصیت اسلامی ، علمی و فلسفی اش نمی رود.

ترورها نمی توانند شخصیت اسلامی مردان اسلام را ترور کنند. آنان بدانند که به خواست خدای توانا ، ملت ما با رفتن اشخاص بزرگ در مبارزه علیه فساد ، استبداد و استعمار مصمم تر می شوند. ملت ما راه خود را یافته و در قطع ریشه های گندیده ی رژیم سابق و طرفداران منحوس آن از پای نمی نشینند. اسلام عزیز با فداکاری و فدایی دادن عزیزان رشد نمود. برنامه ی اسلام از عصر وحی تاکنون بر شهادت توأم با شهامت بوده است. قتال در راه خدا و راه مستضعفین در رأس برنامه های اسلام است. (ومالکم لاتقاتلون فی سبیل الله و المستضعفین من الرجال و النساء و الولدان).

اینان که شکست و مرگ خود را لمس نموده و با این رفتار غیرانسانی می خواهند انتقام بگیرند یا به خیال خام خود مجاهدین در راه اسلام را بترسانند، بد گمان کرده‌اند. از هر موی شهیدی از ما و از هر قطره ی خونی که به زمین می ریزد انسانهای مصمم و مبارزی به وجود می آید.

شما مگر تمام افراد ملت شجاع را ترور کنید، والا ترور فرد هر چه بزرگ باشد برای اعاده ی چپاولگری سودی ندارد. ملیت که با اعتقاد به خدای بزرگ و برای احیای اسلام به پا خاسته با این تلاشهای مذبوحانه عقبگرد نمی کند. ما برای فداکاری حاضر و برای شهادت در راه خدا مهیا هستیم.

اینجانب روز پنجشنبه ۱۳ اردیبهشت ۵۸ را برای بزرگداشت شخصیتی فداکار و مجاهد در راه اسلام و ملت، عزای عمومی اعلام می کنم و خودم در مدرسه ی فیضیه روز پنجشنبه و جمعه به سوگ می نشینم. از خداوند متعال برای آن فرزند عزیز اسلام رحمت و غفران و برای اسلام عزیز، عظمت و عزت مسئلت می نمایم . سلام بر شهدای راه حق و آزادی.

روح الله الموسوی الخمینی ۱۲/۲/۵۸

راه‌اندازی حسینیه ارشاد

اقدام به تأسیس حسینیه ارشاد به کمک چند تن از همفکران در سال ۱۳۴۶، یکی از مهم‌ترین کارهای مطهری دانسته شده است. مطهری در عاشورای سال ۱۳۹۰ قمری برابر با اسفند ۱۳۴۸ در حسینیه ارشاد علیه صهیونیسم سخنرانی کرد که منجر به دستگیری وی شد. او در سال ۱۳۴۹ به خاطر دعوت به جمع‌آوری کمک برای آوارگان فلسطینی دستگیر شد و مورد بازجویی قرار گرفت و در سال ۱۳۵۰ به خاطر همکاری با حسینیه ارشاد به وسیله ساواک دستگیر و پس از بازجویی آزاد شد. اختلاف‌نظرهای موجود بین او و علی شریعتی، باعث جدایی مطهری از حسنیه ارشاد در سال ۱۳۴۹ شد.

تدریس در حوزه علمیه قم و دانشگاه تهران

مطهری در طول سال‌های دهه سال ۱۳۵۰، به توصیه امام خمینی هفته‌ای دو روز به قم عزیمت کرده و به تدریس در حوزه علمیه قم می‌پرداخت و همزمان در تهران نیز سلسله جلسات درسی در منزل و غیره تشکیل می‌داد. مطهری در سال‌های ۱۳۵۱-۱۳۵۳ در مسجد الجواد، مسجد جاوید و مسجد ارک تهران و دیگر مراکز دینی تهران سخنرانی می‌کرد تا این که در سال ۱۳۵۴ ممنوع المنبر شد. رژیم شاه در سال ۱۳۵۵ مطهری را (به بهانه درگیری با یک استاد کمونیست دانشکده الهیات) از دانشکده الهیات بازنشسته کرد. وی در همین سال با همکاری چند تن از روحانیان تهران، جامعه روحانیت مبارز تهران را بنیانگذاری کرد. همچنین با سفر به نجف، با امام خمینی دیدار کرد. او همچنین برخی از دروس حوزه‌های علمیه مانند شرح منظومه، شرح مطالع الانوار فی المنطق، شرح تجرید در کلام و مکاسب و کفایة الاصول را تدریس کرده است.

نقش‌آفرینی در انقلاب اسلامی

مطهری در سال ۱۳۵۶ در برگزاری چهلم شهادت سید مصطفی خمینی در مسجد ارک تهران نقش اصلی را داشت و امام خمینی در نامه‌ای از او خواست که از کسانی که در مسجد ارک حضور داشتند، تشکر نماید.

بعد از اوج‌گیری مبارزات مردم ایران علیه نظام پادشاهی پهلوی در سال ۱۳۵۷ش و استقرار امام خمینی در پاریس به آنجا رفت و مسئولیت تشکیل شورای انقلاب اسلامی را از طرف امام خمینی به عهده گرفت. وی هم‌چنین هنگام بازگشت امام خمینی از تبعید به ایران، عهده‌دار مسوولیت کمیته استقبال از ایشان بود و در روز ورود امام به ایران قبل از سخنرانی ایشان در بهشت زهرا سخنرانی کوتاهی ایراد کرد.

اندیشه‌ها

مطهری برای تبیین اندیشه‌ها و آموزه‌های شیعه تلاش فراوانی کرد و آثار متعددی پدید آورد. او در این زمینه دیدگاه‌های خاص خود را نیز مطرح می‌کرد که برجسته‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

ولایت فقیه

از دیدگاه شهید مطهری در عصر غیبت فقیهان واجد شرایط از سوی امام معصوم به ولایت نصب شده و نایبان آنان به شمار می‌روند. او معتقد بود در عصر غیبت امام مهدی(عج) که حاکمیت به‌عنوان «فقیه جامع شرایط» واگذار شده، مردم مصادیق این عنوان را شناسایی کرده و از میان آنان یک نفر را انتخاب می‌کنند.

شهید مطهری معتقد است: «ولایت فقیه به این معنا نیست که فقیه خود در راس دولت قرار بگیرد و عملا حکومت کند. نقش فقیه در یک کشور اسلامی؛ یعنی، کشوری که در آن مردم، اسلام را به‌عنوان یک ایدیولوژی پذیرفته و به آن ملتزم و متعهد هستند، نقش یک ایدیولوگ است، نه نقش یک حاکم. وظیفه ایدئولوگ این است که بر اجرای درست و صحیح ایدئولوژی نظارت داشته باشد. او صلاحیت مجری قانون و کسی را که می‌خواهد رییس دولت بشود و کارها را در کادر ایدیولوژی اسلام به انجام برساند، مورد نظارت و بررسی قرار دهد».

تحریفات عاشورا

مطهری کتاب حماسه حسینی را با نگاهی انتقادی به باورهای رایج درباره عاشورا و عزاداری‌ها و حتی تاریخ عاشورا منتشر کرد. او در کتاب خود برخی از نقل‌های تاریخی معروف مثل عروسی قاسم بن حسن در کربلا را نفی کرد؛ و نیز وجود دختری به نام رقیه دختر امام حسین(ع) را تحریف شمرد.

او معتقد بود که باور مردم نسبت به واقعه عاشورا گرفتار تحریف معنوی شده و بیشتر مردم به جای الگوگیری از امام حسین(ع) معتقد شده‌اند که امام حسین فدا شده تا آنها به بهشت بروند.

مسئله حجاب

مطهری در کتاب مساله حجاب با نگاهی سهل‌گیرتر نسبت به حجاب اظهارنظر کرده است و همین باعث شد تا برخی از علمای سنتی او را مورد انتقاد قرار دهند. مطهری خود برخی از این انتقادات را در چاپ‌های بعدی کتاب منتشر کرد.

نقد روحانیت

مطهری معتقد بود که روحانیت شیعه عوام‌زده شده است. وی علت این اشکال را وابسته بودن معیشت روحانیون به مردم می‌دانست و بر این نظر بود که برای جبران این معضل باید ساختار مالی حوزه علمیه تغییر کند.وی همچنان تز «اسلام منهای روحانیت» را همواره یک تز استعماری دانسته و معتقد است هیچ چیز نمی‌تواند جانشین روحانیت بشود.

آثار

مرتضی مطهری، از سال ۱۳۲۵ آغاز به تألیف آثاری در زمینه‌های مختلف فلسفی، اجتماعی، اخلاقی، فقهی و تاریخی کرد و بیش از ۷۰ اثر از او انتشار یافته است. او در مورد نوشته‌های خود گفته است من در ابتدای جوانی تا حال، حتی یک سطر هم ننوشته‌ام که بعداً ببینم که غلط بود. بحمدالله هر چه از همان روزهای اول تا حالا نوشته‌ام و اندیشیده‌ام، هنوز هم بر همان عقیده‌ام. ... من این را یکی از الطاف بزرگ الاهی به خودم می‌دانم.

برخی از آثار او در زمان حیات و برخی دیگر پس از درگذشت وی توسط انتشارات صدرا چاپ شده است. سخنرانی‌ها و درس‌های مطهری هم در مجلد‌های مختلف چاپ و منتشر شده است. علاوه بر موارد ذکر شده، نزدیک به سی هزار برگ یادداشت و فیش تحقیقی نیز از مطهری باقی مانده است. «مجموعه آثار مرتضی مطهری»، مجموعه‌ای ۲۸ جلدی حاوی تمامی آثار منتشر شده از وی است که کتاب‌های با موضوعات مشابه، در مجلدات پیاپی جمع‌آوری شده است. این آثار به تفکیک موضوع عبارتند از:

• اصول عقاید، از جلد یک تا چهار: حاوی آثاری مانند عدل الهی، علل گرایش به مادیگری، جهان‌بینی توحیدی، جامعه و تاریخ، ولاها و ولایت‌ها، مدیریت و رهبری در اسلام، و توحید.
• فلسفه، از جلد پنج تا ۱۳: حاوی آثاری مانند سیر فلسفه در اسلام، شرح منظومه، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مسئله شناخت، و نقدی بر مارکسیسم.
• تاریخ، جلد ۱۴ و ۱۵: حاوی کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران، و همچنین فلسفه تاریخ.
• سیره معصومین، از جلد ۱۶ تا ۱۸: حاوی آثاری از جمله سیری در سیره نبوی، جاذبه و دافعه علی(ع)، سیری در نهج‌البلاغه، صلح امام حسن(ع)، حماسه حسینی، و داستان راستان.
• فقه و حقوق، از جلد ۱۹ تا ۲۱: حاوی آثاری از جمله نظام حقوق زن در اسلام، مسئله حجاب، اخلاق جنسی، امر به معروف و نهی از منکر، نظری به نظام اقتصادی اسلام، و اسلام و نیازهای زمان.
• اخلاق و عرفان، جلد ۲۲ و ۲۳: حاوی آثاری از جمله حکمت عملی،‌ فلسفه اخلاق، تعلیم و تربیت در اسلام، آزادی معنوی، احترام حقوق و تحقیر دنیا، و دعا.
• اجتماعی-سیاسی، جلد ۲۴ و ۲۵: حاوی آثاری از جمله نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، آینده انقلاب اسلامی ایران، آزادی عقیده، مشکل اساسی در سازمان روحانیت، رهبری نسل جوان، و روابط بین‌الملل اسلامی.
• تفسیر، جلد ۲۶ تا ۲۸: حاوی کتاب آشنایی با قرآن
• نرم‌افزار مجموعه آثار: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) نرم افزار مجموعه آثار شهید مطهری را به سفارش انتشارات صدرا (مرکز نشر آثار استاد شهید مطهری) به زبان فارسی تولید و عرضه کرده است. این مرکز، همچنین نرم افزار یادداشت‌های شهید مطهری را در موضوعات گوناگون تولید کرده است.

شهادت

مرتضی مطهری شامگاه ۱۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۸، زمانی که از شرکت در جلسه‌ای در منزل یدالله سحابی بازمی‌گشت، به دست محمدعلی بصیری، از اعضای گروه فرقان ترور شده و به شهادت رسید. پیکر مطهری پنج‌شنبه ۱۳ اردیبهشت، پس از تشییع در تهران به قم منتقل شده و آیت الله گلپایگانی بر جناره وی نماز خواند. و در مسجد بالا سر حرم حضرت معصومه(س) نزدیک مرقد آیات عظام عبدالکریم حائری یزدی، سید صدرالدین صدر، سید محمدتقی خوانساری دفن شد. امام خمینی به مناسبت شهادت ایشان پیامی صادر کرد.

لحظه رسیدن خبر شهادت استاد مطهری بامداد ۵۸/۲/۱۲ به استودیوی برنامه زنده رادیو و تاثر حمید عاملی هنرمند مرحوم که در حال خواندن کتاب داستان راستان بود!

گریه مرحوم استاد علامه طباطبایی در فراق شاگردش

«ای مجاهد شهید مطهر»

خواننده: گلریز؛ شاعر: حمید سبزواری؛ ملودی: محمدعلی راغب

0:00 0:00

آثار هنری مرتبط با مرتضی مطهری

• «مرتضای امت» عنوان مستندی است به کارگردانی میلاد محمدی، که به آخرین شب زندگی شهید مطهری از زبان تنها شاهد عینی حادثه و بازسازی صحنه ترور در مکان اصلی می‌پردازد. این مستند در روایتی غیر خطی به گوشه‌هایی از زندگی و مبارزات ایشان پرداخته است. روایت این مستند بر دوش افرادی است که از نزدیک با مرتضی مطهری رابطه داشته و خاطرات مشترکشان را روایت می‌کنند مثل علی اکبر ناطق نوری، رضا داوری اردکانی، هاشم صباغیان، علی مطهری، محمد مهدی عبدخدایی، عبدالمجید معادیخواه، مصطفی رحماندوست و مصطفی کتیرایی است.
• روایت زندگی شهید مطهری در قالب فیلم انیمیشن: "معلم عشق" عنوان فیلم تلویزیونی انیمیشنی است که با تکنیک دو و سه بعدی به کمک کامپیوتر به تهیه کنندگی مرکز پویانمایی صبا و کارگردانی شهرام خوارزمی و مریم سعیدی تولید شده است. در این فیلم که به زندگی استاد شهید مرتضی مطهری می‌پردازد سعی شده به جنبه‌های علمی شخصیت این شهید که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، پرداخته شود.

• زندگی‌نامهٔ داستانی ماه و بلوط که روایت زندگی‌ مرتضی مطهری است توسط محسن مومنی‌شریف به نگارش در آمده است.

گفتاورد

علی مطهری گفت: ۲۰ سال پیش قرار بود سریال درباره شهید مطهری تولید شود تا زندگی ایشان را به تصویر بکشد، اما بخاطر حساسیت‌های که وجود داشت، این اتفاق رقم نخورد.
«علی مطهری» فرزند استاد شهید مرتضی مطهری در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، با بیان اینکه شهید مطهری در دوران حیات‌شان برای انتقال پیام دین از تمام ظرفیت‌های رسانه‌ای ممکن بهره می‌گرفت، اظهار داشت: استاد مطهری حتی در مقاطعی از رسانه‌های منصوب به رژیم گذشته برای انتقال پیام به مردم بهره می‌گرفت؛ نمونه این اتفاق وقتی صورت گرفت که ایشان برای انتقاد از یک فیلم که به حکم دینی توهین کرده بود، از رسانه‌های منصوب به حکومت استفاده کردند. در موارد دیگری از نشریه «زن روز» در واکنش به مقالاتی که علیه حقوق زن در اسلام نوشته می‌شد؛ واکنش نشان دادند که بسیار موثر بود.
وی ادامه داد: شهید مطهری در دهه ۳۰ و حدود سال‌های ۳۹ تا ۱۳۳۰ به دعوت مرحوم آقای راشد به رادیو رفت و از این ابزار‌ها نیز استفاده کرده بودند تا پیام‌رسان دین باشند لذا مهم نوع پیام‌رسانی است که چگونه بتوانیم پیام خودمان را به طرف مقابل برسانیم. شهید مطهری در بحثی که درباره عوامل موفقیت پیام دارند، تاکید می‌کنند که «ابزار پیام؛ شخصیت پیام‌رسان؛ محتوای پیام و فصاحت و بلاغت در موفقیت انتقال پیام نقش دارند».
فرزند شهید مطهری به برگزاری نمایشگاه کتاب تهران اشاره کرد و با بیان اینکه هرساله انتشارات صدرا که مرکز نشر آثار شهید مطهری است به صورت فعال در نمایشگاه کتاب شرکت دارد، عنوان کرد: معمولا اقبال خوبی از طرف مردم نسبت به کتاب‌های شهید مطهری وجود دارد و امسال نیز شرکت خواهیم داشت.
مطهری درباره علت عدم تولید فیلم سینمایی و سریال درباره شهید مطهری، گفت: تاکنون چندبار صحبت‌هایی برای تولید فیلم درباره شهید مطهری وجود داشته است. ۲۰ سال پیش قرار بود یک سریال درباره شهید مطهری تولید شود تا زندگی ایشان را به تصویر بکشد، اما بخاطر حساسیت‌های که وجود داشت، این اتفاق رقم نخورد.
وی افزود: از جمله حساسیت‌هایی که وجود داشت این بود که گفته می‌شد شهید مطهری سال‌ها با آقای منتظری هم جلسه و هم مباحثه و هم درس بودند. یا اینکه ارتباط شهید مطهری با علی شریعتی و بازرگان برای تولیدکنندگان مسئله بود درحالی که هیچ‌گاه این شخصیت‌ها ممنوع‌التصویر نبودند و بخشی از تاریخ انقلاب هستند و حساسیت بی‌جا باعث شد چنین کاری تولید نشود.
فرزند شهید مطهری تصریح کرد: اخیراً طرح چنین مسئله‌ای در سیمافیلم صورت گرفته است و قرار شده اقدامی صورت گیرد و تولید فیلم انجام شود و ما هم به عنوان خانواده همراهی و کمک خواهیم کرد تا چنین فیلمی تولید شود.
مطهری در پاسخ به اینکه آیا برای تولید فیلم سینمایی درباره شهید مطهری از طرف خانواده شهید حساسیتی وجود دارد، گفت: خیر؛ خانواده شهید درباره تولید فیلم حساسیت ندارد و ما معتقدیم باید واقعیت‌های تاریخی را درباره شهید مطهری گفت. شهید مطهری در دوران درس و مبارزه با افراد مختلفی در ارتباط بوده، اما برخی از این افراد در ادامه مسیر دچار مشکلاتی شده‌اند و نباید حوادث پیش آمده را با موضوع شهید مطهری دخیل کرد و تاریخ را نباید طوری که نبوده جلوه داد و برخی از افراد را از تاریخ حذف کرد و این یک نوع نگاه افراطی در گذشته بود که خوشبختانه کمتر شده است.
وی درخصوص اقتباس از کتاب‌های شهید مطهری اظهار داشت: اقتباس از کتاب‌های شهید مطهری برای هر هنرمندی ممکن است و کتاب «داستان راستان» و «خدمات متقابل اسلام و ایران» که می‌تواند به رابطه اسلام و ایران بپردازد، منابعی است که قابل تولید فیلم و آثار سینمایی است و ما در این مسیر استقبال می‌کنیم.

پیوند به بیرون

• پایگاه جامع استاد شهید مرتضی مطهری
• دانلود آثار شهید مطهری
• بنیاد علمی و فرهنگی استاد شهید مرتضی مطهری
• مطالعه و دانلود آثار شهید مطهری
• استاد شهید مرتضی مطهری، رموز توفیق و ماندگاری