پرده‌نشین (مجموعه تلویزیونی)

پرده‌نشین (مجموعه تلویزیونی)

نویسنده	حسین تراب‌نژاد مهدی شیرزاد مهدی حمزه بر اساس طرحی از عبدالرسول گلبن
کارگردان	بهروز شعیبی
مجری	موسسه سینمایی سیمای مهر
بازیگران	فرهاد آئیش ویشکا آسایش حامد کمیلی سارا بهرامی سارا رسول‌زاده محسن کیایی مهران رجبی هومن برق‌نورد آتیلا پسیانی محمود پاک‌نیت بابک حمیدیان سینا سهیلی علی دهکردی و...
سازنده موسیقی	مهیار علیزاده
کشور سازنده	ایران
زبان اصلی	فارسی
شمار قسمت‌ها	۳۰
تولید
تهیه‌کننده	سیدمحمود رضوی
تولیدکننده	شبکه سه سیما
پخش
شبکهٔ اصلی	شبکه سه سیما

پرده‌نشین مجموعه تلویزیونی به‌کارگردانی بهروز شعیبی و با تهیه‌کنندگی سید محمود رضوی است که در سال ۱۳۹۳ در ۳۰ قسمت تولید شده است. مجموعه تلویزیون پرده‌نشین با تمرکز بر روی زندگی روزمره مردم و چالش‌های روحانیون در جامعه ایرانی، تصویری واقعی از ارتباطات انسانی و اخلاقیات را ارائه می‌دهد

مجموعه پرده‌نشین از معدود آثاری است که با فرم و محتوای خوبی به موضوع روحانیت پرداخته است که با استقبال بالای مخاطبان رسانه ملّی نیز همراه بود. بهروز شعیبی، کارگردان سریال پرده‌نشین، با درک درست خود از زندگی روزمره روحانیون و حساسیت‌‌های این قشر، توانسته است نگاه منصفانه‌ای به روحانیون داشته باشد؛ به‌گونه‌ای که با اقبال عمومی همراه شد و چند نهاد انقلابی و حوزوی از عوامل این سریال تجلیل کردند.

فرهاد آئیش، ویشکا آسایش، حامد کمیلی، آتیلا پسیانی، محسن کیایی، هومن برق‌نورد، سارا بهرامی، شیوا ابراهیمی، علی دهکردی، سینا سهیلی، سارا رسول‌زاده مهران رجبی، محمود پاک‌نیت و ... از بازیگران این مجموعه هستند. تیتراژ مجموعه پرده‌نشین را علیرضا قربانی اجرا کرده است.

داستان

مراسم نقد و بررسی و تجلیل از عوامل سریال پرده نشین

سریال پرده‌نشین به کارگردانی بهروز شعیبی، داستانی اجتماعی و خانوادگی را روایت می‌کند که بر محور شخصیت اصلی به نام هدی شکل می‌گیرد. هدی پس از سال‌ها زندگی در خارج از کشور، به ایران بازمی‌گردد تا ارثیه پدری خود را دریافت کند. او به زودی متوجه می‌شود که پدرش اموالش را به یک روحانی معروف و عارف، حاج آقا شهیدی، سپرده است تا برای امور خیر وقف کند.

در این میان، هدی با مشکلاتی مواجه می‌شود. داماد او، محمدحسین، درگیر یک پروژه تجاری بزرگ است که به ورشکستگی منجر می‌شود و تحت تعقیب قرار می‌گیرد. هدی که نگران آینده دخترش است، تصمیم می‌گیرد علیه حاج آقا شهیدی اقامه دعوای قانونی کند تا از طریق فروش ارثیه، بدهی‌های دامادش را پرداخت کند.

داستان به تدریج پیچیده‌تر می‌شود و شخصیت‌های فرعی مانند مهدوی، یک روحانی رسانه‌ای محبوب، و میرزایی، شوهر خواهر هدی، نیز وارد ماجرا می‌شوند. مهدوی تلاش می‌کند مشکلات اجتماعی مردم را حل کند در حالی که خودش با چالش‌های خانوادگی روبروست. از سوی دیگر، میرزایی در تلاش است تا از زمین‌های موروثی هدی بهره‌برداری کند و در این مسیر دست به فریبکاری می‌زند. سریال پرده‌نشین با تمرکز بر روی زندگی روزمره مردم و چالش‌های روحانیون در جامعه ایرانی، تصویری واقعی از ارتباطات انسانی و اخلاقیات را ارائه می‌دهد.

تیتراژ مجموعه پرده‌نشین

0:00 0:00

نقد سریال پرده‌نشین با حضور طلاب و روحانیون

جلسه نقد سریال پرده‌نشین به دعوت اداره کل رسانه معاونت تبلیغ و آموزش‌های کاربردی حوزه‌های علمیه و با حضرو برخی عوامل سریال

در دی‌ماه ۱۳۹۳ به دعوت اداره کل رسانه معاونت تبلیغ و آموزش‌های کاربردی حوزه‌های علمیه، جلسه‌ای با محوریت نقد سریال پرده‌نشین برگزار شد؛ در این جلسه سید محمود رضوی (تهیه کننده)، بهروز شعیبی (کارگردان)، مهدی شیرزاد (یکی از نویسندگان) حضور داشتند و به پرسش‌های طلاب و روحانیون درباره این سریال پاسخ دادند.

مهدی شیرزاد در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه که چرا در این سریال فضای حوزوی از لحاظ اساتید و درس‌های مختلف دیده نشده بود گفت:

ضرورت داستان چنین ایجاب می‌کرد؛ زیرا برای پیش بردن داستان و تمرکز روی بحث اصلی نیاز به این قضیه بود. کلاس‌های مختلف مستلزم این بود که داستان طراحی شود و ممکن نبود که مواضع آن‌ها را در خلال داستان نادیده گرفت. و از طرفی اگر حساسیت‌های آن‌ها را نشان نمی‌دادیم، عملی نبود از طرفی دیگر این مورد فنی است و عامه مردم برایشان سؤال مطرح نمی‌شود.

شعیبی نیز در این باره گفت:

اگر بخواهیم درگیر کار تخصصی شویم، جذابیت درام را از دست می‌دهد؛ مثلاً اگر بخواهیم داستان یک مهندس پتروشیمی را مطرح کنیم، نیازی نیست که بخش‌های مختلف و تخصصی پتروشیمی را نشان دهیم  و به‌دلیل حجم قصه نمی‌شد به آن بپردازیم.

بازیگران

بازیگر	نقش	توضیحات
ویشکا آسایش	هدی	دختر حاج حبیب و مادر مائده
حامد کمیلی	محمدحسین	پسر حاج عليرضا شهیدی و همسر مائده
سارا بهرامی	مائده	دختر هدی و همسر محمدحسین
فرهاد آئیش	حاج آقا شهیدی	پدر محمد حسین و شوهرعمه هدی
آتیلا پسیانی	داوود میرزایی	همسر زهره
مائده طهماسبی	زهره	دختر حاج حبیب
ژیلا سهرابی	نجمه	همسر حاج آقا شهیدی و عمه هدی
سعید نیکپور	حاج حبیب انصاری	پدر هدی و زهره
هومن برق نورد	حاج آقا مهدوی	پیش نماز مسجد
محسن کیایی	براتعلی	دوست محمدحسین
سارا رسول‌زاده	هاجر	نامزد براتعلی
محمود پاک نیت	اکبر	پدر هاجر
مهران رجبی	احمدعلی	پدر براتعلی
ناهید مسلمی	همسر احمدعلی	مادر براتعلی
علی دهکردی	سرهنگ جهانگیری
بابک حمیدیان	خزاعی	شریک داوود
سینا مهراد	سید جمال	طلبه
رضا مولایی	مجید	شاگرد داوود
شیوا ابراهیمی	سمیه	همسر حاج آقا مهدوی

گفتاورد

• چگونه شد که در پرده‌نشین به سراغ روحانیون رفتید؟
  

طرح ابتدایی سریال پرده‌نشین را عبدالرسول گلبن ارائه کرده و قرار بود کار نگارش فیلمنامه را هم خودش به عهده بگیرد که بنا به دلایلی انصراف داد. برای همان طرح ابتدایی تحقیقات مفصلی صورت گرفته بود، حتی عده‌ای از طلبه‌های حوزه علمیه خاطراتی را برای استفاده در فیلمنامه گرد آورده بودند. پس از انصراف آقای گلبن، من و همکارانم از سوی آقای رضوی، تهیه‌کننده سریال برای نگارش فیلمنامه دعوت شدیم و شروع به کار کردیم. همزمان با نوشتن فیلمنامه، مطالعه کتاب‌هایی مرتبط با زندگینامه علما و معرفی سبک زندگی ایرانی مثل «مفتاح‌الحیات» را نیز آغاز کردیم و تا جایی که قصه اجازه می‌داد برداشت‌هایمان از این کتب را در دل سریال به کار بردیم و استفاده کردیم.

• می‌‌توان گفت برای اولین‌‌بار است که در یک اثر تلویزیونی به‌طور مستقیم و بی‌واسطه به روحانیت پرداخته شده است، نگران نبود ی که با واکنش‌ها و حساسیت‌هایی مواجه شوید؟
  

این نگرانی که وجود داشت، اما به نظرم خودش به جذابیتی برای این سریال تبدیل شده بود. باید با همه این نگرانی‌ها و احتمال بروز حساسیت‌های سریال را به پایان می‌رساندیم، آن‌هم به گونه‌ای که برای مخاطب جذاب باشد. اتفاقا یکی از دلایل ورود من به فرآیند ساخت پرده‌نشین این بود که بتوانیم به‌‌رغم ریتم کندی که قصه‌های اینچنینی دارند و معمولا اتفاق‌های خیلی ویژه‌ای در فضای آنها رخ نمی‌دهد، مجموعه‌ای جذاب را به مخاطبان ارائه کنیم. در عین حال، موضوع تازه و حساس فیلمنامه هم خیلی دست و پای ‌ما را نبسته بود. خودمان هم به سمتی نمی‌رفتیم که احساس کنیم ممکن است سریال به مشکل بخورد و از خط قرمزها عبور کنیم. آن چیزی را که فکر می‌کردیم باید در داستان سریال بیاید، می‌نوشتیم و خدا را شکر نتیجه کار هم آنچنان نشد که حساسیت‌برانگیز باشد. تمام ممیزی‌های فیلمنامه این سریال شاید شامل یکی دو دیالوگ شد و در حد یکی دو سکانس. به‌عنوان نویسندگان فیلمنامه سعی کردیم حواسمان جمع باشد.

• هنگام طراحی شخصیت و نوشتن نقش حاج‌آقا شهیدی کدام خصوصیت و ویژگی بود که دوست داشتید بیشتر در او نمود داشته باشد؟
  

مردم‌داری این شخصیت برایمان خیلی مهم بود و البته تقوا و پایبندی‌اش به اخلاق. این روحانی حتی در زمانی که مشکلی به آن بزرگی گریبان پسر و اطرافیانش را می‌گیرد حاضر نمی‌شود اخلاقیات را زیر پا بگذارد و از امکاناتی که در اختیارش است برای منافع شخصی‌اش استفاده کند.

• آیا برای پردازش شخصیت او روحانی مشخصی را الگو قرار داده بودید یا فقط زاییده تخیل شما و همکاران‌تان است؟
  

نه، نمی‌توانم بگویم شخص خاصی را در نظر داشته‌ایم. زندگینامه بسیاری از علما را خواندیم و ویژگی بارز هر یک را لحاظ کرده و تجمیع‌شان کردیم در شخصیت این روحانی.

• باتوجه به موضوع فیلمنامه و احتمال حساسیت‌برانگیز بودنش، قبل و بعد از نگارش آن با اشخاص یا نهادهایی مذاکره و رایزنی نکردید؟
  

وقتی فیلمنامه سریال آماده شد به چند سازمان ذی‌نفع و اشخاص معتمد واگذارش کردیم تا نظراتشان را بدانیم و پیشنهادهایشان را بشنویم. خدا را شکر که هیچ واکنش و بازخورد منفی هم نگرفتیم. سعی کرده بودیم طراحی قصه طوری باشد که به شخص یا اشخاصی برنخورد و باعث بروز سوءتفاهم نشود. در عین حال، مشاورانی مثل آقایان رحیم‌زاده، اسدی‌زاده، اصغرزاده و ارگانی را که در طراحی قصه به ما کمک کرد در کنار خود داشتیم و از همفکری‌ و مشورت با آنها بهره می‌بردیم.

• شما با دو همکار دیگرتان فیلمنامه پرده‌نشین را نوشته‌اید. باتوجه به اپیزودیک نبودن کار و پیوسته بودنش، کارها را چگونه بین خودتان تقسیم می‌کردید؟
  

من و آقایان شیرزاد و حمزه تجربه همکاری در چند مجموعه را داشتیم و می‌شود گفت به یک زبان مشترک رسیده بودیم. داستان هر قسمت از سریال را با هم طراحی می‌کردیم و یکی از دوستان مسئول نوشتن خلاصه سکانس‌ها می‌شد، اما نگارش دیالوگ‌ها بیشتر به عهده خودم بود. در مجموع فیلمنامه پرده‌نشین واقعا محصول یک کار گروهی است. باوجودی که معمولا نگارش کارهای اپیزودیک را چند نویسنده انجام می‌دهند، اما از آنجا که من و همکارانم به یک زبان مشترک رسیده بودیم و می‌دانستیم که باید در چه جهت حرکت کنیم، دچار مشکل و مساله‌ای نشدیم.

• شخصیت حاج‌آقا مهدوی با بازی هومن برق‌نورد شبیه حجت‌الاسلام شهاب‌الدین مرادی درنیامده است؟
  

واقعیتش را بخواهید نه. شاید بروز این شبهه به نحوه گریم و شباهت فیزیکی هومن برق‌نورد با ایشان برمی‌گردد.

• یعنی در زمان طراحی شخصیت و نقش حاج‌آقا مهدوی، حجت‌الاسلام شهاب مرادی در پس زمینه ذهن شما و همکاران‌تان نبود؟
  

نه، اصلا. هیچ عمدی در کار نبوده است. اتفاقا ما روحانیون دیگری را نیز داریم که در رسانه‌های ملی راجع به ازدواج صحبت می‌کنند.

• چقدر تلاش کردید حوادث و اتفاقات فیلمنامه برای بیننده ملموس و باورپذیر به نظر بیاید؟
  

بخشی از این مساله به فیلمنامه بازمی‌گردد و مابقی به اجرا. ما سعی کردیم جزئیاتی را به متن فیلمنامه اضافه کنیم تا واقعی و باورپذیر باشد. آنچه را که فکر می‌کردیم درست است نوشتیم و خدا را شکر که نتیجه کارمان به واقعیت نزدیک است. البته نقش و هنر بهروز شعیبی را در اجرا و به تصویر کشیدن این جزئیات نباید نادیده گرفت. او سعی کرده از بازیگرانش بازی‌های مصنوعی نگیرد و ریتم سکانس‌ها به ریتم زندگی نزدیک باشد.

• فرآیند بهینه شدن رابطه مائده و مادرش خیلی سریع و بی‌مقدمه اتفاق نمی‌افتد؟ چگونه است که با یک جلسه صحبت با خاله‌اش نظرش درباره مادرش تغییر می‌کند؟ به هر حال او خاطرات خیلی خوبی از زندگی با پدر دارد.
  

اگر این اتفاق طوری طراحی می‌شد که رفع کینه مائده از مادر همزمان می‌بود با تغییر نظرش نسبت به پدر، حق با شما بود اما اطلاع او از آنچه در گذشته بر مادر رفته، تمام معادلات ذهنی‌اش را در مورد رابطه پدر و مادرش بر هم می‌زند. او تازه متوجه می‌شود که شرایط ایجاب کرده که مادر رهایش کند و از ایران برود و حالاپس از سال‌ها بازگردد.

• ولی مائده با محرومیت‌های زیادی مواجه بوده از بابت فقدان مادر و حتی عقده‌هایی در درونش شکل گرفته است؟
  

درست است اما به مادرش هم حق می‌دهد. در عین حال از پدرش هم متنفر نمی‌شود. خاطرات خوبی از پدر دارد. حتی حاج‌آقا شهیدی هم به او می‌گوید که پدرت ممکن است شوهر خوبی برای مادرت نبوده، اما برای تو پدر دلسوز و مهربانی بوده است. ناراحتی مائده از پدرش هم در حد همان دلخوری باقی می‌ماند. ما سکانس یا حتی دیالوگی نداریم که نشان دهد مائده از پدرش کینه به دل گرفته و در اثر آن، جای پدر را با مادر عوض کرده باشد.

• حضور همزمان مائده و هدی بر سر مزار پدر پس از آگاهی‌اش از گذشته نشانه چیست؟ گویا مائده با پدر خداحافظی می‌کند و به مادر سلام می‌دهد؟
  

نه، اصولا اتفاق‌های اینچنینی را در فیلمنامه قبول ندارم. مائده طبق روال همیشگی‌اش که مزار پدر را خلوتگاهی برای خود می‌داند به سراغ او می‌رود، شاید حتی به نیت بازگو کردن گلایه‌ها و دلخوری‌هایش. هدی هم که از این موضوع خبر دارد بر سر مزار همسر سابقش می‌رود و مائده را پیدا می‌کند و این ملاقات بهانه‌ای می‌شود برای آشتی مادر و دختر.

• اصولا تغییر فضاها در سریال سریع و ناگهانی و حتی گاهی غیرمنطقی نیست؟ مثلا هدی که گویا مهر مادری را در خودش کشته و فقط آمده سهم‌الارثش را بگیرد و برود، ناگهان تمام هم و غمش را برای نجات مائده می‌گذارد و حتی حاضر می‌شود از حاج‌آقا شهیدی که همیشه خود را وامدار او می‌داند، شکایت کند.
  

در این مورد من نمی‌توانم نظر بدهم، باید دید مخاطب چه حسی داشته است. اگر شما به این نتیجه رسیدید پس شاید بخشی از کار ما ایراد داشته است. هدی پس از بازگشت به ایران دخترش را می‌بیند که به علت نبود او کمبودهایی را در زندگی تجربه کرده است. او شاید قبلا به این موضوع فکر می‌کرده اما حالا حسش می‌کند و این دو تفاوت زیادی دارد. با خودش می‌گوید من الان می‌توانم با این کارم غیبت و نبودم را جبران کنم و لااقل حس دخترم را نسبت به خودم ترمیم کرده و بعد بروم. بیننده در ادامه سریال خواهد دید که هدی زنی نبوده که براحتی بی‌خیال فرزندش شده باشد و تمام تلاشش را به کار برده که او را با خود ببرد، اما شرایط این امکان را به او نداده است. مهر مائده در قلب هدی وجود داشته و گذشت سال‌ها و دیدن دوباره دخترش و نزدیکی فیزیکی‌شان تنها بهانه‌ای است برای تغییر رویه در رفتار او و نه لزوما بروز یک تحول بزرگ و اساسی. اتفاقا در همان قسمت‌های ابتدایی سریال که محمدحسین به او می‌گوید مائده از آنجا که از مادر شدن می‌ترسد نمی‌خواهد این حس را تجربه کند، یکسری از درونیاتش را بازگو می‌کند و می‌گوید بگذار مدتی بمانم، شاید به دخترم نزدیک شوم و حسش را اصلاح کنم. هدی شاید در ظاهر خشک و جدی باشد اما دخترش را دوست دارد.
شخصیت‌های پرده‌نشین عموما خاکستری‌اند و همین به مقبولیت‌شان در بین مخاطبان کمک می‌کند، اما یکی دو استثنا هم پیدا می‌شود؛ مثلا شخصیت میرزایی در میانه راه از خاکستری به سیاه مطلق تغییر رنگ می‌دهد. در ادامه سریال، چرخش و تغییر مواضعی از سوی میرزایی خواهید دید که شخصیتش را تلطیف و دوباره خاکستری می‌کند.

• در فیلمنامه بلایا و مصائب یکباره بر سر خانواده شهیدی نازل می‌شود. آیا خلاصی‌شان ناگهانی خواهد بود؟
  

نه، دفعتا خلاص نمی‌شوند. البته تمام بلایا هم بر سر خانواده شهیدی نازل نشده است. اصلی‌ترین موضوع بحث زمین‌ها و پروژه آب‌نما است. مابقی ماجرا تبعات این اتفاق است در زندگی آنها که البته برای حل و فصلش تلاش می‌کنند.

• فیلمنامه‌های تلویزیونی معمولا شروع خوبی دارند، اما در میانه راه ملال‌آور و فاقد جذابیت می‌شوند و کل اتفاقات داستان هم در قسمت پایانی جمع می‌شود. پرده‌نشین که به این معضل مبتلا نخواهد شد؟
  

ما تلاش‌مان را کرده‌ایم که این اتفاق در پرده‌نشین نیفتد، اما نظر نهایی با بینندگان است. خودمان سعی کردیم قصه به بهترین شکل آغاز شود و ادامه یابد و به پایان برسد. اما آن رویه‌ای که می‌گویید در خیلی از سریال‌ها اتفاق می‌افتد به علت مشکل ‌بودن و زمان‌ بردن طراحی بدنه داستان است. معمولا سریال‌ها با هفت تا هشت قسمت ابتدایی فیلمنامه که آماده است و پنج تا شش ماه هم برای تحقیق و نگارش آن زمان گذاشته شده آغاز می‌شوند و کلید می‌خورند، اما بقیه فیلمنامه به علت فشردگی کار در یکی دو ماه نوشته می‌شود و طبیعتا نویسنده هم وقت و انرژی کافی را نخواهد داشت برای نگارش قسمت‌های میانی و پایانی سریال و این‌گونه می‌شود که یک اختلاف سطح کیفی فاحش در ابتدا و میانه و پایان سریال دیده می‌شود. این خود یک آفت است در نگارش فیلمنامه‌های تلویزیونی.

• شبهاتی هم از زبان شخصیت‌های حاضر در سریال پرده‌نشین ازجمله اصغرآقا با بازی محمود پاک‌نیت مطرح می‌شود. خاستگاه این شبهات چه بود و از کجا آمده بودند؟
  

سعی کردیم شبهات مطرح شده در سریال همان‌هایی باشد که گاهی از زبان مردم هم شنیده می‌شود، اما هیچ‌گاه پاسخ مناسبی به آنها داده نشده است. سعی کرده‌ایم پاسخ‌هایی هم به این شبهات بدهیم. البته طرح این شبهات به دلیل اقتضای قصه سریال بوده است و این‌گونه نبوده که ابتدا یکسری شبهات را آماده و دسته‌بندی کرده باشیم و بعد در میان داستان پخش کنیم. مثلا در همان سکانس خواستگاری که اکبرآقا شبهاتی را مطرح می‌کند این طرح در دل داستان است، یعنی می‌گوید من داماد طلبه نمی‌خواهم با دلایلی که خودش مطرح می‌کند. ما در پرده‌نشین سعی کردیم با کمک مشاوران پاسخگوی بخشی از شبهات مطرح شده در جامعه نسبت به روحانیت باشیم.

• شما بعد از تجربه موفق فیلم سینمایی «دهلیز» سراغ ساخت یک سریال تلویزیونی رفتید. در حالی که کارگردانان بویژه کسانی که در اولین تجربه سینمایی‌شان موفق می‌شوند، کار در سینما را ادامه می‌دهند، چرا تصمیم گرفتید برای تلویزیون سریال پرده‌نشین را بسازید؟
  

واقعیت این است که فقط انتخاب من دخیل نبود، بلکه لطفی بود که دوستان آقای رضوی و تلویزیون به من داشتند و کارگردانی این سریال را به من سپردند. این که من در یک مدیوم خاصی کار کنم، هم حسن و هم ایراد دارد؛ حسن‌‌اش این است که تجربه‌هایم بیشتر شده و گونه‌های مختلف فیلمسازی را تجربه کرده‌ام.به نظرم می‌توان در هر مدیوم حرف‌های تازه‌ای را به مخاطب منتقل کرد، اما زمانی من به عنوان کارگردان موفق خواهم بود که بتوانم با توجه به تفاوت‌های میان دو مدیوم سینما و تلویزیون چه به لحاظ قصه‌پردازی و ساختار، آن را در کار دربیاورم و در هر مدیومی با توجه به توقع مخاطب کار کنم.

• یعنی کارگردانی سریال پرده‌نشین اتفاقی پیش آمد؟

بله، اتفاقی از طرف آقای رضوی پیشنهاد شد و مدیران تلویزیون، آقای فرجی مدیر شبکه یک و آقای سیفی‌آزاد مدیر گروه سریال‌های این شبکه حمایت کردند و من هم از این پیشنهاد استقبال کردم، چون سریال پرده‌نشین طرح خوبی داشت. من از مرحله طرح تا زمانی که همکارانم مشغول نگارش قصه این سریال بودند، همراهشان بودم.

• نگران نبودید در اولین تجربه سریال‌سازی دست روی موضوع حساسیت‌برانگیز زندگی روحانیون با این حجم بازیگر گذاشتید؟
  

واقعیت این است که راجع به حجم بازیگران و اتفاقات متعدد قصه نگران بودم. ما در این سریال فقط با تنوع بازیگران رو‌به‌رو نیستیم، بلکه هر کدام از آنها باید ایفاگر نقش‌های متفاوت باشند. بنابراین این مساله نگران‌کننده بود، اما درباره داستان این سریال باید بگویم که هر قصه‌ای حساسیت‌های خودش را دارد و برای موفقیت فقط احتیاج به تحقیق و کار گروهی دارد. از آنجا‌که من بسیار معتقد به کار گروهی هستم و از فردی کار کردن پرهیز می‌کنم، بنابراین سعی کردم همه امکانات را در اختیار بگیرم و این کار را گروهی به سامان برسانم.

• ولی معمولا کارگردانان خودشان را مولف کار می‌دانند و کمتر به کار گروهی اعتقاد دارند، چه شد که شما روی کارگروهی متمرکز شدید؟
  

من کار گروهی را دوست دارم. وقتی ما از کار انفرادی پرهیز کنیم و یاد بگیریم گروهی کار را جلو ببریم، اطمینان داشته باشید ایرادهای کار به حداقل می‌رسد. در مرحله نگارش سریال پرده‌نشین خیلی این اتفاق افتاد و از نظرات مشاوران و کارشناسان مختلف چه به لحاظ سینمایی، محتوایی و تخصصی کمک گرفتیم تا با یاری یکدیگر اشکالات را به حداقل برسانیم و به قصه بیشتر نزدیک شویم.

• یکی از نقاط قوت این سریال شخصیت‌پردازی‌هاست. از آنجا‌ که نگارش این سریال را سه نویسنده به عهده داشتند، روند نگارش چگونه بود و جزئیات شخصیت‌ها به چه ترتیبی در کار درآمد؟
  

آقایان تراب‌نژاد، شیرزاد و حمزه از قبل با هم همکاری داشتند و با توجه به این همکاری خودشان در کار، تقسیم وظیفه کرده بودند. من هم بر کار نظارت داشتم و با نویسندگان درباره قصه صحبت می‌کردم، اما در نگارش دخل و تصرفی نداشتم. درباره شخصیت‌پردازی‌ها باید بگویم از زمانی که طرح شکل جدی به خودش گرفت و نگارش قصه و فیلمنامه آغاز شد، روی جزئیات شخصیت‌ها خیلی بحث می‌کردیم و همین روش کار در مرحله تصویربرداری خیلی به ما کمک کرد تا زودتر به نتیجه برسیم.
البته قبل از ضبط با بازیگران درباره نقش‌ها صحبت کردیم و خط اصلی مشخص بود و بر آن اساس تمرین می‌کردیم و وقتی بازیگران مقابل دوربین می‌رفتند با فضای کار آشنا بودند. همین آشنایی نسبت به نقش‌ها باعث شد بازی بازیگران در همه سکانس‌ها یکدست باشد.

• کلیت سریال پرده‌نشین خوب است و جزئیات هم خوب از کار درآمده، درباره جزئیات ساختار و نقش‌ها بگویید.
  

با توجه به تعدد شخصیت‌های سریال پرده‌نشین از قبل به این مساله فکر کرده بودیم که هر یک از شخصیت‌های قصه باید جذابیت‌های خودش را داشته باشد و بازیگران باید بازی متفاوتی داشته باشند و لازمه این کار توجه به تفاوت‌ها در فیلمنامه بود.
معتقدم وقتی گروه سازنده یک اثر از ابتدا سنگ را درست بگذارند، قطعا در بقیه کار دچار مشکل نمی‌شوند. ما هم برای نگارش فیلمنامه و ساخت سریال پرده‌نشین وقت و انرژی لازم را گذاشتیم و هیچ کس در این باره کوتاهی نکرد.

• هر کدام از شخصیت‌های این سریال داستان خودشان را دارند و از شخصیت‌های فرعی هم براحتی عبور نکردید. به این موارد از قبل فکر کرده بودید یا در جریان کار پیش‌آمد؟
  

بخش عمده در فیلمنامه اتفاق افتاد و بخش بعدی که اجرای صحیح این ماجرا بود هنگام ضبط سریال انجام شد. علی صلاحی بازیگردان سریال بود و من هم خودم مرتب با بازیگران ارتباط داشتم و درباره نقش‌هایشان با آنها صحبت می‌کردم. سعی کردم بهترین کار را انجام بدهم و خوشبختانه با کمک تهیه‌کننده توانستیم از بازیگران حرفه‌ای برای این سریال دعوت کنیم و آنها هم پذیرفتند.

• ولی چرا قسمت‌های اول و دوم سریال پرده‌نشین گیرایی لازم را برای مخاطب نداشت و حتی ریتم کندی هم داشت، اما از قسمت سوم به بعد داستان این سریال شروع شد و مخاطب را پای این سریال نشاند؟
  

این جزو مختصات سریال‌سازی است که قسمت‌هایی از سریال جذاب، برخی قسمت‌ها پیش‌برنده قصه یا معرفی شخصیت‌ها باشد. نکته‌ای که وجود دارد این است که به دلیل وجود سلایق مختلف نظرات متفاوت هم وجود دارد. درباره این نظر شما هم باید بگویم برخلاف شما برخی معتقدند قسمت‌های اول و دوم خوب بود، قسمت سوم افت کرد و قسمت چهار دوباره بهتر شد. بنابراین نظرات مختلف همیشه وجود دارد.

• یکی از ویژگی‌های سریال پرده‌نشین تعدد شخصیت‌هاست. جمع کردن این همه شخصیت برایتان دشوار نبود؟
  

تعدد بازیگر، قصه و لوکیشن رابطه مستقیم با یکدیگر دارند و در روایت و کارگردانی تاثیرگذار است. هر کاری سختی‌های خودش را دارد و اگر کاری راحت باشد دیگر لذتی برای سازنده‌اش ندارد. معتقدم کاری که همراه با چالش قصه و تعدد بازیگر باشد، نه‌تنها سختی‌هایش شیرین است، بلکه یک تجربه متفاوت هم خواهد بود و این اتفاق در سریال تلویزیونی پرده‌نشین افتاده است.من با ساخت این سریال یک تجربه متفاوت، خوب و سنگین را اجرا کردم، حتی الان می‌توانم بگویم که تجربه لذتبخشی بود، برای این که روزهای سختی را گذراندیم و این روزها کمک کرد تا بتوانیم یک تجربه جدید کسب کنیم.

• هنگام ساخت این اثر نگران نبودید؟
  

خیلی نگران بودم.

• چطور بر این نگرانی غلبه کردید؟
  

به هر حال نگرانی در هر کاری وجود دارد، چون می‌خواهیم به یک کشف برسیم. حال این کشف ممکن است یک زندگی، جریان و دید جدید باشد.

• حالا به این کشف و شهود علاقه‌مند شده‌اید؟
  

این کشف و شهود را دوست دارم و نگرانی ممکن است همراه با این کشف و شهود باشد. نگرانی من هم بیشتر به خاطر جزئیات قصه بود. این نگرانی را هنگام ساخت فیلم‌های تلویزیونی‌ام هم داشتم. اتفاقا به این نگرانی از زاویه منفی نگاه نکنید، چون باعث رشد کار می‌شود.

• تاکنون موضوع روحانیت دستمایه ساخت آثار سینمایی شده بود، اما سریال با این موضوع نداشتیم. سخت نبود که با این قصه، مردم را تا ۳۰ قسمت پای یک سریال بنشانید؟
  

امیدوارم این اتفاق افتاده باشد و مردم هم از دیدن این سریال لذت ببرند. البته تا آخرین روز پخش این سریال نگران خواهم بود و دلم می‌خواهد مخاطبان تا آخرین قسمت همراه سریال پرده‌نشین باشند. به طور کلی این مجموعه فقط مربوط به روحانیون نیست، بلکه در کنار روحانیت به مسائل اجتماعی ـ خانوادگی هم می‌پردازد.در واقع پرده‌نشین روایتگر یک قصه خانوادگی ـ اجتماعی است که به دلیل این که شخصیت‌های اصلی‌اش روحانیون هستند، شاید متفاوت به نظر برسد. ضمن این که در سریال ما بهتر می‌توانیم به این موضوع بپردازیم به لحاظ نگارش و پرداخت قصه بستر وسیع‌‌تری داریم و باید زمان بیشتری به آن اختصاص دهیم. در نتیجه زوایای مختلفی هم برای پرداخت به قصه به وجود می‌آید.شاید بتوانم بگویم ویژگی سریال پرده‌نشین بیشتر به لحاظ قصه‌گویی است و همچنین یکی دیگر از ویژگی‌هایش زمان بیشتری است که می‌شود به آن موضوع در قالب یک سریال اختصاص داد.

• سریال‌سازی درباره یک صنف همیشه سختی‌های خودش را دارد، حتی گاهی به اعتراضاتی از سوی صنف مربوطه منجر می‌شود. از این مساله واهمه نداشتید که روحانیون به این سریال اعتراض کنند؟
  

موضوع روحانیت همیشه حساسیت‌برانگیز است؛ ضمن این که من با پرده‌نشین اولین تجربه سریال‌سازی‌ام را کسب می‌کردم، اما معتقدم اگر بتوانیم از زوایه درست به موضوعات و صنوف مختلف نگاه کنیم با این اعتراضات روبه‌رو نخواهیم شد. ما هم تلاش کردیم چه در مرحله نگارش و چه در مرحله تصویربرداری با دقت نظر کار را انجام دهیم و به جزئیات بپردازیم و در نهایت کارمان حداقل اشکالات را داشته باشد.اما در کل رفتن به سمت قصه‌های خانوادگی ـ اجتماعی با حضور روحانیت پرداخت خاصی می‌خواهد و بیشتر نگرانی ما روی بحث دراماتیک ماجرا بود. خوشبختانه تا‌ الان بازتاب‌هایی که بعد از پخش سریال پرده‌نشین داشتیم به آرامش بیشتر ما منجر شده تا این که بخواهد‌ نگرانی مان را تشدید کند ‌.

• چقدر از تجربه فیلم «طلا و مس» در سریال پرده‌نشین استفاده کردید؟
  

در فیلم طلا و مس فقط به عنوان بازیگر حضور داشتم. این فیلم حاصل یک کارگردانی و قصه خوب بود و در نتیجه ماندگار شد. به عنوان فردی که در فیلم طلا و مس بازی کرده‌ام‌، باید بگویم به هر حال آشنایی با فضای روحانیت و همچنین نزدیک شدن به زندگی خانوادگی آقایان روحانی، پیش‌زمینه‌ ذهنی برایم ایجاد کرد که بتوانم به قصه پرده‌نشین نزدیک شوم، اما حضورم در این فیلم دلیل بر این نبود که بگویم اطلاعاتم در رابطه با این موضوع کافی و کامل شده است. مسلما ما برای سریال پرده‌نشین تحقیقات زیادی انجام دادیم، چون می‌خواستیم یک کار کم‌ایراد بسازیم تا مخاطب از دیدنش لذت ببرد.

• یکی از صحنه‌های تماشایی این سریال کل‌کل‌های پدر براتعلی با پدر هاجر است و حرف‌هایی که بین آنها رد و بدل می‌شود که به نوعی شبهات مردم هم هست. این بخش‌ها ایده خودتان بود یا نویسندگان سریال؟
  

این مساله تفکیک‌پذیر نیست، چون هر آنچه را به ذهنم می‌رسید به نویسندگان پیشنهاد می‌دادم و درباره کار خیلی با هم صحبت کردیم، بنابراین به یاد ندارم جزئیات این صحنه‌ها پیشنهاد کدام یک از ما بود، اما در مجموع قصه سریال تلویزیونی پرده‌نشین می‌طلبید به حرف‌ها و پرسش‌های مردم درباره روحانیت بپردازیم و ما هم این کار را انجام دادیم، ولی قضاوت نهایی به عهده بینندگان است که تا چه حد موفق بوده‌ایم.

• شما در این سریال تصویرگر زندگی عادی و روزمره روحانیون هستید و این که آنها هم مثل بقیه افراد زندگی می‌کنند. قبل از شروع کار خودتان درباره زندگی روحانیون تحقیق کردید یا به اطلاعاتتان که برای بازی در فیلم طلا و مس داشتید، بسنده کردید؟
  

وقتی در فیلم سینمایی طلا و مس بازی کردم بیشتر با فضای روحانیت آشنا شدم، اما قبل از کلید خوردن سریال پرده‌نشین چند ماه درباره زندگی روحانیون تحقیق کردیم و درگیر این کار بودیم. حتی بازیگران این سریال که ایفاگر نقش طلبه بودند با آقایان طلاب از نزدیک دیدار کردند و حتی سفرهایی به قم رفتند تا بیشتر به نقش‌هایشان نزدیک شوند، حتی بازیگران خانم ما با همسران این طلاب دیدار داشتند تا درباره خصوصیات زندگی آنها شناخت پیدا کنند. برای سریال پرده‌نشین باید تحقیقات لازم را انجام می‌دادیم، در غیر این صورت نمی‌توانستیم کار کم ایرادی را تولید کنیم.

• شخصیت فرهاد آئیش که ایفاگر نقش حاج آقا شهیدی است خیلی خوب درآمده، آیا این شخصیت ما به ازای بیرونی دارد؟
  

نه، ما به ازای بیرونی ندارد و ساخته ذهن نویسندگان این سریال است که پس از تحقیقات درباره روحانیت، شخصیت حاج آقا شهیدی را خلق کردند.

• شما در این سریال برای ایفای نقش‌های حاج آقا شهیدی، حاج آقا مهدوی و براتعلی سراغ بازیگرانی رفتید که سابقه بازی در کارهای طنز دارند. چطور به این انتخاب رسیدید؟
  

من این تجربه را در فیلم سینمایی دهلیز هم داشتم. هرگز به پیشینه کار بازیگران که طنز است یا جدی نگاه نمی‌کنم و توانمندی بازیگر برایم اهمیت دارد و این که جنس بازی‌اش برای مخاطب جذاب باشد. آقایان آئیش و برق‌نورد همیشه بازی‌های خوبی در کارهای متفاوت داشته‌اند و مردم آنها را دوست دارند. ضمن این که آنها علاوه بر بازی در آثار طنز در کارهای جدی هم خیلی خوب بودند. بنابراین من با در نظر گرفتن این دو معیار، بازیگران این سریال را انتخاب کردم و بدون در نظر گرفتن پیشینه فقط به توانمندی‌ها توجه کردم.

• برق‌نورد در کارهای اخیرش بیشتر طنز بازی کرده است. نگران نبودید ‌مخاطب او را در یک کار جدی و آن هم در شمایل یک روحانی نپذیرد؟
  

نه، بعید می‌دانم مخاطب او را در نقش روحانی نپذیرد. من در فیلم سینمایی دهلیز نتیجه خوبی از حضور رضا عطاران در نقش جدی گرفتم و قصد دارم این تجربه را باز هم تکرار کنم.

• حاج آقا مهدوی خیلی شبیه شهاب مرادی شده و نوع صحبت کردن و رفتارهای برق‌نورد مثل اوست. آیا این مساله تعمدی بود؟
  

مگر ما چند روحانی پرمخاطب در تلویزیون داریم؟ مسلما یکی از شاخص‌ترین روحانیون آقای شهاب مرادی است. من او را می‌شناسم و به وی ارادت دارم. آقای مرادی از ابتدا در جریان کار ما بود، ولی این که در سریال پرده‌نشین کدهایی داده باشیم که حتما آقای شهاب مرادی در ذهن مخاطبان تداعی شود، نه این طور نبود.کار آقای برق‌نورد برای بازی در سریال پرده‌نشین راحت نبود و سختی‌های خاص خودش را داشت. خوشبختانه او هم خیلی خوب از پس نقش برآمد. برق‌نورد قبل از ایفای نقش حاج‌آقا مهدوی کار اکثر روحانیونی را که در تلویزیون برنامه دارند، دید و چگونگی رفتار و کلام آنها را بررسی کرد و ما بعد برای این نقش با او به توافق رسیدیم. ممکن است رفتارهای ظاهری این نقش او را شبیه آقای شهاب مرادی کرده باشد، اما ما صرفا نمی‌خواستیم آقای مرادی را به تصویر بکشیم. البته ایشان از روحانیون شاخص هستند و ارتباط خوبی هم با مردم برقرار می‌کنند. شاید به همین دلیل بینندگان وقتی حاج‌آقا مهدوی را می‌بینند ناخودآگاه به یاد ایشان بیفتند.

• ویشکا آسایش سال‌ها‌ در تلویزیون کار نکرده بود، چطور او را برای نقش هدی انتخاب کردید؟
  

به نظرم خانم آسایش خیلی بازیگر توانایی است که بسیاری از توانمندی‌های او در کارهای سینمایی و تلویزیونی دیده نشده است. من از قبل با او همکاری نداشتم و زمانی که نقش هدی را به او پیشنهاد دادیم، ملاکش فیلمنامه بود که بعد از مطالعه خیلی خوشش آمد و قصه را دوست داشت. در طول کار همکاری خیلی خوبی با هم داشتیم و معتقدم یکی از بهترین بازیگرانی است که در طول این سال‌ها با او کار کرده‌ام.

• بیننده در قسمت‌های ابتدایی سریال شاهد رابطه بسیار سرد مائده با مادرش هدی است، اما بعد از این که متوجه می‌شود پدرش، رفتار خوبی با هدی نداشته، خیلی سریع نظرش تغییر می‌کند و رابطه‌شان گرم می‌شود. فکر نمی‌کنید به لحاظ منطقی خیلی این مساله برای مخاطب باورپذیر نیست؟
  

رابطه مائده و مادرش بعد از ۹ قسمت از سریال گرم می‌شود و به نظرم زمان خوبی است. ضمن این که ما تصمیم داشتیم در مقطعی از قصه رابطه این دو را با یکدیگر گرم کنیم و قرار نبود در قالب یک اتفاق این ارتباط شکل بگیرد، بلکه به مرور زمان رابطه آنها شکل درستی گرفت. بنابراین به لحاظ منطق هم برای مخاطب باورپذیر است، چون او آرام آرام که با شخصیت مادرش آشنا می‌شود، متوجه می‌شود که باید افکارش را درباره او تغییر بدهد.

• ولی به لحاظ سنی مائده و هدی خیلی نزدیک به هم هستند. گرچه در دیالوگ‌های شخصیت‌های سریال بارها گفته می‌شود که شما شبیه دو خواهر هستید تا مادر و دختر و نشان داده می‌شود که هدی زود ازدواج کرده، با همه اینها بهتر نبود بازیگر دیگری برای نقش مائده انتخاب می‌کردید؟
  

من اساس را بر توانایی بازیگران گذاشته بودم. سارا بهرامی بازیگر توانمندی است و نتیجه خوبی هم گرفتم. نمی‌خواستم با این انتخاب ساختارشکنی کنم، اتفاقا قواعد را رعایت کردم، اما چون بهرامی بازیگر توانایی است ایفای نقش مائده را به او سپردم. ضمن این که بیننده این مساله را می‌پذیرد. ما از واقعیت دور نیستیم و برای همین در دیالوگ‌های بین شخصیت‌های قصه این جمله که شبیه دو خواهر هستید تا مادر و دختر رد و بدل می‌شود. ترجیح من انتخاب یک بازیگر توانا بود. علاوه بر آن گریم خانم آسایش و نوع رفتارهایش نشان می‌دهد که مادر مائده است. بنابراین اتفاق عجیب و غریبی نیست.

• شما در این سریال برای کوچک‌ترین نقش‌ها هم از بازیگران حرفه‌ای استفاده کردید. در حالی که معمولا کارگردانان این کار را انجام نمی‌دهند. دلیل‌تان برای این کار چه بود؟
  

دلیل اولم ارادت و علاقه‌ای است که به بازیگری دارم. معتقدم حضور بازیگران حرفه‌ای به موفقیت کار کمک می‌کند. از طرفی دوست داشتم مخاطب با شخصیت‌ها ارتباط موثری برقرار کند. از آنجا‌ که در سریال پرده‌نشین شخصیت‌های متفاوت داریم و هر کدام از آنها شخصیت‌پردازی خاص خودش را داشته و در قصه کارکرد ویژه‌ای دارند،بنابراین باید بازیگران حرفه‌ای انتخاب می‌شدند تا این نقش‌ها را برای مخاطب باورپذیر می‌کردند و دلیل سوم حمایت تهیه‌کننده بود. سیدمحمود رضوی، تهیه‌کننده این سریال خیلی بیشتر از برآورد سریال هزینه کرد و نه‌تنها از بازیگران حرفه‌ای دعوت کرد، بلکه عوامل پشت دوربین هم حرفه‌ای بودند. در واقع او کار عجیب و غریبی انجام داد. برای او کیفیت بیشتر از هر چیز دیگری اهمیت داشت.

• شما در این سریال به موضوع وقف هم می‌پردازید. آیا سازمان اوقاف هم از این سریال حمایت کرده است؟
  

نه، این سریال با حمایت سازمان اوقاف ساخته نشده، بلکه این مساله از ابتدا در ذات قصه بود.

• حالا که سریال را تماشا می‌کنید چه نمره‌ای به خودتان می‌دهید؟
  

خیلی مانده که بخواهم خودم درباره کارم نظر بدهم. قضاوت به عهده مردم است. امیدوارم بینندگان نمره خوبی برای سریال پرده‌نشین به من بدهند. در مجموع ساخت این سریال یک تجربه جدید بود.

پانویس

پیوند به بیرون

• گفت‌وگو با اهالی «پرده نشین»
• گفتگو با هومن برق نورد درباره «پرده‌نشین»
• «پرده نشین» قطعا روی اصلاح کارکرد روحانیت تاثیر دارد