فریدون شهبازیان
 | |
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۲۱ خرداد ۱۳۲۱ (۸۳ سال) |
| محل تولد | تهران |
| محل درگذشت | تهران |
| تاریخ درگذشت | ۲۲ دی ۱۴۰۳ |
| علت درگذشت | مشکلات ریوی |
| اساتید | عطاالله خادم میثاق سرژ خوتسیف |
| اطلاعات هنری | |
| آثار برجسته | آلبوم دولت عشق آلبوم بت چین آلبوم رباعیات خیام سفر برای وطن بشنو از نی اخراجی‌ها معصومیت از دست رفته |
| جوایز | جایزه فروغ فرخزاد به‌عنوان بهترین آهنگساز |
فریدون شهبازیان (زادهٔ ۲۱ خرداد ۱۳۲۱ در تهران - درگذشت ۲۲ دی ۱۴۰۳ در تهران) موسیقی‌دان، آهنگساز و رهبر ارکستر اهل ایران است. شهبازیان فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. او با تشویق پدرش، حسین شهبازیان، نوازنده و رهبر ارکستر، به موسیقی روی آورد و در هنرستان عالی موسیقی به تحصیل و فراگیری ساز ویلن پرداخت. نخستین استاد او عطاالله خادم میثاق بود و پس از آن نزد سرژ خوتسیف و لوئیجی پاساناری آموزش دید. حسین شهبازیان، پدر فریدون، از شاگردان ابوالحسن صبا بود و همسر فریدون، ماهور موسائیان، یکی از عکاسان برجسته سینمای ایران است.
او در ۱۸ سالگی به ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری پیوست و در سال ۱۳۴۶ رهبر گروه کُر و ارکستر سمفونیک رادیو شد. او در دهه ۱۳۶۰ آهنگسازی برای فیلم را آغاز کرد و در دوران مدیریت هوشنگ ابتهاج در موسیقی رادیو به‌عنوان یکی از ارکان اصلی شناخته شد.
همکاری او با احمد شاملو و محمدرضا شجریان در تولید آثاری مانند «کاشفان فروتن شوکران» و برخی از آلبوم‌های موسیقی، بخشی از کارنامه ماندگار اوست. شهبازیان از نوازندگی در ارکسترهای مختلف مانند ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر گل‌های رادیو، ارکستر صبا و ارکستر فارابی تا آهنگسازی برای آثار موسیقایی پرشنونده، حضوری فعال داشت. برخی از آثار او مانند آهنگ «بوی گل» با صدای عبدالحسین مختاباد، آلبوم‌های مشترک با عباس خوشدل و علیرضا افتخاری و دیگر آثارش از ماندگارترین تولیدات موسیقی بعد از انقلاب محسوب می‌شوند. او همچنین در دهه ۱۳۷۰ نقشی مهم در معرفی موسیقی پاپ پس از انقلاب ایفا کرد و به‌عنوان پدر موسیقی پاپ بعد از انقلاب شناخته می‌شود. معرفی خوانندگانی چون محمد اصفهانی به جامعه موسیقی از دیگر دستاوردهای شهبازیان است.
شهبازیان در زمینه موسیقی فیلم نیز موفقیت‌های چشمگیری داشت و جوایز بسیاری را به دست آورد. آثار او شامل موسیقی فیلم‌هایی چون «آوار»، «شیر سنگی»، «پاییزان»، «در مسیر تندباد» و «لیلا» است. همچنین او ساخت موسیقی سریال‌هایی چون «معصومیت از دست رفته»، «آوای فاخته» و «کلاه پهلوی» را بر عهده داشت. در آبان ۱۳۹۸، از آلبوم موسیقی «وقتی برگشتم» اثر او در پردیس سینمایی چارسو رونمایی شد.
فریدون شهبازیان از مهر ۱۳۹۵ تا فروردین ۱۳۹۸ رهبر ارکستر ملی ایران بود و پس از کناره‌گیری به‌عنوان مشاور موسیقی بنیاد رودکی منصوب شد.
فریدون شهبازیان در ۲۲ دی‌ماه ۱۴۰۳ بر اثر مشکلات تنفسی درگذشت.
آلبوم «گلبانگ شجریان» کاری از «محمدرضا شجریان» و «فریدون شهبازیان» است که در دو آلبوم ارائه شده است. آلبوم های «بت چین» و «دولت عشق» توسط موسسه فرهنگی هنری ماهور در سال ۱۳۸۴ تحت عنوان کلی «گلبانگ شجریان۱» و «گلبانگ شجریان ۲» منتشر گردید.
زندگی‌نامه و آغاز مسیر هنری
فریدون شهبازیان در ۲۱ خرداد ۱۳۲۱ در خیابان فخر رازی، محله دانشگاه تهران و از خانواده‌ای هنری به‌دنیا آمد. پدرش، حسین شهبازیان، نوازنده ویلن و از شاگردان برجسته ابوالحسن صبا بود که نقش عمده‌ای در علاقه‌مندی فریدون به موسیقی ایفا کرد. در هفت سالگی، پدر او را به کلاس‌های موسیقی فرستاد و اولین معلم ویلن فریدون، عطاالله خادم میثاق بود که این شروع، زمینه‌ساز آینده هنری درخشان او شد. پس از مدت کوتاهی، عطاالله خادم او را به سرژ خوتسیف، معلم روسی خود معرفی کرد که تاثیر زیادی در رشد موسیقی فریدون داشت. در همان زمان، فریدون به هنرستان عالی موسیقی راه یافت و تحت آموزش‌های استادان برجسته، به تحصیل در رشته موسیقی پرداخت.
پس از پایان دوره ابتدایی، در دوره‌های شبانه با استاد لوئیجی پاساناری، کنسرت‌مایستر ارکستر سمفونیک تهران، به تمرینات خود ادامه داد. همزمان با تحصیلات، در سن ۱۷ سالگی به عضویت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری درآمد و همکاری‌اش را با ارکستر گل‌های رادیو آغاز کرد، جایی که موسیقی‌شناسان بزرگ مانند روح‌الله خالقی و جواد معروفی در آن زمان فعالیت می‌کردند.
شهبازیان در ادامه تحصیلاتش، به دانشگاه تهران رفت و در دانشکده هنرهای زیبای این دانشگاه مشغول به تحصیل در رشته موسیقی شد. حضور در این محیط آکادمیک و کسب دانش نظری و عملی در کنار تجربه‌های میدانی، تاثیر زیادی در رشد توانایی‌های او داشت.
با صدای محمد اصفهانی و آهنگسازی فریدون شهبازیان
آغاز آهنگسازی و فعالیت در رادیو و تلویزیون
در دهه ۶۰، فریدون شهبازیان به‌طور جدی وارد عرصه آهنگسازی برای فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی شد. با توجه به محدودیت‌های به وجود آمده در دوران انقلاب اسلامی، شهبازیان بیشتر بر ساخت موسیقی متن برای فیلم‌ها و سریال‌ها متمرکز شد. در کنار این فعالیت‌ها، او و علی معلم دامغانی شورای موسیقی صدا و سیما را تأسیس کردند که وظیفه نظارت و حمایت از موسیقی پاپ را بر عهده داشت. در این دوران، بسیاری از آثار موسیقی فیلم‌های شهبازیان در جشنواره‌های داخلی و خارجی جوایز بسیاری دریافت کرد.
موسیقی متن فیلم‌هایی چون «آوار» به کارگردانی سیروس الوند، «شیر سنگی» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی و سریال «باغ گیلاس» به کارگردانی مجید بهشتی، از جمله آثار برجسته‌ای هستند که به‌دست شهبازیان ساخته شدند.
آثار با کلام و همکاری با خوانندگان برجسته
شهبازیان پیش از انقلاب اسلامی و در اواخر دهه‌های ۴۰ و ۵۰، بسیاری از آثار خود را در برنامه «گل‌ها» تنظیم کرد که در رادیو تلویزیون ایران پخش می‌شد. این برنامه، بستری برای خلق آثار ماندگاری چون «پُر کن پیاله را» با صدای محمدرضا شجریان و «گریز» با صدای نادر گلچین بود. به‌ویژه «پُر کن پیاله را» که اولین آواز ایرانی بر اساس شعر نو ساخته شد، یک نقطه عطف در تاریخ موسیقی ایران به‌شمار می‌رود. همچنین فریدون شهبازیان برای بسیاری از خوانندگان برجسته ایران همچون محمدرضا شجریان، عهدیه، علی اصغر شاه زیدی، عارف، سیمین غانم و الهه آهنگ ساخت و تنظیم کرد.
شهبازیان آثار بسیاری در زمینه موسیقی با کلام خلق کرد که در آن‌ها از اشعار شاعران بزرگ ایرانی چون حافظ، سعدی و احمد شاملو استفاده کرده است. برای مثال، اثر «کاشفان فروتن شوکران» که شاملو در آن اشعار خود را دکلمه می‌کند، از مهم‌ترین آثار شهبازیان به‌شمار می‌رود که در آن سال‌ها توجه زیادی جلب کرد.
فعالیت‌های اخیر
فریدون شهبازیان از مهر ۱۳۹۵ تا فروردین ۱۳۹۸ رهبری ارکستر ملی ایران را بر عهده داشت. پس از استعفا از این سمت، به‌ژعنوان مشاور موسیقی بنیاد رودکی منصوب شد، اما در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ از این سمت نیز کناره‌گیری کرد. در فروردین ۱۴۰۰، شهبازیان در حین ضبط موسیقی برای سریال «یاور»، از دو ناحیه دست راست و لگن دچار شکستگی شد. با وجود توصیه‌های پزشکان مبنی بر انجام جراحی فوری، او از بستری شدن خودداری کرده و با کمال دقت موسیقی پنج قسمت از سریال را آماده کرد. پس از پایان این کار، عمل جراحی خود را انجام داد.
جوایز و افتخارات
| سال | جایزه | نام اثر | نتیجه |
|---|---|---|---|
| جایزه فروغ فرخزاد به عنوان بهترین آهنگساز | مجموعه صدای شاعر | برنده | |
| ۱۳۷۶ | تندیس بهترین آهنگساز از اولین دوره جشن خانه سینما | نامزدی | برنده |
| ۱۳۸۳ | تندیس بهترین آهنگساز از چهل و هشتمین جشنواره آسیا اقیانوسیه (پاسفیک) | خاموشی دریا | برنده |
پانویس
