سه انقلاب در داستان بلند و رمان (کتاب)

از یاقوت
سه انقلاب در داستان بلند و رمان (کتاب)
تصویر جلد کتاب
تصویر جلد کتاب
اطلاعات کتاب
نویسندهمحمدرضا سرشار
موضوعتاریخ معاصر
سبکرمان
زبانفارسی
تعداد صفحات۹۱۶
قطعوزیری
اطلاعات نشر
ناشرنشر معارف
تاریخ نشر۱۴۰۲
شابک۹۷۸۹۶۴۵۳۱۱۸۲۵
وبسایت ناشرhttps://nashremaaref.ir


سه انقلاب در داستان بلند و رمان نقد و بررسی تفصیلی سی و پنج داستان بلند و رمان درباره انقلاب کبیر فرانسه، انقلاب اکتبر روسیه و انقلاب اسلامی ایران است که به قلم محمدرضا سرشار در نشر معارف به چاپ رسیده است. محمدرضا سرشار در این اثر به بررسی تعدادی داستان و رمان معروف پرداخته است و از نظر موضوعی، مهم‌ترین مقولۀ مطرح این چهل ســال در عرصۀ داســتان بلند و رمان، یعنی خود انقلاب را محور کار خود قرار داده است.

نویسنده

محمدرضا سرشار (زادهٔ ۲۳ خرداد ۱۳۳۲ در کازرون) با نام مستعار «رضا رهگذر» نویسنده و داستان‌نویس، گوینده و مجری رادیو و تلویزیون است. او از سال ۱۳۶۰ تا سال ۱۳۸۴ اجرای برنامه رادیویی قصه ظهر جمعه را برعهده داشت. در سال ۱۳۸۵ از سوی شورای ارزشیابی هنرمندان و نویسندگان مستقر در وزارت ارشاد، برای مجموعه فعالیت‌های ادبی سرشار، گواهینامه درجه یک هنری داده شد.

سرشار فعالیت‌های بسیاری در زمینه‌‌ داستان‌نویسی و آموزش آن، نقد ادبی و داوری آثار ادبی انجام داده و کتاب‌های مشهوری همانند آنک آن یتیم نظر کرده و مهاجر کوچک را در کارنامه‌ آثار خود دارد. سرشار برای نگارش کتاب تشنه دیدار برگزیدهٔ اولین دورهٔ کتاب سال ایران شد.

رهبر انقلاب اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای به مناسبت فعالیت‌های محمدرضا سرشار، در دستخطی خطاب به وی نوشتند: «آقای سرشار حق بزرگی بر ادبیات انقلاب دارند».

معرفی کتاب

نویسنده در این کتاب با بررسی تعدادی داستان و رمان معروف از نظر موضوعی، مهم‌ترین مقولۀ مطرح در عرصۀ داســتان بلند و رمان، یعنی خود انقلاب را، محور کار خود قرار داده است. وی بیان می‌دارد که گونهٔ ادبی رمان و داستان از تحولات فکری، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جوامع مرتبط با پدیدآورندگان خود تأثیر می‌پذیرفته و متقابلاً بر آنها اثر می‌گذاشته است.

از اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی، در غرب، و از مشــروطیت به بعد در ایران، قالب‌های رمان و داســتان بلند، به واســطۀ ظرفیت‌های به‌مراتب وسیع‌تر و عمیق‌تر خود، توانسته‌اند در زمینهٔ نشان دادن زندگی واقعی فردی و اجتماعی مردم نقشــی مهم‌تر از سایر آثار پیش از خود ایفا کنند. به‌ویژه به‌گونه‌ای که وقتی که صادقانه و تــوأم با آگاهی صحیح، دقیق و همه‌جانبه به رشتۀ تحریر درمی‌آمده‌اند، صرف‌نظر از جنبه‌های ادبی و هنری خود، به اسنادی معتبر برای جامعه‌شناسان، مردم‌شناسان و روان‌شناسان - خاصه دوران بعد - برای پژوهش‌های تخصصی در مورد تاریخ فکری، سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی آن مردمان تبدیل می‌شده‌اند.

درباره موضوع کتاب

ادبیات داستانی، یکی از انواع مهم ادبی است که پیوسته، دستِ کم شاخه‌هایی از آن، در ارتباط و بده ـ بستان با شرایط زیستی و اجتماعیِ روزمرهٔ مردم پدید می‌آمده، و در نتیجه، از تحولات فکری، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جوامع مرتبط با پدیدآورندگان خود تأثیر می‌پذیرفته، و متقابلاً بر آنها اثر می‌گذاشته است.

این تأثیر و تأثر، به‌ویژه از اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی، در غرب، و از مشروطیت به بعد در ایران، عمیق‌تر و شدیدتر شده است. که در این میان، قالب‌های رمان و داستان بلند، به واسطهٔ ظرفیت‌های به مراتب وسیع‌تر و عمیق‌تر خود، توانسته‌اند در این زمینه، نقشی مهم‌تر ایفا کنند. به گونه‌ای که، وقتی که صادقانه و توأم با آگاهی صحیح، دقیق و همه‌جانبه به رشتهٔ تحریر درمی‌آمده‌اند، صرف‌نظر از جنبه‌های ادبی و هنری خود، به اسنادی معتبر برای جامعه‌شناسان، مردم‌شناسان و روانشناسان ـ خاصه دورانهای بعد ـ برای پژوهشهای تخصصی در مورد تاریخ فکری، سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی آن مردمان تبدیل می‌شده‌اند. تا آنجا که عده‌ای، به حق، این آثار را، تاریخ افکار، عقاید، آداب، رفتار و زندگی شخصی و اجتماعی مردم ـ در کنار تاریخ‌های رسمی ـ به‌شمار می‌آورده‌اند.

نقد و بررسی‌های پیش رو نیز، که عملاً از دهه‌ها قبل توسط محمدرضا سرشار، صاحب این قلم، آغاز شد و نهایتاً دامنهٔ آن به چهلمین سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران محدود شد، از نظرِ موضوعی، مهم‌ترین مقولهٔ مطرح این چهل سال در عرصهٔ داستان بلند و رمان، یعنی خودِ «انقلاب» را محور کار خود قرار داده است.

برشی از کتاب

دکتر مانت که از دانستن ماجرا دچار عذاب وجدان شده بوده است، قبل از آنکه بتواند در این باره به کسی چیزی بگوید توسط پدر و عموی چارلز، بی‌گناه به زندان انداخته می‌شود؛ و هجده سال در سیاه‌چال باستیل عمر می‌گذراند …. با خوانده شدن این نامه در دادگاه و آخرین جمله آن که دکتر، تا آخرین بازمانده نسل خانواده اورموند را به درگاه عدل الهی فراخوانده است، غریو خون‌خواهی مردم بلند می‌شود و همه می‌خواهند که چارلز را به گیوتین بسپارند. این بار دکتر مانت دیگر نمی‌تواند برای نجات دامادش کاری انجام دهد. همه منتظرند که به‌زودی چارلز اعدام شود. اما سیدنی کارتن که شباهت زیادی به چارلز دارد، به سبب علاقهٔ زیادی که به لوسی و سعادت او دارد، به زندان رفته، چارلز را بیهوش و از زندان خارج می‌کند؛ و خودش لباس‌های او را می‌پوشد و به این طریق، چارلز دارنی را نجات می‌دهد و وقتی دکتر مانت و دخترش بدون آنکه بدانند، به‌جای سیدنی کارتن، چارلز دارنی را از پاریس دور می‌کنند، سر کارتن زیر تیغه گیوتین می‌رود. مادام دفارژ بی‌رحم که در واقع خواهر همان زن و مرد جوانی است که توسط برادران اورموند کشته شده‌اند، وقتی از نقشه فرار لوسی و پدرش مطلع می‌شود، می‌خواهد جلو آنها را بگیرد، اما توسط دایهٔ لوسی کشته می‌شود.