سازمان دارالقرآن الکریم
 | |
| بنیان‌گذار | سازمان تبلیغات اسلامی |
|---|---|
| پیشین | اداره کل قرآن |
| گونهٔ سازمان | فرهنگی |
| وضعیت | فعال |
| ستاد | تهران، خیابان حافظ، پائین‌تر از خیابان طالقانی، خیابان رشت، پلاک ۳۹، سازمان دارالقرآن الکریم |
| وابسته به | سازمان تبلیغات اسلامی |
سازمان دارالقرآن الکریم نهاد تخصصی جمهوری اسلامی ایران در حوزه فعالیت‌های قرآنی است که در سال ۱۳۶۱ زیر نظر سازمان تبلیغات اسلامی تأسیس شد. این سازمان به‌عنوان نخستین نهاد ملی فعال در عرصه ترویج و آموزش قرآن کریم، با هدف گسترش فرهنگ قرآنی، ارتقای دانش و بینش دینی جامعه و ساماندهی فعالیت‌های مردمی در این حوزه شکل گرفت.
دارالقرآن الکریم در چهار محور اصلی پژوهشی، آموزشی، تبلیغی-ترویجی و حمایتی-نظارتی فعالیت می‌کند و از نهادهای محوری در برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و نظارت بر فعالیت‌های قرآنی کشور به‌شمار می‌آید.
سازمان دارالقرآن از آغاز فعالیت خود، با مطالعه و شناسایی نیازهای قرآنی جامعه و در چارچوب سیاست‌های کلان فرهنگی کشور، با تأکید بر جهت‌دهی‌های آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، به طراحی و اجرای برنامه‌های گوناگون در حوزه قرآن کریم پرداخته است. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به نظارت بر چاپ و نشر قرآن، برگزاری مسابقات قرآنی در سطوح مختلف، و ساماندهی بیش از ۱۰هزار اتحادیه، مؤسسه قرآنی مردمی و خانه‌های قرآن روستایی اشاره کرد. همچنین، انتشارات «تلاوت» به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های سازمان دارالقرآن الکریم، در زمینه انتشار متون و منابع تخصصی قرآنی فعالیت می‌کند.
از طرح‌های شاخص این سازمان می‌توان به حرکت ملی «زندگی با آیه‌ها» اشاره کرد که از اسفندماه ۱۴۰۲ (همزمان با ماه رمضان ۱۴۴۵) آغاز شد. این پویش با هدف تدبر در آیات قرآن و پیوند آموزه‌های قرآنی با زندگی روزمره مردم طراحی شده و فراگیرترین پویش قرآنی کشور به‌شمار می‌رود.
در ۱۹ فروردین سال ۱۴۰۲، ستاد ملی راهبری تدبر در قرآن کریم با مأموریت فرهنگ‌سازی و تثبیت اصولِ گفتمانی تدبر و راهبری فعالیت‌های مرتبط با تدبر در قرآن کریم در جلسه شورای توسعه فرهنگ قرآنی تشکیل شد.
ریاست سازمان دارالقرآن الکریم و دبیری نهضت ملی «زندگی با آیه‌ها» هم‌اکنون بر عهده حجت‌الاسلام علی تقی‌زاده است.
پیشینه
سازمان دارالقرآن الکریم در ابتدا به عنوان بخشی از سازمان تبلیغات اسلامی در سال ۱۳۶۰ فعالیت خود را آغاز کرد. هدف از تأسیس این بخش، «نهادینه کردن و استانداردسازی، گسترش و تعمیق فعالیت‌ها و فرهنگ قرآنی در سطح جامعه» عنوان شده بود. در سال ۱۳۷۶، با توجه به توسعه فعالیت‌ها، این بخش به «اداره کل» ارتقاء یافت. در راستای «ارتقای سطح کمی و کیفی فعالیت‌های قرآنی» در ایران، «اداره کل قرآن» در دهم خرداد ماه سال ۱۳۸۱ به «سازمان دارالقرآن الکریم» تغییر نام داد. این تغییر به پیشنهاد رئیس وقت سازمان تبلیغات اسلامی، سید مهدی خاموشی انجام شد.
این سازمان از تاریخ ۲۹ مرداد ۱۳۹۷، همزمان با انتصاب حجت الاسلام و المسلمین محمد قمی به ریاست سازمان تبلیغات اسلامی، و متعاقباً تغییراتی در حوزه مدیریت، ساختار و رویکرد قرآنی، به فعالیت خود ادامه داده است.
از ابتدای شکل‌گیری، این سازمان با «کارشناسی و شناخت نیازهای قرآنی جامعه» و با توجه به «جهت‌دهی‌های کلیدی» رهبر انقلاب، به ابداع و اجرای فعالیت‌های مختلف در عرصه قرآنی پرداخته است.
سازمان تبلیغات اسلامی با بهره‌گیری از سازمان دارالقرآن الکریم و بیش از ۲۵۰ دارالقرآن در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها، و همچنین بیش از ۲۵۰۰ مؤسسه قرآنی مردمی و خانه قرآن روستایی تحت نظارت، «گسترده‌ترین و تخصصی‌ترین شبکه تشکیلات قرآنی» را در ایران ایجاد کرده و از این طریق، طیف وسیعی از جامعه را تحت پوشش فعالیت‌های قرآنی در حوزه‌های مختلف آموزشی، پژوهشی، تبلیغی-ترویجی و نظارتی-حمایتی قرار داده است.[۱]
اهداف
اهداف سازمان دارالقرآن الکریم را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:
- توسعه و ترویج فرهنگ قرآن کریم در جامعه
- ارتقاء سطح دانش و آگاهی مردم نسبت به قرآن کریم
- ایجاد زمینه‌های مناسب برای آموزش و پژوهش در زمینه علوم قرآنی
- حمایت از فعالیت‌های قرآنی مردمی
- نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم
ساختار
سازمان دارالقرآن الکریم دارای ساختاری متشکل از بخش‌های مختلفی است که هر کدام وظایف خاصی را بر عهده دارند. برخی از این بخش‌ها عبارتند از: معاونت آموزش و پژوهش، معاونت تبلیغ و ترویج، معاونت نظارت و ساماندهی، اداره کل امور استان‌ها، مرکز طبع و نشر قرآن کریم. حجت الاسلام علی تقی‌زاده در حال حاضر ریاست این سازمان را بر عهده دارد.
این سازمان همچنین دارای هیئت امنایی است که متشکل از چهره‌های برجسته قرآنی کشور می‌باشد. مهم‌ترین اعضای هیئت امنای این سازمان عبارتند از:
- حجت‌الاسلام والمسلمی مهدی خاموشی: عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی‌ـ رئیس سابق سازمان تبلیغات اسلامی ـ رئیس‌هیئت امنا
- عباس سلیمی: برگزیده سومین دوره خادمان قرآن ـ نفر اول مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی ـ داور بین‌المللی مسابقات قرآن ـ معاون تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع)
- محمد خواجوی: برگزیده ششمین دوره خادمان قرآن ـ داور بین‌المللی مسابقات قرآن ـ مؤلف کتب آموزشی و مدرس قرآن ـ رئیس سابق سازمان دارالقرآن الکریم
- سید محسن خدام حسینی: مؤسس و رئیس اسبق دارالقرآن‌الکریم ـ برگزیده پنجمین دوره خادمان قرآن‌کریم ـ داور بین‌المللی مسابقات قرآن ـ نفر اول مسابقات بین‌المللی کشور جمهوری اسلامی ایران
- احمد حاجی شریف: برگزیده یازدهمین دوره خادمان قرآن‌کریم ـ مدرس قرآن‌ـ داور بین‌المللی مسابقات قرآن
- سید محسن موسوی بلده: برگزیده سومین دوره خادمان قرآن‌ـ مؤلف کتب آموزشی قرآن ـ داور بین‌المللی مسابقات قرآن
- دکتر محمد رضا صلح‌جو: مؤلف کتب آموزشی و مدرس قرآن‌کریم ـ عضو هیئت علمی دانشگاه ـ داور مسابقات قرآن
- مهدی قره‌شیخلو: نفر اول مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران ـ مدرس قرآن‌کریم ـ داور مسابقات قرآن ـ رئیس سازمان دارالقرآن الکریم
- احمد ابوالقاسمی: نفر اول مسابقات بین‌المللی قرآن در کشور مالزی ـ مدرس قرآن‌کریم ـ داور مسابقات قرآن
- حجت الاسلام و المسلمین حاجی ابوالقاسم: نفر اول مسابقات بین‌المللی حفظ کل قرآن ایران ـ داور مسابقات قرآن
- علی اربابی: برگزیده ششمین دوره خادمان قرآن‌کریم – داور بین‌المللی مسابقات قرآن[۲]
فعالیت‌ها
سازمان دارالقرآن الکریم فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه قرآن کریم انجام می‌دهد که شامل چهار بخش اصلی پژوهشی، آموزشی، تبلیغی-ترویجی و حمایتی-نظارتی است.
فعالیت‌های پژوهشی
- تهیه و تدوین طرح‌های جامع قرآنی، آیین‌نامه‌های اجرایی و طرح‌های تفصیلی
- تألیف و تولید آثار قرآنی
- تهیه و تدوین طرح‌های نظارت بر چاپ و نشر قرآن و ترجمه‌های آن
- تهیه و اجرای جشنواره‌های الگوهای برتر تدریس و طرح‌های برتر قرآنی
- تهیه، تدوین و اجرای دوره‌های آموزش عالی و ضمن خدمت قرآن
فعالیت‌های آموزشی
- آموزش قرائت، ترجمه، مفاهیم، حفظ و تفسیر قرآن در سطوح مختلف
- تربیت معلم، ممتحن، مدرس و داور قرآن
- آموزش جنبه‌های هنری قرآن کریم
- آموزش قرآن ویژه گروه‌های خاص
- تربیت مصححین کتابت قرآن
فعالیت‌های تبلیغی-ترویجی
- اجرای محافل و مجالس «شبی با قرآن» و «انس با قرآن»
- برگزاری مسابقات مختلف قرآنی
- اجرای طرح ملی ارزیابی و اعطاء مدرک تخصصی به حفاظ قرآن
- اعزام کاروانهای نور
- مشارکت در برنامه‌های قرآنی صدا و سیما
- حمایت و مشارکت در برنامه‌های تبلیغی-ترویجی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف
- شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی قرآن و کتاب
- راه‌اندازی انتشارات تلاوت و فروشگاه قرآنی بصائر و سایت قرآنی تلاوت
- تولید و انتشار فصلنامه قرآنی بصائر
- طراحی و اجرای جشنواره‌های مختلف قرآنی
فعالیت‌های حمایتی-نظارتی
- نظارت بر چاپ و نشر قرآن و صدور مجوزهای مربوطه
- ساماندهی و صدور مجوزهای فعالیت و ثبت موسسات قرآنی مردمی
- حمایت، نظارت و هدایت فعالیت‌های قرآنی مردمی
در سال ۱۴۰۲، مسئولان این سازمان از تدوین «سند ملی حفظ قرآن» خبر دادند. به گفتهٔ ایشان، این سند با هدف ایجاد وحدت رویه در زمینهٔ حفظ قرآن و تربیت حافظان و قاریان قرآن کریم در کشور تهیه شده است.
پویش ملی زندگی با آیه‌ها
پویش ملی زندگی با آیه‌ها یکی از کلان‌پروژه‌های سازمان دارالقرآن الکریم است که با هدف ترویج و نهادینه‌سازی آیات محوری قرآن در زندگی روزمره مردم ایران طراحی و اجرا شده‌است. این پویش در ماه رمضان سال ۱۴۰۲ خورشیدی آغاز شد و پس از استقبال گسترده، در ماه رمضان ۱۴۰۳ به مرحله دوم رسید. در اردیبهشت ۱۴۰۴ نیز گام سوم این نهضت ملی با تمرکز بر حفظ و فهم ۱۱۰ آیه کلیدی قرآن کریم آغاز شد و تا ایام مبعث پیامبر اسلام ادامه دارد.[۳][۴]
در این طرح، گروه‌های پژوهشی با بررسی آثار اندیشمندان انقلاب اسلامی از جمله روح‌الله خمینی، محمد بهشتی، محمدتقی مصباح یزدی و سید محمدحسین طباطبایی، حدود ۲۰۰ آیه محوری قرآن را انتخاب کردند تا در طول چند سال به گفتمان عمومی تبدیل شود. پویش ملی زندگی با آیه‌ها با بهره‌گیری از ابزارهای رسانه‌ای و هنری، نشست‌های آموزشی و فعالیت‌های فرهنگی، تلاش دارد جایگاه قرآن را در عرصه اجتماعی و فرهنگی تقویت کند. بنا بر اعلام سازمان دارالقرآن، در ماه رمضان ۱۴۰۴ بیش از ۱۱ میلیون نفر در این طرح مشارکت داشته‌اند و برای بیش از ۴ میلیون نفر گواهی حفظ و فهم ۳۰ آیه صادر شده‌است.[۵]
