مرتضی انصاری
| مرجع تقلید | |
 | |
| نام کامل | مرتضی بن محمدامین انصاری دزفولی |
|---|---|
| لقب | شیخ اعظم خاتم الفقهاء و المجتهدین |
| نسب | از نسل جابر بن عبدالله انصاری |
| تاریخ تولد | ۱۸ ذی‌الحجه سال ۱۲۱۴ قمری |
| تاریخ وفات | ۱۸ جمادی‌الثانی ۱۲۸۱ قمری |
| شهر وفات | نجف |
| محل دفن | حرم امام علی(ع) |
| محل سکونت | دزفول اصفهان نجف کربلا |
| استادان | سید محمد مجاهد شریف العلماء مازندرانی ملا احمد نراقی موسی کاشف الغطاء محمدحسن نجفی |
| شاگردان | میرزای شیرازی شیخ جعفر شوشتری حبیب‌الله رشتی سید حسین کوه کمره‌ای |
| تالیفات | فرائد الاصول مکاسب حاشیه بر نجاة العباد (رساله عملیه) |
مرتضی انصاری دزفولی معروف به شیخ انصاری (۱۲۱۴–۱۲۸۱ قمری) ملقب به شيخ الفقهاء و المجتهدين، از بزرگترین فقیهان شیعه قرن سیزدهم است. بعد از فوت صاحب جواهر در سال ۱۲۶۶ قمری ریاست مطلق دینی به شیخ منتقل شد. از مهمترین آثار او می‌توان به کتاب رسائل و مکاسب اشاره کرد.
عالمانی همچون سید محمد مجاهد، شریف‌العلماء مازندرانی، ملا احمد نراقی و شیخ موسی کاشف الغظاء از جمله اساتید شیخ مرتضی انصاری به‌شمار می‌روند. افرادی همچون ميرزا محمدحسن شيرازى، آخوند خراسانى، شيخ محمدحسن مامقانى و محمدحسن آشتيانى نیز از شاگردان شیخ به حساب می‌آیند.
زندگی‌نامه و زیست علمی
شیخ مرتضی انصاری در روز ۱۸ ذی‌حجه سال ۱۲۱۴ قمری در شهر دزفول به دنیا آمد نسبش به جابر بن عبدالله انصارى سلمی خزرجی صحابى بزرگ پيامبر(ص) مى‌رسيد.[۱] شيخ انصارى در هيجدهم جمادى‌الثانى سال ۱۲۸۱ قمری پس از ۶۷ سال عمر با بركت در نجف اشرف دارفانى را وداع گفت و در حرم امام علی(ع) مدفون شد.[۲]
تحصیلات
- یادگیری مقدمات از صرف و نحو و غیره در محضر عموی خویش، شیخ حسین انصاری
- مهاجرت به عراق در سال در سال ۱۲۳۲ قمری و در كربلا به مدت چهار سال و حضور در درس سيد محمد مجاهد و شريف العلماى مازندرانى
- بازگشت به دزفول
- مهاجرت به نجف و حضور در مجلس درس شيخ موسى فرزند شيخ جعفر كاشف‌الغطاء
- بازگشت به دزفول در سال ۱۲۴۰ قمری
- هجرت به کاشان به مدت چهار سال و حضور در درس ملا احمد نراقى [۳]
اساتید
- شیخ حسین انصاری (عموی ایشان)
- سید محمد مجاهد
- شریف‌العلماء مازندرانی
- مولی احمد نراقی
- شیخ موسی کاشف الغظاء
- شیخ علی کاشف الغطاء [۴]
شاگردان
یکی از ویژگیهای شیخ تربیت شاگردان بسیار بود به طوری که درآن زمان در غالب بلاد شیعه شاگردان مجتهد ایشان رهبری دینی مسلمانان را بر عهده داشتند. بنابر این ذکر نام این گروه کثیر از حوصله این نوشتار خارج است و تنها می‌توان به عنوان نمونه به نام بعضی اشاره کرد.[۵]
- ميرزا محمدحسن شيرازى
- ميرزا حبيب‌الله رشتى
- سيدحسين کوه کمره‌ای تبريزى
- آخوند خراسانى
- شيخ محمدحسن مامقانى
- محمدحسن آشتيانى
- ميرزا ابوالقاسم كلانترى
آثار
شیخ انصاری بيش از ۳۰ كتاب و مقاله نوشته كه مهم‌ترين آنها عبارت است از:
- رسائل: اين كتاب در علم اصول فقه است و به دليل محتوايى تازه و بديع به فرائدالاصول معروف شده است.
- مكاسب: اين اثر در خصوص مسائل كسب و تجارت است. مطالب اين كتاب علمى و استدلالى با تحقيقات و پژوهش ميدانى و جامع در رد و ابرام نظرات دانشوران و فقهاى گذشته است و هر دو اثر فوق از كتب درسى رايج در حوزه‌هاى علميه تشيع است.
- الصلاة
- الطهاره
- ثبات التسامح في ادله السنن
- رساله في لاضرر و لاضرار في الاسلام
- المواسعه و المضايقه
- کتاب الرجال [۶]
.jpg)
تک‌نگاری
نخل و نارنج نوشته وحید یامین‌پور، کتابی درباره زندگی شیخ مرتضی انصاری، مرجع تقلید بزرگ شیعیان در عصر قاجار است. این کتاب توسط انتشارات کتاب جمکران به چاپ رسیده است.
بزرگداشت
کنگره جهانی بزرگداشت دویستمین سالگرد تولد شیخ انصاری، از تاریخ ۲۳ تا ۲۵ آذر ۱۳۷۳، در مدرسه عالی تربیتی و قضایی طلاب (امروزه: دانشگاه قم) برگزار شد. علما و بزرگان حوزه علمیه قم، از جمله ناصر مکارم شیرازی، عبدالله جوادی آملی، جعفر سبحانی، محمدهادی معرفت، احمد آذری قمی، محمدتقی جعفری، محمدمهدی آصفی و سید مصطفی محقق داماد، از سخنرانان این بزرگداشت بوده‌اند.
در همین زمینه بیش از ۷۰ اثر درباره رویکرد علمی و فقهی شیخ انصاری، توسط دبیرخانه کنگره بزرگداشت دویستمین سالگرد میلاد شیخ اعظم انصاری، چاپ و منتشر شده است. همچنین مجله آینه پژوهش، در شماره ۲۷ (مهر و آبان ۱۳۷۳ش) و مجله فقه: کاوشی نو در فقه اسلامی، در شماره اول (پاییز ۱۳۷۳ش) خود، ویژه‌نامه بزرگداشت دویستمین سالگرد ولادت شیخ انصاری را منتشر کرده‌اند.
پانویس
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۶؛ گلشن ابرار، ص۳۳۲.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۶؛ محمدی، شرح مکاسب، ج۴، ص۶۲.
- ↑ شیخ مرتضی انصاری، زندگانی و شخصیت شیخ انصاری، صص۸۶ ۸۴.
- ↑ دبیرخانه کنگره بزرگداشت شیخ انصاری، زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص۱۱۷.
- ↑ آقابزرگ، طبقات، الناشر اسماعیلیان، ج۱، ص۸۰۵؛ امین، اعیان الشیعه، تحقيق:تحقيق وتخريج : حسن الأمين،ج۷، ص۱۶۷.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۱۷–۱۱۸؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۱۹۲.
