همایش ملی چهره‌های ماندگار
 | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نخستین‌دوره | ۱۳۸۰ |
| برگزارکننده | صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران |
| نهاد همکار | فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگستان علوم، فرهنگستان علوم پزشکی، فرهنگستان هنر |
| دلیل برگزاری | تجلیل از شخصیت‌های علمی، فرهنگی و هنری کشور |
چهره‌های ماندگار عنوان جشنواره‌ای است که صداوسیمای جمهوری اسلامی اولین‌بار در سال ۱۳۸۰ با همکاری فرهنگستان‌های چهارگانه ایران (فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگستان علوم، فرهنگستان علوم پزشکی، فرهنگستان هنر)، دانشگاه‌های تهران، شریف و انجمن حکمت و فلسفه نخستین همایش چهره‌های ماندگار را با هدف معرفی و بزرگداشت چهره‌های برتر در رشته‌های مختلف برگزار کرد و توانست توجه بسیاری را جلب کند.
این برنامه، ابتدا با پیشنهاد محمود اسعدی و حمایت مسئولین وقت صداوسیما، از جمله علی لاریجانی، شکل گرفت. هدف اصلی این پروژه ایجاد فضایی برای معرفی و تجلیل از شخصیت‌های برجسته در حوزه‌های مختلف علمی، هنری و ادبی بود تا الگویی برای نسل جوان و گسترش روحیه علم‌گرایی در جامعه باشد. انتخاب بیش از ۲۲۰ نفر از برترین چهره‌های ایران زمین در بخش‌ها و رشته‌های مختلف، در هشت دوره پیشین همایش چهره‌های ماندگار پشتوانه محکمی برای علم و فرهنگ کشور به وجود آورده است.
برگزارکنندگان این همایش تلاش داشتند منویات مقام معظم رهبری را در تحقق گفتمان علمی در کشور اجرایی کنند؛ لذا با انتخاب و معرفی نخبگان در رشته‌های مختلف ضمن الگوسازی برای جوانان، قدردانی ویژه‌ای از این سرمایه‌های معنوی عرصه‌های علم و فرهنگ و هنر کشور خواهد شد.
محمود فرشچیان، عزت‌الله انتظامی، غلامحسین ابراهیمی دینانی، غلامحسین امیرخان، پروفسور فضل‌الله رضا و پروفسور سمیعی و علی‌اکبر فرهنگی از جمله نخبگانی هستند که در دوره‌های قبلی این همایش به‌عنوان چهره ماندگار معرفی شده‌اند.
همایش چهره‌های ماندگار تا سال ۱۳۸۵ سالیانه و پس از آن هر دو سال یکبار برگزار می‌شد، آخرین سال برگزاری همایش سال ۱۳۸۹ بوده (جمعاً ۸ دوره) و پس از آن برگزار نشده است. برنامه چهره‌های ماندگار یکی از موفق‌ترین پروژه‌های فرهنگی-علمی صداوسیما بود که توانست روحیه علم‌دوستی و پژوهش را در جامعه تقویت کند. با این حال، تغییرات مدیریتی، کم‌توجهی به ضرورت ادامه این پروژه و شاید ملاحظات سیاسی و اداری، منجر به توقف آن شد. این در حالی است که بسیاری از صاحب‌نظران و حتی مخاطبان برنامه بر این باور بودند که چنین برنامه‌ای می‌تواند به عنوان یک نهاد دائمی و حتی بین‌المللی برای معرفی بزرگان ایران ادامه یابد.
با شهرتی که همایش چهره‌های ماندگار کسب کرده بود به‌تدریج برخی محافل خصوصی نیز از این عنوان برای جوایز خود استفاده کردند که مورد اعتراض رضا پورحسین (ریاست ستاد همایش) و محمود اسعدی (طراح و دبیر همایش) قرار گرفت؛ چرا که معتقد بودند این شرکت‌ها عمدتاً با اهداف مالی ایجاد شدند.
روند شکل‌گیری و دستاوردها
این برنامه از سال‌های ابتدایی با حضور چهره‌های برجسته نظیر مرحوم دکتر حسابی، استاد محمود فرشچیان، دکتر یوسف ثبوتی، و دیگر بزرگان علمی و هنری آغاز به کار کرد. انتخاب چهره‌های ماندگار توسط هیئت‌ژوری متشکل از روسای دانشگاه‌ها، انجمن مفاخر و چهره‌های علمی برجسته انجام می‌شد. یکی از ویژگی‌های برجسته این برنامه، گردهمایی‌های منظم ماهانه یا دوماهه با حضور چهره‌های انتخاب‌شده بود که فضایی برای تبادل علمی و فرهنگی ایجاد می‌کرد.
ملاک‌های انتخاب چهره‌های ماندگار
همایش چهره‌های ماندگار برای انتخاب هرچه بهتر و دقیقتر اندیشمندان در عرصه‌های مختلف علمی و فرهنگی ملاک‌هایی را در نظر دارد گزیده‌ای از این ملاک‌ها عبارت‌اند از:
الف: شرایط اختصاصی از منظر دانشگاهی
- داشتن مرتبه علمی استاد تمام (پایه علمی ۲۵ به بالا)
- تالیفات و آثار ارزشمند علمی
- کیفیت و کمیت مقالات علمی در مجلات معتبر
- میزان ارجاع دیگر مقالات علمی به مقلات استاد مورد نظر
- میزان تربیت دانشجویان نخبه
- نگارش کتب درسی - دانشگاهی با کیفیت علمی مطلوب
- مطالعات و تحقیقاتی که منشا تغییر و تحول علمی باشد
- تاسیس مراکز علمی پژوهشی
- اخذ نشان های معتبر داخلی و خارجی
- ارتقا سطح علمی دانش پژوهان از طریق تدریس و تحقیق
- ابداع، ابتکار، اختراع و اکتشاف مهم
ب: شرایط اختصاصی حوزه ادبیات و هنر در انتخاب شخصیت های رشته های ادبی و هنری، به جای مرتبه استادی دانشگاهی، اجماع نسبی اهل نظر بر شایستگی شخص منتخب ملاک اصلی است. گسترش و احیا فرهنگ ملی - اسلامی و سنت های ارزشمند اجتماعی و معرفی ادبیات و هنر ایران به مردم کشور و دیگر ملل نیز ملاک انتخاب است. دیگر موارد همانند ملاک ها از منظر دانشگاهی است.
ج: شرایط عمومی
- بیشینه و شهرت علمی مطلوب
- خدمت علمی به جامعه و دارا بودن اخلاق اجتماعی مناسب
علل توقف همایش ملی چهره‌های ماندگار
برنامه چهره‌های ماندگار پس از برگزاری هشت دوره تا سال ۱۳۸۹ متوقف شد. با وجود موفقیت‌های این برنامه، دلایل تعطیلی آن به طور رسمی و روشن اعلام نشد. برخی مسئولین مرتبط با این برنامه اذعان کرده‌اند که دلیل مشخصی برای توقف این برنامه نمی‌دانند و حتی از ادامه نیافتن آن ابراز تعجب کرده‌اند.
رضا پورحسین استاد دانشگاه و از مدیران سابق صداوسیما نکاتی که در این زمینه مطرح کرده‌اند، شامل موارد زیر است:
- ابهام در تصمیم‌گیری مدیریتی: پس از تغییرات مدیریتی در صداوسیما، حمایت کافی برای ادامه برنامه وجود نداشت. حتی آقای محمد سرافراز، رئیس بعدی سازمان، علاقه به احیای این برنامه داشت اما در عمل این اتفاق نیفتاد.
- دیدگاه‌های مخالف: برخی مخالفت‌ها از سوی مقامات یا گروه‌های خاص درباره لزوم برگزاری برنامه مطرح شد. اگرچه این مخالفت‌ها ظاهراً پایه محکمی نداشتند و خود مخالفان نیز به کیفیت و تأثیر برنامه اذعان داشتند.
- برداشت نادرست از اتمام موضوعات: شوخی یا تصوری مطرح شده بود مبنی بر اینکه «دیگر دانشمندان تمام شده‌اند» نشان‌دهنده عدم درک صحیح از ظرفیت‌های علمی و فرهنگی ایران بوده و یکی از موانع ذهنی برای ادامه برنامه محسوب می‌شده است.
- چالش‌های اداری و برند سازمانی: برخی پیشنهاد کردند که این برنامه به‌صورت مستقل از صداوسیما برگزار شود، اما به‌دلیل اینکه برند و نشان این برنامه متعلق به سازمان بود، امکان اجرای مستقل آن فراهم نشد.[۱]
منتخبان جشنواره
به‌جز مرتضی مطهری، که در دوره اول و قیصر امین‌پور که در دوره هفتم انتخاب شدند، تمام منتخبان در زمان معرفی در قید حیات بوده‌اند.
منتخبان به تفکیک دوره و به ترتیب الفبا عبارت‌اند از:
| همایش | سال | اسامی منتخبان |
|---|---|---|
| همایش اول | ۱۳۸۰ | آذرتاش آذرنوش، باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، حسن ابراهیم‌زاده معبود، غلامحسین ابراهیمی دینانی، غلامرضا اعوانی، مهری باقری، سید محمد بلورچیان، مهدی بهادری‌نژاد، احمد بیرشک، سید ضیاءالدین تابعی، حسن تاج‌بخش، یوسف ثبوتی، علی درویش‌زاده، مهدی رجبعلی‌پور، محمدصادق رجحان، علی زرگری، احمد سمیعی گیلانی، مرتضی سهرابی، رضا سیدحسینی، سیروس شمیسا، علی‌اشرف صادقی، محمد مهروان، حسن ظهور، محمود فرشچیان، علی کاوه، کریم مجتهدی، مهدی محقق، کاظم مدیر شانه‌چی، مرتضی مطهری، محمدعلی معلم دامغانی، پرویز مؤیدعهد، علی نصیریان، بهمن یزدی صمدی، محمود یعقوبی، علیرضا یلدا |
| همایش دوم | ۱۳۸۱ | سید جلال‌الدین آشتیانی، عبدالمحمد آیتی، گودرز احمدی، استپان آلکسانیان، غلامحسین امیرخانی، پرویز جبه‌دار مارالانی، محسن جهانگیری، سید محمدباقر حجتی، علی‌اصغر دادبه، پریرخ دادستان، رضا داوری اردکانی، پرویز دوامی، فضل‌الله رضا، علی رواقی، محمود روح‌الامینی، حسین زمرشیدی، محمود شاهرخی، علی شریعتمداری، مجتبی شمسی‌پور، علی‌اکبر صنعتی، علی‌اکبر غفاری، بدرالزمان قریب، مشفق کاشانی، طاهره کاغذچی، حسن کسائی، مجید کیانی، ابوالقاسم گرجی، مهدی گلشنی، فتح‌الله مجتبایی، علی ملک‌حسینی، بهمن مهری، فریدون ناصری، فرهاد ناظرزاده کرمانی، سید مرتضی نجومی، رضا نقشینه |
| همایش سوم | ۱۳۸۲ | احمد آرام، محمدرضا اسلامی، عزت‌الله انتظامی، مهدی الوانی، مهدی بهزاد، محمدحسن تبرائیان، عبدالصمد حاج‌صمدی، عبدالحسین حائری، حسن حسن‌زاده آملی، علی‌اکبر حسینی، محمدحسین حلیمی، محمد خوانساری، عبدالعلی دستغیب، حسین دهلوی، منصور رستگار فسایی، جلیل رسولی، حسن ریاحی، حمید سبزواری، اسماعیل سعادت، عباس شریفی تهرانی، حسین شکویی، جلیل شهناز، محمد علوی مقدم، فرهاد فخرالدینی، حبیب‌الله فیروزآبادی، علیرضا فیض، احمد قهرمان، علی‌محمد کاردان، محمدعلی کشاورز، علیرضا مرندی، نصرالله مردانی، محمود منصور، حمید مولانا، رضا ملک‌زاده، مرتضی ممیز، سید حسین میرشمسی، علی‌اکبر موسوی‌موحدی، سیاوش شهشهانی، ابوالحسن وفایی، سید کمال‌الدین یادآور نیک‌روش |
| همایش چهارم | ۱۳۸۳ | حبیب‌الله آیت‌اللهی، محمد احصایی، کرامت‌الله ایزدپناه، بابا مخیر، علی تجویدی، کمال‌الدین جناب، حسن حبیبی، فرخ حجت کاشانی، فیروز حریرچی، سید حسن حسینی، علی‌محمد رنجبر، سعید سهراب‌پور، عباس شفیعی، سید محمود طباطبایی‌فر، فریدون عزیزی، برت فراگنر، امیربانو کریمی، محمدحسن گنجی، فتح‌الله مضطرزاده، احمد منزوی، عبدالحسین نوایی، منوچهر وصال، محمدرضا هاشمی گلپایگانی |
| همایش پنجم | ۱۳۸۴ | منوچهر آتشی، پرویز بهرام، فرامرز پایور، محمدحسین جزیره‌ای، محمود جوادی‌پور، اسماعیل حاکمی والا، جلال حجازی دهاقانی، کیخسرو خروش، عباسقلی دانشور، منوچهر ستوده، عباس شفیعی، محمدجان شکوری بخارایی، پرویز شهریاری، امیدعلی شهنی کرم‌زاده، احمد شیمی، شهربانو عریان، علی‌اکبر فرهنگی، علی فضلی، پرویز کردوانی، جلال‌الدین کزازی، مهدی گلابی، یه ای لیان، هوشنگ مرادی کرمانی، سید محمد موسوی بجنوردی، ایوان استبلین کامینسکی، محمدقلی نادعلیان، علی‌اکبر ولایتی |
| همایش ششم | ۱۳۸۵ | صادق آیینه‌وند، علی اسلامی، غلامعلی افروز، میخائیل بوگالوبوف، غلامرضا پورمند، جلیل تجلیل، محمدحسین تمدن جهرمی، علی‌بابا حاجی‌زاده، علی‌محمد حق‌شناس، احمد رسول‌زاده، علی رضاییان، هاشم رفیعی‌تبار، مجید سمیعی، غلامحسین شکوهی، افسانه صفوی، عباسعلی عمید زنجانی، یدالله کابلی، کارو لوکاس، محمود ماهرالنقش، جمشید مشایخی، علی موسوی گرمارودی، محمد نوری، منصور نیکخواه بهرامی |
| همایش هفتم | ۱۳۸۷ | محمد ادریسی، نصرالله افجه‌ای، قیصر امین‌پور، حسن انوری، غلامعلی حداد عادل، داوود رشیدی، ناصر سیم‌فروش، سید مهدی شجاعی، شمس شریعت تربقان، عباس شیبانی، محمدمهدی شیخ‌جباری، علی‌اکبر صادقی، منصور طاهری انارکی، ارسلان قهرمانی، مصطفی کمال پورتراب، محمد گلیار، محمدجعفر ملکوتی، شکوه نوابی‌نژاد |
| همایش هشتم | ۱۳۸۹ | عباس اخوین، علیرضا افتخاری، مجید انتظامی، مسعود جعفری جوزانی، محمد دبیرمقدم، فرامرز رفیع‌پور، علیرضا رهایی، محمد سلحشور، رضا شعبانی، علی شیخ‌الاسلامی، جواد صالحی، ژاله علو، محمدمهدی علیشاهی، محمد فرهادی، محمدمنصور فلامکی، محمود گلابچی، محمدباقر لاریجانی، محمد لگنهاوزن، عبادالله محمودیان، محمدرضا مخبر، علیرضا مدقالچی، محمدعلی مولوی، جعفر مهراد |
پانویس
- ↑ ««نوبل‌پرایز ایران» یا «چهره‌های ماندگار» چرا تعطیل شد». دریافت‌شده در ۲۷ دی ۱۴۰۳.
