جلسات بزرگداشت، ادامهٔ حرکت جهادی و ادامهٔ شهادت است. اگر نام شهیدان ما تکرار نمی‌شد، تجلیل نمی‌شدند و احترام به آنها و خانواده‌های آنها در جامعهٔ ما به‌صورت یک فرهنگ درنمی‌آمد - که خوشبختانه به‌صورت فرهنگ درآمده - امروز بسیاری از این یادهای ارزشمند و گرانبها فراموش شده بود؛ این ارزشگذاری عظیمی که با حرکت شهادت در یک جامعه به‌وجود می‌آید، به فراموشی سپرده شده بود. نباید بگذارید این اتّفاق بعد از این هم بیفتد؛ روزبه‌روز باید یاد شهدا و تکرار نام شهدا و نکته‌یابی و نکته‌سنجی زندگی شهدا در جامعهٔ ما رواج پیدا کند. و اگر این شد، آن‌وقت مسئلهٔ شهادت که به معنای مجاهدت تمام‌عیار در راه خدا است، در جامعه ماندگار خواهد شد. و اگر این شد، برای این جامعه دیگر شکست وجود نخواهد داشت و شکست معنا نخواهد داشت؛ پیش خواهد رفت. عیناً مثل ماجرای حسین‌بن‌علی (علیه‌السّلام)؛ امروز ۱۳۰۰ سال یا بیشتر از شهادت حضرت اباعبدالله (علیه‌السّلام) می‌گذرد و روزبه‌روز این داستان برجسته‌تر و زنده‌تر شده. این داستان در بطن خود دارای یک مضامینی است که این مضامین برای حیات اسلامی جامعه ضروری است. اگر این مضامین گسترش پیدا نمی‌کرد، از اسلام و از قرآن و از حقایق معارف اسلامی هم امروز خبری نبود. اینجا هم همین‌جور است؛ نگذارید نام شهدا و یاد شهدا فراموش بشود یا در جامعهٔ ما کهنه بشود؛ و البتّه با ابتکارات؛ این جلسات بزرگداشتی که آقایان به‌وجود می‌آورید - که خیلی باارزش است - صرفاً یک جلسهٔ ترحیم باشکوه نیست؛ این جلسات، دارای مضامین ویژهٔ خودش است؛ بایستی شهادت را معنا کند، شهید را معرّفی کند، فرهنگ شهادت را در جامعه ماندگار کند.
یادواره شهدا
 برگزاری یادواره شهدای مداح در تهران | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| موضوع | شهیدان جهان اسلام |
| مکان | شهرهای ایران |
| نهاد همکار | ستاد مردمی یادواره‌ها و محافل شهدا |
| دلیل برگزاری | بزرگداشت شهیدان و فرهنگ شهادت |
| شرکت‌کنندگان | عموم مردم و مسئولین |
| آثار | کتاب «یادواره تراز» |
یادواره‌های شهدا به‌عنوان رویدادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، نقشی مؤثر در بازگویی وقایع جنگ، تحلیل زندگی شهیدان و تقویت ارزش‌های دینی و ملی دارند. اهداف این مراسم شامل تولید آثار ماندگار نظیر کتاب، سرود و محتواهای هنری است که از طریق آنها فرهنگ ایثار و مقاومت ترویج می‌شود. این یادواره‌ها نه تنها به بزرگداشت شهدا می‌پردازند، بلکه الگویی از سبک زندگی ارائه کرده و به ایجاد گفتمان انقلاب اسلامی، تقویت وحدت ملی و جذب جوانان کمک می‌کنند. برای ارتقای کیفیت این مراسم، ستاد مردمی یادواره‌ها در قم تأسیس شده است.
موضوعات اصلی این یادواره‌ها شامل بررسی فرهنگ شهادت و برگزاری برنامه‌هایی مانند سخنرانی، شعرخوانی، مداحی و پخش فیلم است. مخاطبان این رویدادها گروه‌های متنوعی هستند و موفقیت آنها مستلزم جریان‌سازی فرهنگی و مشارکت عمومی است. آیت‌الله خامنه‌ای نیز بر اهمیت یادواره‌های شهدا تأکید داشته و بر لزوم توجه به محتوای این مراسم‌ها و جلوگیری از تکراری شدن آنها اشاره کرده‌اند. همچنین، کتاب «یادواره تراز» به معرفی شاخص‌های این یادواره‌ها از دیدگاه ایشان پرداخته است.
اهمیت و اهداف
یادواره‌های شهدا، به عنوان مراسمی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، فرصتی برای بازگویی وقایع جنگ و نقش‌آفرینی شهیدان در قالب خاطرات و تاریخ‌نگاری هستند. یکی از اهداف دنبال‌شده در برگزاری یادواره‌های شهدا، ایجاد آثار ماندگار و اثربخش در موضوع شهادت و زندگی شهیدان است. چاپ کتاب، تدوین خاطرات، تحلیل وصایای شهیدان، ساخت سرود و محتواهای هنری از جمله اقداماتی هستند که در راستای این اهداف و در ضمن این یادواره‌ها پیش گرفته می‌شوند.
یادواره شهدا، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های فرهنگی و ارزشی در جمهوری اسلامی ایران، نه تنها به پاسداشت فداکاری‌ها و ایثارگری‌های شهیدان می‌پردازد، بلکه زمینه‌ای برای تقویت ارزش‌های دینی، ملی و تاریخی جامعه فراهم می‌آورد. گفته شده که در این مراسم، با بهره‌گیری از مفاهیم قرآنی و فرهنگ دفاع مقدس، اهدافی عمیق‌تر از یک بزرگداشت ساده را دنبال می‌شود. در این مراسمات سعی می‌شود تا از فراموشی فداکاری‌های شهیدان، جلوگیری به عمل آید. سعی شده است تا در یادواره‌های شهدا، الگویی از سبک زندگی برای عموم مردم ارائه شود.
ایجاد گفتمان انقلاب اسلامی، جذب جوانان به این گفتمان، بزرگداشت شهیدان جهان اسلام، ایجاد وحدت ملی، تقویت فرهنگ ایثار، قدرشناسی شهادت و مقاومت از آورده‌های این یادواره عنوان شده است.
برای برگزاری هر چه بهتر این مراسمات، «ستاد مردمی یادواره‌ها و محافل شهدا» توسط شبکه ملی وارثون تأسیس شده است. این ستاد با هدف ترویج فرهنگ برگزاری یادواره‌ها، رشد کمی و کیفی آنها و انتقال تجربیات مراسمات قبلی به مراسمات بعدی، در شهر قم شکل گرفت.
موضوع، کیفیت و مخاطبان
موضوع‌های مورد توجه در برگزاری یادواره‌های شهدا، بررسی آثار و رویدادهای مربوط به فرهنگ شهادت و شهیدان است. سخنرانی، پخش سرود، نمایش تئاتر، شعرخوانی، قرائت قرآن، پخش فیلم و برگزاری مداحی از مراسماتی است که در ضمن این آیین، برگزار شده است. مخاطبان این مراسم شامل گروه‌های مختلفی از افراد باورمند تا تردیدکنندگان و حتی مخالفان هستند.
در دیدگاه دیگران
گفته شده است که آیت الله خامنه‌ای، رهبر وقت جمهوری اسلامی همواره به این مراسمات توجه ویژه‌ای داشته‌اند و به لزوم توجه بیشتر به محتواهای این مراسم، توصیه نمودند. در توصیه‌های رهبر انقلاب اسلامی به تکراری نشدن یادواره‌های شهدا تأکید شده است. از آیت‌الله خامنه‌ای نقل شده است که: «گاهی رنج و زحمتِ زنده نگهداشتن خون شهید، از خود شهادت کمتر نیست. رنج سی ساله امام سجّاد علیه الصّلاة والسّلام و رنج چندین ساله زینب کبری علیهاالسلام از این قبیل است. رنج بردند تا توانستند این خون را نگه بدارند.»
محمد صادقی سیروئی با همکاری انتشارات شهید کاظمی و واحد پژوهش‌های شبکه ملی وارثون، کتابی را با عنوان «یادواره تراز» منتشر کرده است که به معرفی و بیان ابعاد و شاخص‌های یادواره شهدا در تراز انقلاب اسلامی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای پرداخته است.
