گاندو (مجموعه تلویزیونی)

از یاقوت

این نوشتار توسط گروه پژوهشگران یاقوت راستی آزمایی و تأیید شده است.

گاندو
پوستر سریال گاندو ۲
پوستر سریال گاندو ۲
سبکاکشن-امنیتی
کارگردانجواد افشار
تهیه‌کنندهمجتبی امینی
نویسندهآرش قادری
بازیگرانوحید رهبانی
داریوش فرهنگ
پیام دهکردی
محمدرضا شریفی‌نیا
جمشید جهانزاده
انتشار۱۳۹۸ش
کشورایران
زبانفارسی

گاندو (۱۳۹۸) یک مجموعه تلویزیونی ایرانی در ژانر سیاسی-امنیتی است که توسط جواد افشار کارگردانی شده است. این سریال یکی از سیاسی‌ترین تولیدات داستانی تلویزیون در سال‌های اخیر است که از همین منظر مورد توجه جدی مخاطبان و فعالان رسانه ای و سیاسی قرار گرفت.

داستان سری اول سریال گاندو حول پرونده‌های جاسوسی و فعالیت مأموران امنیتی برای خنثی‌سازی نفوذ داخلی و خارجی در ایران می‌چرخد و عمدتاً برگرفته از داستان‌های واقعی است. ماجرای جیسون رضائیان و همکاری تعدادی از مقامات ارشد دولتی ایران با این فرد یکی از اصلی‌ترین تم‌های سریال بود که با واکنش‌های گسترده رسانه‌های حامی دولت روبرو شد. نقش شخصیت اصلی پرونده جیسون رضاییان (با نام تغییریافته مایکل هاشمیان) را پیام دهکردی بازی کرده است.

بعد از موفقیت سری اول که بنا به اعلام صداوسیما بیش از ۴۴ درصد مخاطب داشت، سری دوم سریال نیز با محوریت داستان‌هایی دربارهٔ مفاصد اقتصادی و اخلالگران ارزی ساخته و روی آنتن رفت. در هر دو سری وحید رهبانی نقش اصلی سریال و مأمور اصلی پیگیری پرونده بود.

سخنگوی دولت، رئیس دفتر رئیس‌جمهور، مشاور رئیس‌جمهور و بسیاری دیگر از چهره‌های نزدیک به حسن روحانی -رئیس‌جمهور وقت جمهوری اسلامی ایران- به محتوای سریال به‌طور جدی معترض بوده و در اظهارنظرهای متعددی این موضوع را بیان کردند. هم‌چنین دولت در واکنش به این سریال به رئیس سازمان صداوسیما تذکر داد.

طبق اعلام صداوسیما، ساخت سری سوم این سریال با محوریت جنگ تحمیلی اخیر ایران و اسرائیل آغاز شده است.

دربارهٔ سریال

ساخت مجموعه تلویزیونی «گاندو» به کارگردانی جواد افشار از ۱۹ شهریور آغاز شد و تصویربرداری آن در تهران و همچنین در شهر استانبول ترکیه انجام گرفت. گروه تولید هم‌زمان به ساخت برخی دکورها در تهران ادامه داد. این سریال پیش‌تر در فروردین ماه در کشور چین به پایان تصویربرداری رسیده بود.

کل بودجه سریال «گاندو» توسط سازمان صدا و سیما تأمین شد و بر اساس اظهارات کارگردان، مبلغ آن حدود ۷ میلیارد تومان بود که تنها سی درصد بیشتر از بودجه سریال پیشین «آنام» محسوب می‌شد.

نام «گاندو» برگرفته از تمساح پوزه کوتاه ایرانی است؛ موجودی که با صبر و حوصله طولانی در کمین شکار می‌نشیند و در لحظه مناسب ضربه خود را وارد می‌کند. این ویژگی به‌عنوان الگویی برای شخصیت‌های جاسوس و ضدجاسوس در سریال انتخاب شد، زیرا آنها نیز بیشتر وقت خود را در کمین، جمع‌آوری اطلاعات، کشف سرنخ‌ها و تکمیل پازل‌های پیچیده می‌گذرانند و در لحظه مناسب اقدام می‌کنند.

این توضیح نشان می‌دهد که انتخاب نام سریال و شکل روایت آن، مستقیماً با ویژگی‌های شخصیتی و استراتژیک قهرمانان داستان پیوند خورده و سریال را از یک اثر صرفاً سرگرم‌کننده به نمونه‌ای از روایت هوشمندانه و استراتژیک جاسوسی تبدیل کرده است.

فصل اول، تعداد قسمت‌ها و محوریت داستان

فصل اول گاندو (۱۳۹۸) در ۳۰ قسمت بر اساس پرونده واقعی جیسون رضائیان (خبرنگار ایرانی-آمریکایی و متهم به جاسوسی) ساخته شده است. داستان حول محور گروهی از مأموران امنیتی می‌چرخد که تلاش می‌کنند یک شبکه جاسوسی گسترده را کشف و خنثی کنند. شخصیت اصلی جاسوسی که در این فصل معرفی می‌شود، فردی است که تحت پوشش خبرنگار فعالیت دارد و اطلاعات حساسی را به بیگانگان منتقل می‌کند.

موضوعات مطرح‌شده:

  • نفوذ جاسوسان خارجی در نهادهای حساس کشور
  • استفاده از رسانه و فضای مجازی به‌عنوان ابزار نفوذ
  • دستگیری جاسوسان توسط نیروهای امنیتی ایران

فصل دوم، تعداد قسمت‌ها و محوریت داستان

فصل دوم گاندو (۱۴۰۰) در ۳۷ قسمت با محوریت داستانِ نفوذ اقتصادی و سیاسی است. این فصل پرونده‌ای را روایت می‌کند که مربوط به انتقال اطلاعات حساس کشور از طریق یک شبکه نفوذ است. این فصل به تحریم‌ها، تلاش‌های اقتصادی برای تضعیف ایران، و نقش عوامل داخلی و خارجی در این مسائل اشاره دارد. سریال «گاندو ۲» در فروردین ۱۴۰۰ به‌دلیل فشارهای سیاسی و نزدیکی به انتخابات ریاست‌جمهوری متوقف شد. گفته می‌شود که برخی موضوعات حساس سریال، از جمله پرداختن به مسائل مرتبط با دیپلماسی و شخصیت‌های خاص، باعث ایجاد این فشارها شد. در نهایت، ادامه پخش سریال به بعد از انتخابات موکول گردید.

موضوعات مطرح‌شده:

  • نقش کشورهای بیگانه در ایجاد فشار اقتصادی و تحریم‌ها
  • شبکه‌های داخلی مرتبط با دشمنان خارجی
  • مبارزه مأموران امنیتی برای جلوگیری از فروپاشی اقتصادی کشور

سکانس هیجان انگیز سریال گاندو

سکانس سریال گاندو که پس از ترور هنیه وایرال شد

سکانس بازجویی از مایکل هاشمیان


بازخوردها و حواشی

  • تحسین‌ها: سریال به دلیل پرداختن به موضوعات حساس و مهم امنیت ملی مورد توجه بسیاری از بینندگان قرار گرفت. نقش‌آفرینی بازیگران و کارگردانی قوی از نکات مثبت مجموعه سریال گاندو دانسته شده است.
  • انتقادات: برخی منتقدان معتقد بودند که سریال نگاه یک‌طرفه‌ای به مسائل دارد و از برخی جنبه‌ها غفلت شده است. همچنین انتقادهایی به نحوه نمایش تعاملات سیاسی و اقتصادی وجود داشت.
  • حاشیه‌های سیاسی: فصل دوم در زمان پخش با واکنش‌های سیاسی همراه بود. برخی آن را اثری تبلیغاتی دانستند و برخی دیگر از آن به‌عنوان نمایشی از واقعیت‌های پنهان تمجید کردند.
  • بازتاب‌های رسانه‌ای در خارج از کشور: پخش این سریال، بازتاب‌های مختلفی در رسانه‌های خارجی را به‌همراه داشت؛ جروزالم پُست نوشت: نمایش تلویزیونی جدید ایران در تلاش است تا به شیوه‌ای نو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را خوب نشان بدهد.

الجزیره در گزارشی از «گاندو» به‌عنوان مجموعه‌ای سنت‌شکن یاد کرده است که برخلاف انتظار بیننده‌های ایرانی، به جای سریال‌های کمدی، در ایام نوروز روی آنتن رفت. الجزیره همچنین دربارهٔ «توقف پخش «گاندو ۲» گفته این توقف با دو واکنش متفاوت مواجه شده و در این زمینه آورده است که عده‌ای می‌گویند که توقف پخش به دلیل کامل نشدن ساخت سریال و پخش سریع آن در ایام نوروز، آن هم درست قبل از انتخابات به منظور تأثیر بر افکار عمومی درخصوص جناح خاص سیاسی بوده است. گروه دوم نیز با نظری متفاوت معتقدند که پخش سریال «گاندو» به دلیل فشارهای دولت بر صداوسیما متوقف شده است که این اظهار نظر با واکنش دولت و رد این ادعا همراه بوده است.

بازیگران فصل اول

نام نقش توضیحات
داریوش فرهنگ امیرحسین عبدی معاون ضد جاسوسی اطلاعات سپاه در فصل اول و معاون کل فرمانده اطلاعات سپاه در فصل دوم
وحید رهبانی محمد نقش اصلی و سرگروه تیم امنیتی
پیام دهکردی مایکل هاشمیان ایرانی آمریکایی و جاسوس که نقش جیسون رضائیان را داشته
محمدرضا شریفی‌نیا مهندس بهروز کاظمی جاسوس و واردکننده قطعات الکترونیکی
پندار اکبری سعید شهریاری عضو تیم امنیتی
عرفان ابراهیمی امیر عضو تیم امنیتی
امیرعلی ابراهیمی سوخته کوهی محسن عضو تیم امنیتی
مجید نوروزی رسول عضو تیم امنیتی
علی افشار داوود مسئول تعقیب و مراقب تیم امنیتی
لیلا اوتادی خانوم فهیمی مأمور امنیتی
فرهاد قائمیان ساعد بهرامی جاسوس، نویسنده و منتقد
علیرام نورایی فرهاد حقی (مهران عربی) جاسوس، خبرنگار و مدرس خبرنگاری
سارا خوئینی‌ها مرجان شرفی دوست گلی، جاسوس و عکاس
آزیتا ترکاشوند گلی ثابتی جاسوس و حمایتگر از تمساح گاندو
خسرو شهراز آقای شهیدی بازجو
نگار عابدی ثریا مسعودی خدمتگار گلی
نیلوفر شهیدی سیما عزیزی خواهرزاده رئیس‌جمهور، نقاش، طراح گرافیک و معشوقه آیدین که جایگزین اسماعیل سماوی شده است
سوگل طهماسبی عطیه همسر محمد و کارمند وزارت امور خارجه
رضا توکلی دکتر فرمند پدر علیرضا
نسرین نکیسا عزیز مادر محمد
جمشید جهان‌زاده ابراهیم شعرباف تولیدکننده یخچال ساید بای ساید

بازیگران فصل دوم

  • وحید رهبانی
  • بیانا محمودی
  • داریوش فرهنگ
  • پندار اکبری
  • مجید نوروزی
  • علی افشار
  • اشکان دلاوری
  • خسرو شهراز
  • شهرام قائدی
  • حسن میرباقری
  • محمد مختاری
  • امیریل ارجمند
  • شهرزاد کمال‌زاده
  • محمدرضا هاشمی
  • سارا منجزی
  • سوگل طهماسبی
  • بهمن دان
  • نسرین نکیسا
  • حسن اسدی
  • سیدجواد طاهر
  • علیرضا نعمت‌اللهی
  • ناصر هاشمی
  • سید محمد نصر
  • عارفه لک
  • ستاره قطبی
  • شاهد احمدلو
  • حسین پارسایی
آیین تجلیل از عوامل سریال گاندو ۲

نظرسنجی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی رسانه ملی، مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما براساس نظرسنجی که ۲۰ تیر از سراسر کشور داشته است اعلام کرد: ۸۰ و نیم درصد از مردم بیننده برنامه‌های صدا و سیما بوده‌اند که در این بین مجموعه تلویزیونی «گاندو» با حدود ۴۴ درصد بیننده در صدر مجموعه‌های جدید تلویزیون قرار گرفت.

تجلیل

آیین تجلیل از عوامل مجموعه تلویزیونی «گاندو ۲» عصر یکشنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۰ با حضور علی عسکری رئیس رسانه ملی و عوامل این سریال در سالن خورشید مرکز همایش‌های صدا و سیما برگزار شد.

گفتاورد

نگاه متفاوت دو جبهه اصول‌گرا و اصلاح‌طلب به گاندو روزنامه آرمان نوشت: نوک پیکان هجمه گاندو به سمت رئیس‌جمهور، وزیر خارجه و دیپلمات‌های کشور است و البته گاهی برای ایجاد تلطیف به سعدی شاعر پرآوازه کشور هم انتقاد وارد کردند. وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به سؤال خبرنگاری مبنی بر اینکه «آیا سریال گاندو را دیده است یا خیر»، گفت: «کلا من تلویزیون و صداوسیما را نگاه نمی‌کنم.» در قسمت یکشنبه شب گاندو باز هم وزیر اطلاعات و عراقچی مورد اتهام قرار گرفتند که سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سؤالی در مورد سریال گاندو و تصویری که در این سریال از وزارت امور خارجه و شخص وزیر امور خارجه نشان داده شده است، اظهار کرد: عجیب است؛ آنچه که از وزارت خارجه، شخص وزیر و همکاران ما در وزارت خارجه در این سریال نشان داده می‌شود با واقعیت منطبق نیست. عباس موسوی گفت: اگر به ما می‌گفتند اسناد را به آنها می‌دادیم که کمی فیلمشان واقعی‌تر باشد. فیلم به لحاظ جلوه‌های هنری فیلم بدی نیست و ای‌کاش تقوا در آن رعایت می‌شد، بهتر بود. موسوی گفت: آقای ظریف وقت نگاه کردن تلویزیون ندارد، نه تلویزیون‌هایی که از خانه همسایه می‌شود گرفت و نه تلویزیون منزل خودشان. اعتماد نوشت: به دنبال این واکنش‌های سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز هم دربارهٔ فیلم و هم دربارهٔ آنچه ظریف گفته بود در نشسته خبری‌اش سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: «ما مانده‌ایم چه بگوییم. آنچه دربارهٔ وزیر امور خارجه و سایر همکاران پخش می‌شود، چندان با واقعیت همخوانی ندارد و اسناد مکاتبات و همکاری‌ها موجود است و اگر می‌خواستند اسناد را ارائه می‌دادیم تا سریال واقعی‌تر شود.» آرمان در مطلبی با میان تیتر «مرام ضرغامی خاموش در علی‌عسگری» می‌نویسد: کاش علی عسگری کمی از مرام رئیس اسبق صداوسیما بهره داشت. عزت‌ا… ضرغامی نوشت: «مدیر مرکز ارتباطات و اطلاعات و تبلیغات ریاست جمهوری به عنوان مظنون در ارتباط با همکاری با سایت‌های ضدانقلاب خارجی دستگیر و مدتی بازجویی می‌شود. سرکار خانم طاهره قیومی سابقه روشنی در کشور دارد. همه دستگاه‌های اطلاعاتی، امنیتی و قضائی هم به این نتیجه رسیدند که ایشان بی‌گناه است ولی هیچ‌کس حاضر نیست این بی‌گناهی را مکتوب کند که او بتواند به حیات طبیعی و ادامه خدمت خود برگردد.» و پس از آن باز هم نوشت: «وزیر محترم اطلاعات، پس از مطالعه یادداشت قبلی من در مورد «ضرورت اصلاح فرآیندهای امنیتی» و انتقاد از برخورد غیراصولی با سرکار خانم طاهره قیومی، رئیس مرکز ارتباطات، اطلاع‌رسانی و تبلیغات ریاست جمهوری نامه‌ای خطاب به من مرقوم فرمودند. محتوای این نامه طلب عفو و حلالیت است.» به گزارش ایلنا، حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهور با اشاره به افزایش انتقادها از سریال گاندو در توئیتر خود نوشت: دولت نه اجازه و نه پول دارد که سریال بسازد. صدا و سیما هم پول ندارد سریال بسازد. ولی گویا جای دیگری هست که برای تضعیف نهاد دولت هم پول فراوان دارد، هم مجوزها و مشوق‌های لازم را دریافت کرده است و هم می‌تواند صدا و سیما را الزام به پخش کند. با گاندو، گنده نمی‌شوید. بهره‌گیری منتقدان دولت از سریال گاندو آرمان نوشت: در زمانی که قرار بود پخش سریال گاندو آغاز شود، مخالفان دولت چنین به تبلیغ آن پرداختند: «سریال گاندو بر اساس واقعیت است». تأکید بر واقعی بودن روایت گاندو زمینه‌سازی برای آماده کردن افکار عمومی برای پذیرش تخریب مردان پاستور بود و نکته جالب اینکه جواد افشار کارگردان گاندو می‌گوید: «من به آقای روحانی رأی داده‌ام»، به‌طور حتم رأی به روحانی مجوزی برای تخریب ظریف و نهادهای امنیتی نیست و از سوی دیگر بهانه خوبی برای کاستن از انتقادات نخواهد بود. وحید رهبانی بازیگر نقش محمد در سریال امنیتی گاندو دربارهٔ نقش خودش می‌گوید: «برایم جالب بود نقش یک قهرمان را بازی کنم». این جمله به آن معنا می‌تواند باشد که برای سازندگان این سریال مطرح شدن نام و قهرمان نشان دادن خودشان بیش از خواست مردم و تقویت دولت به عنوان گامی در راستای تقویت منافع ملی دارای اهمیت است. روزنامه ایران در گزارشی می‌نویسد: «گاندو» در ایران دیگر فقط یادآور تمساح‌های پوزه کوتاه در جنوب سیستان و بلوچستان نیست. حالا خیلی‌ها بیش از حیات وحش، با شنیدن این نام یاد پروژه متهم‌سازی دولت حسن روحانی می‌افتند. پروژه‌ای که هر چند ۶ سال عمر دارد اما این روزها با سریالی به همین نام به اوج رسیده. با ایجاد تصویری از یک وزارت خارجه ساده‌لوح، بی‌عرضه، نفوذپذیر، ضعیف و دولتی که سر تا پایش را جاسوسان گرفته‌اند. تصویر این روزهای سریال شبکه سوم سیما سخت به کام مخالفان دولت شیرین آمده. مهم هم نیست که روایت‌های آن سند داشته باشد یا نه. چه اینکه دیروز سخنگوی وزارت خارجه سندیت روایت سریال «گاندو» را زیر سؤال برد و گفت که «اگر می‌گفتند ما این اسناد را در اختیارشان قرار می‌دادیم که سریال واقعی‌تر باشد.» اظهارات نویسنده سریال گاندو آرش قادری، نویسنده این سریال در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به اینکه این کاراکتر چقدر به واقعیت این فرد نزدیک است، گفت: «یک پرونده از ایشان در مؤسسه شهید آوینی موجود بود که به دست من رسید. روال اینکه ایشان چگونه آمده و چگونه دستگیر شده است، چیزی نزدیک صد صفحه شرح ماوقع بود. من به آن استناد کردم و به‌طور کلی ۸۰ درصد قصه غیر از مسیر مایکل هاشمیان و جیسون رضائیان تخیل بنده بود» یکجانبه گرایی رسانه ملی علیه دولت روزنامه آرمان در گزارشی نوشت: سریال گاندو که از شبکه سوم سیما پخش می‌شد، به شکلی نشان می‌دهد که چهره‌ها و دست‌های مرموزی در جریان مذاکرات هسته‌ای (برجام) به شکل مستقیم و غیر مستقیم حضور داشته و تا حدودی تأثیرگذار بوده‌اند. سؤال دیگری که در اینجا مطرح می‌شود این است اگر به فرض، مذاکرات بجز وزیر خارجه فعلی، بر عهده فردی همچون دبیر شورای امنیت ملی دولت احمدی‌نژاد بود یا زیر نظر وزارت خارجه‌ای که ایشان در رأس آن رئیس‌جمهور بودند، قرار می‌گرفت هم همین شائبه‌ها، شک و شبهات در این سطح مطرح می‌شد؟ پاسخ آن روشن است. دقیقاً به همان دلیل که وقتی شبکه سوم سیما فیلم دور زدن تحریم‌ها را نشان می‌دهد اتفاقی نمی‌افتد؛ بنابراین این ماجرا تا حدودی دچار شائبه سیاسی است و همچنین تا حدودی انتقام‌گیری‌ها در آن قابل تفسیر و ارزیابی است. قطعاً کار درستی نیست که توان و قدرت نفوذ برای پیشبرد اهداف و مقاصد سیاسی و ضربه به دولت استفاده شود. بلکه باید تنها منافع ملی و مصالح عمومی کشور را جدی‌تر در نظر گرفت. اینکه سعی کنیم در شرایط کنونی، جناح مقابل و جناح رقیب را خدشه‌دار کنیم، منطقی نیست. ضمن آنکه صداوسیما باید اجازه دهد طرف مقابل و کسانی که مورد اتهام قرار می‌گیرند، از خود دفاع کنند. روزنامه اعتماد نیز تیتر یک امروز خود با عنوان «تلویزیون تیشه به ریشه خود نزند» را از گفت و گوی خود با احسان شریعتی دربارهٔ رسانه ملی انتخاب کرده است. در بخشی از این گزارش می‌خوانیم: جناح بازی عموماً فقط در بخش‌های خبری چون بیست و سی یا برنامه‌های سیاسی تلویزیون نیست. مورد اخیری که بهانه نگارش این گزارش شد، خودش مهم‌ترین نمونه از یکجانبه‌گرایی در تلویزیون است که این‌بار اتفاقاً نسبت پررنگ‌تری در ارائه تصویری از یک مقام ارشد حکومتی ارائه داده است. سریال «گاندو» به کارگردانی جواد افشار این شب‌ها از شبکه سه سیما پخش می‌شود و پرونده امنیتی جیسون رضائیان را دنبال می‌کند. در این سریال پرونده جیسون رضائیان در مقطعی با دولت و شخص وزیر امور خارجه پیوند می‌خورد و در قسمت‌های گذشته تصویری از شورای امنیت ملی، وزیر امور خارجه و نهاد ریاست‌جمهوری نشان داده می‌شود؛ تصویری که شمایلی کاریکاتوری از ظریف می‌سازد. ظریف در این سریال فردی خنثی و ضعیف و منفعل و حتی غربزده نمایش داده شده که به دنبال آزادی جیسون رضائیان است. همین سریال و فاصله معنادار و عجیب تصویری مضحک که پخش آن نشان داد تا چه حد رویکرد ظریف نسبت به نادیده گرفتن این رسانه درست بود. اعتماد در گزارش دیگری نوشت: سریال گاندو با کنایه‌ها و دیالوگ‌هایی پر از ایهام به پیش می‌رود. دیالوگ‌هایی که مستقیماً شخصیت‌های سیاسی و مسؤولان دولتی را نشانه می‌رود، اما اوج این ماجرا به قسمت بیست و نهم این سریال مربوط می‌شود؛ «جلسه‌ای برگزار شده است و همه دور یک میز نشسته‌اند، رئیس جلسه که کنایه‌ای به اسحاق جهانگیری دارد از جریان بازداشت مایکل هاشمیان در فیلم و جیسون رضائیان در دنیای واقعی انتقاد می‌کند. بلافاصله شخص دیگری که در ظاهر ظریف و با همان لحن و صدا تعریف شده است نیز با زبان انتقادی می‌گوید وزیر امور خارجه آمریکا قبل از هر جلسه‌ای از من دربارهٔ مایکل هاشمیان می‌پرسد. در این لحظه رئیس سازمان امنیتی که مایکل هاشمیان (جیسون رضائیان) را بازداشت کرده است از دلایل محکمی می‌گوید که بر اساس آن مایکل هاشمیان جاسوس است اما این موضوع باعث می‌شود تا رئیس و وزیر خارجه تنها به موضوع مذاکرات میان ایران و آمریکا بپردازند و حتی صحبت‌های نماینده قوه قضائیه را نادیده بگیرند.» این همان بخش جنجالی سریال گاندو است که پیکان هجمه خود را به سمت پاستور و ساختمان وزارت امور خارجه می‌گیرد. اعتماد در مطلبی با تیتر «علیه داخل، به نفع حریف» می‌نویسد: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مشغول هدف گرفتن دروازه خودی است، مثل آنچه در برنامه «سلام صبح بخیر» در مورد دور زدن تحریم‌ها توسط ایران رخ داد؛ پاس گل به حریف. حالا گویا مدیران و برنامه‌سازان صداوسیما با سریال «گاندو» پاس گل جدید ارسال کرده‌اند، آن هم علیه خط مقدم جنگ، یعنی جریان دیپلماسی کشور. روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت: آش تلویزیون زیادی شور شده است. روزی نیست که از این رسانه خبری عجیب به بیرون درز نکند. تا چندی پیش دلسوزان کشور فریاد می‌زدند و می‌نوشتند و می‌گفتند با این رویه‌ای که رسانه ملی در پیش گرفته، همین مخاطبان وفاداری را که با خوب و بدش ساخته بودند و زمان دو شبکه‌ای بودن به پایش ایستاده بودند، از دست می‌دهد. همین هم شد، آنقدر ندانم‌کاری کرد، آنقدر کار را به دست غیر متخصصان سپرد و رفتار یکجانبه و انحصارطلبانه در پیش گرفت که بین مردم از رسانه ملی به رسانه میلی تغییر نام داد و حتی صدای معتقدان به انقلاب و نظام و اسلام را درآورد. حالا وقتی به تلویزیون نگاه می‌کنیم رسانه‌ای را می‌بینیم که رفتارهای غیرحرفه‌ای و برنامه‌های حاشیه‌ساز غیرحرفه‌ای در آن موج می‌زند. نه مخاطب عادی از آن راضی است، نه نخبگان فرهنگی و سیاسی نه حتی کسانی که عمرشان را در این رسانه گذرانده‌اند. خیلی‌ها دیگر حاضر نیستند به عنوان مهمان در این رسانه حضور پیدا کنند، همان‌طور که تلویزیون ندیدن به فضیلتی تبدیل شده که آدم‌ها آن را با صدای بلند و تفاخر جار می‌زنند. تقابل عرصه امنیتی با دیپلماسی طیبه سیاوشی نماینده مجلس در یادداشتی با عنوان تلاش برای نمایش تقابل دربارهٔ سریال گاندو که در شماره امروز روزنامه اعتماد منتشر شده نوشت: «گاندو» یک سریال جاسوسی است و چه در ایران و چه در کل دنیا از این دست سریال‌ها ساخته می‌شود، اما نکته‌ای که دربارهٔ این سریال باید مورد توجه قرار داد، این است که این سریال مربوط به سال‌های اخیر می‌شود و مردم کاملاً این موضوعات را با شخصیت‌ها تطبیق می‌دهند؛ بنابراین هر نوع قضاوت و برخوردی که در این فیلم می‌شود، قابل توجه است. این همان موضوعی است که سازندگان فیلم باید آن را مورد توجه قرار می‌دادند و بعد دست به ساخت آن می‌زدند. به نظر می‌رسد این فیلم نوعی تقابل میان عرصه دیپلماسی و… عرصه نهادهای امنیتی کشور ایجاد می‌کند؛ درحالی که تقابلی میان این دو عرصه وجود ندارد بلکه این دو در کنار هم فعالیت می‌کنند و نبود هر کدام، ضربه‌ای به منافع کشور محسوب می‌شود؛ و این مهم‌ترین مسئله‌ای است که در این سریال متأسفانه به آن توجهی نشده است. رسانه‌های اصولگرا در ادامه به برخی از عبارت‌های به کار رفته در گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصولگرا اشاره می‌شود: برخی مسئولان دولتی نیز همنوا با این افراد و شبکه‌ها از گاندو با تعابیری نه چندان مناسب یاد می‌کنند در نوع خود جالب است؛ امشب در سریال گاندو رسماً وزارت امور خارجه را یک مشت احمق نشان داد که در برابر مدارک نهاد خاص امنیتی دهانشان بازمی‌ماند؛ با نمایش سریال گاندو اندک آبروی بعضی‌ها به باد رفت؛ تنها می‌تواند یک «فتح باب» در حوزه ساختن آثار تصویری دربارهٔ تهدیدات امنیتی اساسی که کیان کشور و نظام را نشانه رفته، توسط نهادهای انقلابی باشد. ادعای هم نوایی دولتی‌ها با چهره‌های بیگانه روزنامه جوان نوشت: مسعود بهنود چهره ضدانقلاب لندن‌نشین و همکار شبکه سلطنتی بی‌بی‌سی هم در یک توئیت به سریال گاندو واکنش نشان می‌دهد و تلویحاً از آن به عنوان تولید ناسالم تصویری! یاد می‌کند که با هزینه‌ای زیاد ساخته شده است. او از گاندو به عنوان سقف توان تندروها نیز یاد کرده است، البته پیش از این شبکه «جم» و «من و تو» نیز به انحای مختلف به این سریال واکنش منفی نشان داده بودند، اما اینکه برخی مسئولان دولتی نیز همنوا با این افراد و شبکه‌ها از گاندو با تعابیری نه چندان مناسب یاد می‌کنند در نوع خود جالب است. واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی روزنامه خراسان بازخوردها به این سریال در فضای مجازی را بازتاب داده و می‌نویسد: این قسمت از سریال «گاندو» میان کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز بازخوردهای فراوانی داشت. انتقاد مهم کاربران، به منفعل و ساده لوح نشان دادن مقامات دولتی در این صحنه برمی‌گشت. کاربری در توئیتی در این باره نوشت: «امشب در سریال گاندو رسماً وزارت امور خارجه را یک مشت احمق نشان داد که در برابر مدارک نهاد خاص امنیتی دهانشان بازمی‌ماند. شبیه‌سازی ظریف هم در نوع خود جالب بود و شرم‌آور.» کاربر دیگری با اشاره به کنایه‌های سیاسی سریال نوشت: «ادعا می‌کنن فقط مسئله دولت روحانی نیست. خب منتظریم دولت قبلی رو هم سریال کنین.» کاربر دیگری به طنز این گونه به صداوسیما کنایه زد: «این‌ها از چراغ و کنفرانس برلین رسیده‌اند به گاندو!» و شخص دیگری نوشت: «سریال گاندو با مشورت ۱+۵ ساخته شده است برای تخریب ظریف و تیم دولت؟» در مقابل برخی از کاربران نظرات دیگری داشتند و از سریال تمجید می‌کردند. کاربری دربارهٔ قسمت ماقبل پایانی «گاندو» این گونه نوشت: «سریال معرکه و عالی یعنی گاندو، بازیگر یعنی علیرام نورایی و پیام دهکردی. بازم منتظر همچین سریال‌هایی هستیم.» شخص دیگری نوشت: «با نمایش سریال گاندو، اندک آبروی بعضی‌ها به باد رفت…» کاربری دیگر با کنایه به حسام‌الدین آشنا این گونه نوشت: «خود جیسون رضائیان این قدر با گاندو مشکل نداره که آشنا باهاش داره!» کاربر دیگری نیز این گونه واکنش نشان داد: «چیزی که بعضی‌ها از گاندو توقع داشتند، این بود که نشون بده جیسون رضائیان، آرش کمانگیر بوده و به ظلم‌وجور زندانی شده!» کیهان در صفحه نخست خود ذیل عنوان «جیغ‌هایی که «گاندو» درآورد / از تهران تا لندن» می‌نویسد: «گاندو» که روایتگر یکی از پرونده‌های جنجالی نفوذ است در حالی به ایستگاه پایانی رسید که همچنان حملات هدفمند ازسوی برخی چهره‌های نزدیک به دولت، رسانه‌های وابسته به این جریان در کنار سایت‌ها و صفحات مجازی برانداز و ضدانقلاب ادامه دارد؛ از تهران تا لندن! تمجید از سریال و جلب نظر مخاطبان تارنمای مشرق دربارهٔ این سریال می‌نویسد: فارغ از همه نقاط قوت و ضعف این سریال و همه ایراداتی که شاید بتوان به لحاظ فنی یا محتوایی به آن وارد کرد، «گاندو» یکی از معدود آثار تصویری است که در سال‌های اخیر، به بزرگ‌ترین خطری که در دست‌کم سه دهه اخیر کشور و نظام را تهدید می‌کند، یعنی پروژه «نفوذ» پرداخته است و در مجموع توانسته نظر مخاطبان سیمای جمهوری اسلامی را به خود جلب کند، آن هم مخاطبی که در سال‌های اخیر، هیچ محدودیتی در دسترسی به آخرین و تازه‌ترین مجموعه‌های تلویزیونی ساخته شده در دنیا ندارد و از این رو، جلب چنین مخاطبانی و نشاندن آن‌ها به پیگیری یک سریال جاسوسی-پلیسی کار کمی نیست. بگذریم از اینکه گاندو تنها می‌تواند یک «فتح باب» در حوزه ساختن آثار تصویری دربارهٔ تهدیدات امنیتی اساسی که کیان کشور و نظام را نشانه رفته، توسط نهادهای انقلابی باشد. به گزارش مشرق، محمد ایمانی تحلیلگر مسائل سیاسی و فعال رسانه‌ای در کانال تلگرامی خود نوشت: این هنر جمهوری اسلامی است که اپوزیسیون سانسور چی و نمک گیر ملکه انگلیس را هم وادار کرده، بنشینند و سریال مستند و جذابی مثل گاندو را تماشا و تبلیغ کنند؛ ولو اینکه بد و بیراه بگویند. دم کارگردان و بازیگران سریال گاندو که خیلی گرم. اما ای والله دارند پاسداران گمنامی که هیبت سرویس جاسوسی سیا را با انهدام شبکه جاسوسی آن فرو ریختند. عظمت سرنگون کردن پهپاد پیشرفته تریتون MQ-4C را همه فهمیدند اما بزرگ‌تر و پیچیده‌تر از آن، رصد شبکه پیچیده و گران‌قیمت جاسوسی آمریکاست. و مهم‌تر از آن، جراحی سخت و دقیق و ظریف این شبکه چسبیده به برخی مدیران و دولتمردان. تکدر خاطر دولت از سریال گاندو مشرق نیوز در مطلبی با اشاره به واکنش مقامات دولتی می‌نویسد: واقعاً چه چیزی باعث می‌شود که دولتی‌ها نسبت به یادآوری پرونده یک «جاسوس» (آن هم از نوع شاه ماهی آن) این اندازه رنجیده‌خاطر و ناراحت شوند؟ آیا به دام انداختن جاسوسی که مدعی بود حتی طعم آدامس مورد علاقه مقام ارشد اجرایی جمهوری اسلامی را هم کشف کرده بود، توسط دستگاه‌های اطلاعاتی کشور، نباید مایه غرور و مباهات «دولتمردان» جمهوری اسلامی باشد؟ آیا سریال گاندو با یادآوری برخی حقایق تلخ، موجبات تکدّر خاطر آقای آشنا، مقامات وزارت خارجه و حامیان رسانه‌ای آن‌ها را فراهم آورده است.[۱]

پانویس

  1. «نگاه متفاوت جریان‌های سیاسی به سریال "گاندو"». دریافت‌شده در ۲۹ آذر ۱۴۰۳.