راحله صبوری در گفت و گو با خبرنگار نوید شاهد به مناسبت هفته دفاع مقدس دربارهٔ ابعاد مغفول مانده از جنگ تحمیلی ادبیات جنگ اظهار کرد:
بیشتر آثاری که در دهه ۶۰ منتشر می‌شد، شعاری بود و نویسندگان نگاهی سطحی به وقایع و رخدادهای جنگ داشتند و بیشتر به ابعاد نظامی جنگ می‌پرداختند. امروز این نگاه عمیق‌تر شده و به جزییات و روابط انسانی بیشتر پرداخته می‌شود. اما هنوز جا دارد به آن توجه و دربارهٔ این ابعاد تحقیق شود.
نویسنده کتاب «سایه تاک» با بیان این که اگر امروز با راویان قدیمی جنگ که خاطراتشان به کتاب تبدیل شده دوباره مصاحبه کنیم، شاید فرم ظاهری کتاب تغییر کند، اما محتوا همان است، گفت:
گذشت زمان آسیب زیادی به خاطرات می‌زند و آنها را از یادها می‌برد. این موضوع به این معنا نیست که مصاحبه دوباره با راویان قدیمی جنگ منجر به تغییر محتوای آثار می‌شود. شاکله شخصیت راوی و ارزش‌ها تغییر نکرده بلکه تحلیلشان نسبت به وقایع بازتر و عمیق‌تر شده است.
وی افزود:
برای نگارش کتاب «برسد به دست خانم ف» نوارکاست مصاحبه‌هایی به دستم رسید که سال ۱۳۶۷ با راوی انجام شده بود. پس از گذشت حدود ۳۰ سال هنگامی که برای تدوین کتاب، مصاحبه‌های تکمیلی با راوی انجام دادم، در سخنان او تفاوت نگاه را احساس می‌کردم به گونه ای نگاهش نسبت به گذشته اش و آدمهایی که در کنارشان جنگیده بود، پخته‌تر، بازتر و عمیق‌تر شده بود.
'ابعاد انسانی جنگ جای زیادی برای تولید اثر دارد'
صبوری با بیان این که در جنگ تحمیلی افرادی از قشرهای مختلف جامعه حضور داشتند که هرکدام یک قهرمانند، اظهار کرد:
ابعاد انسانی جنگ تحمیلی به اندازه ای گسترده است که جای زیادی برای نوشتن و تولید آثار هنری مثل فیلم و تئاتر دارد و هنوز هم می‌توان در داستانها و رمانهای بسیار، دربارهٔ جنگ تحمیلی و آدمهایش حرف زد.
کتابهای جدید به واقعیت نزدیک تر است
نویسنده کتاب «کوچه نقاش‌ها» در ادامه با اشاره به رشد کمی و کیفی ادبیات دفاع مقدس از سال‌های نخست بعد از جنگ تاکنون گفت:
در سال‌های اخیر تلاش شده در کتابها به واقعیت نزدیک شویم و از شعارزدگی دوری کنیم.
صبوری دربارهٔ مخاطب‌شناسی برای کتابهای حوزه دفاع مقدس با تأکید بر توجه به تفاوت نسل‌ها بیان کرد:
برای نویسندگانی که در حوزه داستان و رمان فعالیت دارند، مخاطب‌شناسی بیشتر توجیه پذیر است. داستان‌نویس باید ابتدا مخاطبش را بشناسد و براساس سلیقه مخاطب و اجتماع به نوشتن بپردازد و این حق انتخاب بیشتری به او می‌دهد و می‌تواند با دست باز بنویسد.
وی افزود:
در حوزه مستندنگاری و به ویژه خاطره نگاری که تخصص من است، وضعیت دیگرگونه است. مستندنگار نمی‌تواند تجربه‌های تاریخی را به خاطر سلیقه مخاطب تغییر دهد و به مخاطره بیندازد زیرا منجر به تحریف تاریخ می‌شود.
مستندنگار باید استقلال فکری خود را حفظ کند
این نویسنده ادامه داد:
علاوه بر آن مستندگار باید استقلال فکری خود را در کارش حفظ کند تا بتواند کاری بدون تحریف و با نزدیکرین حالت به وقایعی که اتفاق افتاده بنویسد و مستندات را درست به مخاطب منتقل کند. البته این رویه به این معنا نیست که مخاطب برای من خاطره نگار اهمیتی ندارد. اتفاقاً همهٔ خاطره نگاران به دلیل احترامی که به مخاطب، سلیقه، هوشیاری و دقت نظرش قایل هستند، سعی می‌کنند سوژه‌های ناب و کاملی انتخاب کنند تا بتوانند در قالب حرفهای این راویان، نمای کلی از اتفاقاتی در جنگ تحمیلی افتاده به مخاطبین و خوانندگان ارایه کنند.
نویسنده کتاب «مهمان صخره‌ها» اضافه کرد:
روش‌های متداول و مختلف تدوین، شیوه نگارش و نوع چیدمان وقایع در این کتابها، همه نشان دهنده اهمیتی است که خاطره نگار به مخاظب می‌دهد اما چون خاطره نگار مسئولیت مهمتری بر دوش دارد و آن انتقال حرفهای راویان و خاطراتشان بدون کم و کاست و در چارچوب خاطره به مخاطب است، این مسئولیت را نباید فدای تجارت با این کتابها کرد.
همذات پنداری مردم با قهرمانان کتابهای دفاع مقدس
وی با بیان این که اغلب خاطره نگارانی مثل من، سعی و همه جهد و تلاشمان این بوده که وقایع جنگ تحمیلی را واقعی و همان‌طور که اتفاق افتاده بنویسیم و قضاوت را به مخاطب بسپاریم، گفت:
به همین خاطر کتابهای مستند به خصوص در حوزه خاطره نگاری، به مرور زمان جای خود را بین مخاطبان باز می‌کنند. دفاع مقدس ما یک دفاع مردمی بود. مردم با این خاطرات احساس قرابت و نزدیکی دارند و با قهرمانان این کتابها همذات پنداری می‌کنند، آنها را می‌شناسند و ارتباط خوبی با آنها برقرار می‌کنند. چون این جنگ را خودشان اداره کردند و برای آن جان و مال و عزیزانشان را فدا کردند.
صبوری افزود:
نکته مهم دیگر اینکه در این بین نقش تبلیغات و معرفی این حوزه ادبی را هم نباید نادیده بگیریم. گاهی در مکان‌های عمومی متوجه می‌شوم، افرادی هستند که اصلاً نمی د انند خاطرات جنگ چیست. وقتی برای آنها توضیح می‌دهم، تازه متوجه می‌شوند خاطرات رزمندگان به صورت کتاب چاپ می‌شود. به همین دلیل معرفی کتابهای خاطره، در شناخت و جذب مخاطبین خیلی مؤثر است. خوب است مردم بدانند عزیزانشان که در جنگ بودند، حرف‌ها و درد دلهایشان و خاطرات تلخ و شیرینشان در این کتابها ماندگار شده است.
خاطره نگاری با زبان طنز تأثیرگذار است
این نویسنده اضافه کرد:
در حوزه ادبیات جنگ زبان طنز همیشه تأثیر گذار بوده است به خصوص برای رده سنی نوجوان. چون حقیقت جنگ، حقیقت تلخیست و پذیرش و درک آن شاید برای نوجوانان نسل امروز سخت باشد. برای همین زبان طنز، یا ادبیات هیجانی برای این رده سنی مناسب تر است. در این زمینه کتابهای آقای داود امیریان بسیار اثرگذار بوده و توانسته نوجوانان را تا حد زیادی به ادبیات دفاع مقدس جذب کند.
صبوری در ادامه به علاقه مخاطبان به مطالعه کتابهای صوتی و دیجیتال اشاره کرد و گفت:
تهیه کتابهای چاپی در شرایطی فعلی اقتصادی هزینه بر است. تولید کتابهای صوتی و دیجیتال از این جهت که هزینه نگهداری و حمل و نقل و همچنین مصرف کاغذ و تکنولوژی چاپ ندارد، مقرون به صرفه است. انتشارات «سوره مهر» در حال حاضر برخی آثار خود را به صورت فایل «pdf» و کتاب صوتی منتشر کرده است. کتابهای دیجیتال باعث می‌شود کتابخانه ما بین‌المللی و بدون مرز شود. ما با تکنولؤژی کتابخانه دیجیتال می‌توانیم هزاران صفحه کتاب را با خود حمل کنیم یا در هر مکانی، حتی در ماشین شخصی گوش بدهیم.
وی افزود:
اگر اشتباه نکنم، نسخه الکترونیک دو کتاب «مهمان صخره‌ها» و «کوچه نقاش» به صورت دیجیتال و اینترنی ارایه شده و قابل دسترسی است.
«فرنگیس» را بخوانید
این نویسنده که در حال حاضر نگارش کتاب خاطرات دکتر ظفرقندی از پزشکان تیم اضظراری زمان جنگ تحمیلی را در دست تحقیق و تدوین دارد، به مخاطبان نویدشاهد، مطالعه چند کتاب در حوزه دفاع مقدس را معرفی کرد. صبوری گفت:
به خانم‌ها توصیه می‌کنم کتاب «فرنگیس» را بخوانند. قهرمان این کتاب بانوی رزمنده ای است که در جنگ تحمیلی شرکت کرد. کتاب «تصویری در دوردست»، خاطرات نصرت خدایاری معروف به «خواهر بسیطی» نیز خالی از لطف نیست.
وی در پایان بیان کرد:
اگر جوانان می‌خواهند معنای واقعی عشق و وفاداری را درک کنند به آنها پیشنهاد می‌کنم کتاب «برسد به دست خانم ف»، خاطرات سید احمد نبوی که توسط خودم به رشته تحریر درآمده را بخوانند.[۲]
راحله صبوری
 | |
| زمینه فعالیت | نویسنده و مستندنگار |
|---|---|
| ملیت | ایرانی |
| تاریخ تولد | ۱۳۵۳ (۵۰–۵۱ سال) |
| جوایز | برنده جایزه کتاب سال دفاع مقدس (دوره شانزدهم) |
راحله صبوری (زادهٔ ۱۳۵۳) نویسنده و مستندنگار اهل ایران است. تمامی آثار راحله صبوری مستندنگاری است و بر اساس خاطرات رزمندگان تدوین و نوشته شده است.
تحصیلات و شروع فعالیت هنری
دیپلم ریاضی فیزیک است و از سال ۱۳۷۳ با حوزه هنری و دفتر هنر و ادبیات مقاومت همکاری داشته است. راحله صبوری در کارنامه تخصصی خود داوری بخش مستندنگاری پنجمین جشنواره تلویزیونی مستند را دارد و کتاب مهمان صخره‌هایش در شانزدهمین دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس شایسته تقدیر شد.[۱]
فعالیت تخصصی
کتاب
- مهمان صخره‌ها، سوره مهر، ۱۳۹۶
- سایه تاک، سوره مهر، ۱۳۹۶
- برسد به دست خانم ف، سوره مهر، ۱۳۹۷
- آوازهای یک تردست، سوره مهر، ۱۳۹۸
- کوچه نقاش‌ها، سوره مهر، ۱۴۰۰
گفتاورد
پانویس
- ↑ «راحله صبوری». دریافت‌شده در ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳.
- ↑ «خاطره نگار جنگ تجارت نمی‌کند/ پیشنهاد مطالعه کتاب نویسنده «کوچه نقاش‌ها»». دریافت‌شده در ۴ آذر ۱۴۰۳.
پیوند به بیرون
- روایت ثبت خاطرات فرمانده گردان لوطیها/پرداختن به روابط انسانی جنگ.
- خاطره نگار جنگ تجارت نمی‌کند/ پیشنهاد مطالعه کتاب نویسنده «کوچه نقاش‌ها»
- خاطرات خلبانان ایجکتی تدوین می‌شود.
