رسول جعفریان
| تاریخ‌پژوه، نویسنده، استاد دانشگاه | |
 | |
| نام تولد | محمد رسول جعفریان |
|---|---|
| زمینه فعالیت | تاریخ اسلام، تاریخ تشیع، مطالعات دینی |
| ملیت | ایرانی |
| تاریخ تولد | ۹ تیر ۱۳۴۳ (۶۱ سال) |
| محل تولد | خوراسگان، استان اصفهان |
| محل زندگی | قم / تهران |
| نام دیگر | حجت‌الاسلام و المسلمین رسول جعفریان |
| پیشه | تاریخ‌پژوه، نویسنده، استاد دانشگاه |
| سال‌های فعالیت | حدود ۱۳۶۰ تاکنون |
| شروع فعالیت | تقریباً اوایل دههٔ ۱۳۶۰ |
| تحصیلات | حوزه علمیه، دانش‌آموخته مطالعات تاریخی |
| دانشگاه | دانشگاه تهران، سایر موسسات دانشگاهی |
| جوایز | کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و فارابی و جایزه جلال آل احمد |
| آثار | بالغ بر ۱۴۰ اثر تألیفی و ترجمه‌ای در تاریخ اسلام، تشیع، دوره صفویه. • اطلس شیعه |
| آدرس اینستاگرام | رسول جعفریان |
| وبگاه | https://www.rasul-jafarian.com |
رسول جعفریان (زاده ۹ تیر ۱۳۴۳ خوراسگان) روحانی و پژوهشگر تاریخ اسلام، تشیع و ایران است. وی استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران و رئیس کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران بوده و سابقه ریاست بر کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی را نیز دارد.
جعفریان که از سال ۱۳۵۵ وارد حوزه علمیه در قم شد، از سال ۱۳۷۹ به عضویت هیئت علمی در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه درآمد و از سال ۱۳۸۵ در گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به تدریس ادامه داد. او در سال ۱۳۹۷ با رأی اعضای مجمع عمومی، به عضویت پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران درآمد. او تاکنون بخاطر تالیفات متعدد خود که اغلب در حوزه تاریخ هستند، جوایز کتاب سال جمهوری اسلامی و فارابی را برده است.
سه حوزه تاریخ سیاسی صدر اسلام، تاریخ تشیع و تاریخ صفوی مقاطعی است که وی بر این دوره‌ها تسلط دارد. کتاب‌هایی چون تاریخ سیاسی اسلام، تاریخ تشیع در ایران، اطلس شیعه و نیز فرهنگ و سیاست روزگار صفوی از جمله کارهایی است که در این حوزه‌ها منتشر کرده است.
جعفریان علاوه بر آثار تألیفی و تحقیقی، کارشناس دینی و تاریخی سریال‌هایی چون امام علی(ع) و مختارنامه نیز بوده و همچنین در سال‌های اخیر، در عرصه فضای مجازی فعالیت‌های گسترده‌ای داشته و دارد. او از مدافعین توسعه و ترویج نشر دیجیتال و آنلاین شدن کتاب و کتابخانه‌هاست.
زندگینامه علمی
رسول جعفریان ۹ تیر ۱۳۴۳ در خوراسگان اصفهان به‌دنیا آمد.[۱] دوره ابتدایی را در زادگاهش گذراند و برای ادامه تحصیل در دوره راهنمایی به اصفهان رفت.[۲] او در سال ۱۳۵۵ برای تحصیل علوم دینی به مدرسه علمیه ذوالفقار اصفهان رفته و دروس مدرسه را به‌صورت شبانه ادامه داد.[۳] بعد از دوسال، حوزه علمیه قم را برای ادامه تحصیل انتخاب کرد.[۴] پس از ورود به قم در مدرسه خان و مدرسه رسالت به تحصیل پرداخت و از محضر اساتیدی همچون عبدالله جوادی آملی، محمدتقی مصباح یزدی، حسن ممدوحی، محمدعلی گرامی و نیز سید جعفر مرتضی عاملی بهره برد.[۵] سال ۱۳۶۰ با مؤسسه در راه حق تحت اشراف مصباح یزدی و آثار وی آشنا شده و در کلاس‌ها و دوره آموزشی آن مؤسسه شرکت کرد.[۶] وی آغاز مطالعات تاریخی خود را ازسال ۱۳۶۱ می‌داند و انتشار اولین اثرش با عنوان «پیش درآمدی بر شناخت تاریخ اسلام» را در سال ۱۳۶۴ عنوان می‌کند.[۷]
به اذعان خودش پس از بازگشایی دانشگاه‌ها از سال ۱۳۶۲ به تدریس دروس معارف در دانشگاه‌ها پرداخته است.[۸]
فعالیت‌ها و مناصب
- جعفریان از سال ۱۳۷۹ به عنوان عضو هیئت علمی در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه مشغول به‌کار شده[۹] و در سال ۱۳۸۵ به دانشگاه تهران منتقل شد.[۱۰] هم‌اکنون وی استادتمام گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران است.[۱۱] همچنین از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ ریاست کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد این دانشگاه را بر عهده داشته است.[۱۲][۱۳] جعفریان در دی ماه ۱۴۰۳ش، بار دیگر به‌عنوان رئیس کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و تامین منابع علمی دانشگاه تهران منصوب شد.[۱۴]
- جعفریان در سال ۱۳۷۴ با حمایت سیدجواد شهرستانی، کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران را تأسیس کرده و هم‌اکنون مدیریت آن را برعهده دارد.[۱۵] آمار کتب این کتابخانه در سال ۱۳۹۸ بیش از ۲۲۴هزار جلد کتاب عنوان شده است.[۱۶] به‌صورت به روز آمار این کتب به ۲۶۲۳۶۴ عنوان کتاب در ۱۰۶ موضوع و ۶۳۵۰۱ نسخه دیجیتال می‌رسد.[۱۷]
- جعفریان در سال ۱۳۸۷ رئیس کتابخانه مجلس شورای اسلامی شد[۱۸] و در سال ۱۳۹۱ از این سمت استعفا داد. دلیل استعفایش را در نامه‌ای خطاب به ریاست وقت مجلس، بیماری و مشغله فراوان عنوان کرده است.[۱۹] برخی معتقدند رسول جعفریان یکی از شخصیت‌های نادری است که در دوران مدیریت خود بر کتابخانه و انتشارات مجلس، خاطره مدیران فرهنگی را زنده کرد.[۲۰] کارهایی چون ایجاد فضای باز در کتابخانه مجلس برای پژوهشگران، تهیه نسخه دیجیتال از نشریات مهم و صدها نسخه خطی منحصر به فرد این کتابخانه، تاسیس نشریات تخصصی و کارسپاری به جوانان از جمله اقدامات اساسی جعفریان در دوران مدیریتش بر کتابخانه مجلس عنوان شده است.[۲۱]
- همچنین جعفریان عضو پیوسته گروه علوم اسلامی در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران است.[۲۲] جعفریان در کنار کارهای تألیفی و تحقیقی، کارشناس دینی سریال‌های همچون سریال امام علی(ع) و سریال مختارنامه نیز بوده است.[۲۳]
فعالیت در فضای مجازی
برخی جعفریان را از جمله افرادی شناخته‌شده در عرصه فضای مجازی می‌دانند.[۲۴] وی گفتگوهای زنده در فضای مجازی برگزار کرده است.[۲۵] جعفریان در کنار نشر آثار مکتوب، مدافع نشر دیجیتال[۲۶] و همچنین تشویق و ترویج‌کننده آنلاین شدن کتاب و کتابخانه‌هاست.[۲۷]
آثار و تألیفات
جعفریان نویسنده پر اثری است و تاکنون آثار فراوانی از وی به چاپ رسیده که بالغ بر ۱۴۰ کتاب و مقاله تألیفی و ترجمه است[۲۸] و برخی از آثارش به‌عنوان کتاب درسی رشته تاریخ تدریس می‌شود.[۲۹]
برخی با توجه به آثار جعفریان و پر رنگ بودن مذهب شیعه در آثار او، سیر و روش مطالعات تاریخی وی را مذهب شیعه و ریشه‌های تفکر آن در بستر تاریخ تا سده‌های اخیر دانسته‌اند.[۳۰]
حوزه‌های پژوهشی
عمده پژوهش‌های جعفریان را می‌توان در سه حوزه تاریخ سیاسی صدر اسلام، تاریخ تشیع و تاریخ دوره صفویه دانست اما آثار او تنها در این حوزه‌ها خلاصه نمی‌شود.[۳۱] به‌صورت کلی می‌توان حوزه‌های دانشی زیر را مورد توجه وی دانست:
- تاریخ تشیع: کتاب‌هایی چون حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، [۳۲] اطلس شیعه[۳۳]، تأملی در نهضت عاشورا[۳۴] و تاریخ تشیع در ایران
- تاریخ صدر اسلام: کتاب‌هایی مانند تاریخ سیاسی اسلام، [۳۵] تحلیلی از تحولات فکری و سیاسی پس از رسول خدا[۳۶] و سیری در سیره نبوی[۳۷]
- تاریخ ایران با تأکید بر دوره صفویه: کتاب‌هایی مثل صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، [۳۸]تاریخ ایران از آغاز اسلام تا پایان صفویان[۳۹] و نقش خاندان کرکی در تاسیس و تداوم دولت صفوی[۴۰]
- تاریخ معاصر ایران: کتبی چون ذهنیت غربی در تاریخ معاصر ما، [۴۱] جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی - سیاسی ایران[۴۲] و بررسی و تحقیق در جنبش مشروطیت ایران[۴۳]
- تاریخ حج: او در بخشی از آثارش به مسئله حج توجه داشته است که بخشی از آن‌ها سفرنامه خود اوست مثل با کاروان صفا: گزارش سفر حج سال ۱۳۸۲[۴۴]. وی در کتاب پنجاه سفرنامه حج قاجاری[۴۵] به نقل سفرنامه‌هایی از دوره قاجار پرداخته است.[۴۶] آثار اسلامی مکه و مدینه کتاب دیگری است که در آن به بررسی و معرفی آثار دو شهر مکه و مدینه پرداخته است.[۴۷] علاوه بر نگارش کتاب در حوزه حج، آثار دیگری در این حوزه توسط جعفریان به زبان فارسی ترجمه شده است که می‌توان به کتاب تاریخ مکه نوشته احمد السباعی اشاره کرد.[۴۸]
- تاریخ علم و تمدن اسلامی: وی در کتابی تحت عنوان مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی[۴۹] به بررسی تأثیرات پایه‌های معرفتی در شکل گیری علوم مختلف در تمدن اسلامی پرداخته است.[۵۰] کتاب سیر تحول مفهوم علم در متون حدیثی، ادبی، کلامی و فلسفی نیز اثری دیگر در این حوزه است.[۵۱]
- تاریخ مهدویت: نگاهی تاریخی به مدعیان دروغین مهدویت را می‌توان در کتاب مهدیان دروغین[۵۲] مشاهده کرد.[۵۳]
- روش شناسی و آسیب شناسی تاریخ پژوهی: آثاری چون پیش درآمدی بر شناخت تاریخ اسلام[۵۴]، آشنائی مقدماتی با روش تحقیق در تاریخ[۵۵] و قصه‌خوانان در تاریخ اسلام و ایران[۵۶].
در بهار سال ۱۴۰۲ش حامد زارع مجموعه مصاحبه‌های خود را با رسول جعفریان در قالب کتاب الکترونیک «چشم روز» منتشر کرد.[۵۷] این اثر در چهار فصل شامل زندگینامه، نقدنامه (آسیب‌شناسی تمدن اسلامی، نقادی جریان علم در ایران، اسلامی‌سازی علوم انسانی، نگاهی انتقادی به دانشگاه، آینده‌شناسی کتاب و کتابخانه، دیجیتال‌سازی علوم انسانی)، کارنامه (تاریخ و اندیشه صفوی و ادبیات پژوهشی حج) و تاریخ‌نامه (حوزه‌های علمیه تشیع و فرقه‌گرایی و سلفی‌گرایی) منتشر شده است.[۵۸]
موفقیت‌ها و جوایز
- کسب جایزه سومین برگزیده جشنواره فارابی، جهت تالیف کتاب «جریان‌ها و سازمان‌های سیاسی مذهبی ایران»، سال ۱۳۸۷. [۵۹]
- کسب جایزه بیست و هفتمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران[۶۰] و جشنواره فارابی جهت تألیف کتاب «اطلس شیعه»، سال ۱۳۸۸.[۶۱]
- کسب جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران جهت تالیف کتاب «تاریخ سیاسی اسلام (سیره نبوی)»، بر اساس زندگینامه منتشر شده از وی.[۶۲]
- کسب جایزه ویژه شخصیت علمی کشور در در جریان سی و هشتمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران.[۶۳]
دیدگاه‌ها
ضرورت نگاه صحیح و غیرجانبدارانه به تاریخ
یکی از دیدگاه‌های جعفریان، ضرورت خروج از نگاه جانبدارانه و متأثر از فضای سیاسی اجتماعی به تاریخ اسلام است.[۶۴] از نگاه او، اکثر مسلمانان در نگاه به تاریخ با توجه به پیش‌زمینه‌های ذهنی عمل می‌کنند که در رابطه با افراد خوب، کارهای بد و در رابطه با افراد بد، کارهای خوب را نمی‌پذیرند.[۶۵] به عقیده او واژگان گفتمان عاشورا در طول زمان تغییر یافته است و در تبیین سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) میان قبل و بعد از انقلاب اسلامی تفاوت‌هایی دیده می‌شود.[۶۶] از نگاه او جلال آل‌احمد، علی شریعتی و نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی از جمله کسانی هستند که بر حسب زمان تصاویر متفاوتی از عاشورا و دین ارائه داده‌اند.[۶۷] وی یکی از زمینه‌های این نگاه پیش‌داورانه را حل کردن مشکلات جامعه با نسبت دادن به سیره اهل بیت(ع) می‌داند که کار درستی نیست.[۶۸]
واقع‌بینی در فهم تمدن اسلامی و علم دینی
جعفریان معتقد است در تبیین تمدن اسلامی، باید یک نگاه واقع‌بینانه شکل بگیرد و به پایه‌های این تمدن از جمله پایه‌های معرفتی آن توجه شود.[۶۹] از نگاه او، در تمدن اسلامی، معیار صحیح بین علم و خرافه به درستی تبیین نشده بود و همین امر موجب ورود خرافاتی به علم شد که مصادیق زیادی از آن را می‌توان در علم طب قدیم مشاهده کرد.[۷۰] او با تأکید بر رد شدن پایه‌های معرفتی بسیاری از آثار علم طب قدیم، در مقابل مدافعانش همچون علی اکبر ولایتی ایستاده است.[۷۱] البته مراد او انکار کارهای خوب زمان گذشته و پیشرو بودن تمدن اسلامی در مقایسه با تمدن غرب در آن دوران نیست اما بزرگ کردن نادرست آن را دارای آثار زیان‌بار می‌داند که توقف در حرکت علمی و تخریب علم جدید با استناد به علوم قدیم از جمله آن‌هاست.[۷۲]
جعفریان معتقد است نباید علم طبیعی را به مسائلی مثل خداشناسی ربط داد.[۷۳] علم، علم است چه خدا را باور داشته باشیم و چه نداشته باشیم.[۷۴] از نگاه او برخی نخبگان حکومتی سعی می‌کنند جهت‌گیری‌های علمی را به غربی شدن گره زده و علمی فکر کردن را نوعی سکولاریسم بدانند و این به نفع کشور نیست.[۷۵]
نادرست بودن تطبیق روایات علائم ظهور بر مصادیق
در واکنش به انتشار یک فیلم به نام «ظهور بسیار نزدیک است» در سال ۱۳۹۰، جعفریان تطبیق روایات مربوط به علائم ظهور، بر حوادث و افراد فعلی را کاری نادرست عنوان کرد که سابقا نیز چنین ادعاهایی در زمان صفویه توسط علامه مجلسی صورت گرفته بود.[۷۶] در همین راستا وی به اظهار نظرهای علیرضا پناهیان در نزدیک بودن ظهور نیز واکنش نشان داده است.[۷۷] وی اظهار می‌دارد که نزدیک دانستن ظهور و این گونه تعابیر اموری خرافی است که ریشه در آموزه‌های شیعی ندارد و سوابق تاریخی نیز برای این مسئله وجود داشته که گذر زمان نادرستی آن‌ها را ثابت کرده است.[۷۸]
مخالفت با چاپ و نشر کاغذی و ترویج نشر دیجیتال
از دیگر دیدگاه‌های وی می‌توان به مخالفت با چاپ و نشر فیزیکی و کاغذی اشاره کرد.[۷۹] او کتابخانه‌های امروز را موزه‌های آینده معرفی می‌کند و راه حل را در گسترش نشر دیجیتال و تسهیل کردن ورود ناشران به این عرصه عنوان می‌کند.[۸۰] از نگاه او نشر دیجیتال علاوه بر نداشتن مشکلات نشر کاغذی مثل اشغال فضا، اتلاف هزینه، آلودگی و... دارای ویژگی‌های خاصی مثل جستجو نیز هست که فضای پژوهش و رشد علم را هموارتر می‌کند.[۸۱]
پانویس
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان.
- ↑ «زندگینامه و کتاب‌شناسی استاد رسول جعفریان»، سایت تبیان.
- ↑ «زندگینامه و کتاب‌شناسی استاد رسول جعفریان»، سایت تبیان.
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان
- ↑ «زندگینامه و کتاب شناسی استاد رسول جعفریان»، سایت تبیان.
- ↑ «گزارش دیدار و گفتگو با رسول جعفریان/ پریسا احدیان»، سایت مجله فرهنگی و هنری بخارا.
- ↑ «گزارش دیدار و گفتگو با رسول جعفریان/ پریسا احدیان»، سایت مجله فرهنگی و هنری بخارا.
- ↑ «گزارش دیدار و گفتگو با رسول جعفریان/ پریسا احدیان»، سایت مجله فرهنگی و هنری بخارا.
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان.
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان.
- ↑ رسول جعفریان سایت دانشگاه تهران.
- ↑ «"رسول جعفریان" رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران شد»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران منصوب شد»، پایگاه خبری تحلیلی دانشگاه تهران.
- ↑ «رسول جعفریان رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران شد»، خبرگزاری ایبنا.
- ↑ رفوآ، «معرفی کتابخانه تخصصی تاریخ ایران و اسلام»، ص۷۷.
- ↑ «معرفی کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران»، سایت کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران.
- ↑ «سها، سامانه جستجوی یکپارچه نرم افزار سنا»، سایت سها.
- ↑ «رسول جعفریان رئیس کتابخانه مجلس شد»، همشهری آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان استعفا داد»، جهان نیوز.
- ↑ «کارنامه زرین یک مدیر واقعا فرهنگی!»، خبر آنلاین.
- ↑ «کارنامه زرین یک مدیر واقعا فرهنگی!»، خبر آنلاین.
- ↑ گروه علوم اسلامی، سایت فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
- ↑ مهاجری، «برای آقای رسول جعفریان»، وبگاه خبرآنلاین.
- ↑ «گزارش دیدار و گفتگو با رسول جعفریان/ پریسا احدیان»، سایت مجله فرهنگی و هنری بخارا.
- ↑ «گفت‌وگو با رسول جعفریان درباره طب سنتی و خرافی‌گری در لایو اینستاگرام»، سایت خبرآنلاین.
- ↑ جعفریان، «چاپ کتاب در ۱۰ نسخه: دفاع از چاپ دیجیتالی برابر چاپ کاغذی»، وبگاه خبرآنلاین.
- ↑ جعفریان، «باید با کتاب خداحافظی کنیم، لطفا برای آن هزینه نکنید»، وبگاه خبرآنلاین.
- ↑ «زندگینامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان
- ↑ «معرفی منابع درسی گروه تاریخ تشیع»، سایت دانشگاه ادیان و مذاهب.
- ↑ نگاه کنید به: سالاری، «رسول جعفریان؛ جستجوگر تشیع در تاریخ»، ص۶۸.
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان
- ↑ «حیات فکری - سیاسی امامان شیعه»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «اطلس شیعه»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «تاملی در نهضت عاشورا»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «تاریخ سیاسی اسلام: سیره رسول خدا (ص)»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «تحليلي از تحولات فكري و سياسي پس از رسول خدا صلي الله عليه وآله»، سایت کتابخانه تخصصی امیرالمومنین.
- ↑ «سیری در سیره نبوی»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «تاریخ ایران از آغاز اسلام تا پایان صفویان»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «نقش خاندان کرکی در تاسیس و تداوم دولت صفوی»، سایت خانه کتاب.
- ↑ « ذهنیت غربی در تاریخ معاصر ما»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی - سیاسی ایران»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «بررسی و تحقیق در جنبش مشروطیت ایران»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «با کاروان صفا: گزارش سفر حج سال ۱۳۸۲»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «سفرنامه‌های حج قاجاری»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «پنجاه سفرنامه حج قاجاری به روایت رسول جعفریان»، سایت خبرآنلاین.
- ↑ «آثار اسلامی مکه و مدینه: با تجدیدنظر و اضافات»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «تاریخ مکه»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی»، سایت خانه کتاب.
- ↑ جعفریان، مقالاتی درباره مفهوم علم در تمدن اسلامی، ۱۳۹۶ش، ص۱۵.
- ↑ «سیر تحول مفهوم علم در متون حدیثی، ادبی، کلامی و فلسفی»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «مهدیان دروغین»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «کتاب مهدیان دروغین»، سایت ایران کتاب
- ↑ «پیش درآمدی بر شناخت تاریخ اسلام»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «آشنائی مقدماتی با روش تحقیق در تاریخ»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «قصه‌خوانان در تاریخ اسلام و ایران»، سایت خانه کتاب.
- ↑ «چشم روز روی کاغذ نیامد!»، سایت خبرگزاری ایبنا.
- ↑ زارع، چشم روز،گفتو گوی حامد زارع با رسول جعفریان، ۱۴۰۲ش، ص۵-۶.
- ↑ «برگزیدگان دومین جشنواره بین المللی فارابی»، سایت جشنواره فارابی.
- ↑ «برگزیدگان بیست و هفتمین دوره کتاب سال اعلام شدند»، خبرگزاری کتاب ایران.
- ↑ «برگزیدگان سومین جشنواره بین المللی فارابی»، سایت جشنواره فارابی.
- ↑ «زندگی نامه حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان»، پایگاهی برای نوشته‌های استاد رسول جعفریان
- ↑ «رسول جعفریان، برنده جایزه ویژه شخصیت علمی کشور شد»، خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «رسول جعفریان: به‌خاطر مقاصد سیاسی، تصویر جدیدی از عاشورا ارائه می‌دهیم»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس‌کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان: بخش زیادی از نخبگان حکومتی کشور ضدعلم هستند»، پایگاه خبری تحلیلی انصاف.
- ↑ «رسول جعفریان: بخش زیادی از نخبگان حکومتی کشور ضدعلم هستند»، پایگاه خبری تحلیلی انصاف.
- ↑ «رسول جعفریان: بخش زیادی از نخبگان حکومتی کشور ضدعلم هستند»، پایگاه خبری تحلیلی انصاف.
- ↑ «مقاله محققانه رسول جعفریان در باره نزدیک بودن ظهور /علامه مجلسی هم دولت صفویه رامقدمه ظهور می دانست!»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «انتقاد شدید جعفریان از پناهیان؛ هشت سال است مشتی روضه خوان و مداح سردمدار اندیشه شده‌اند»، سایت فرارو.
- ↑ «انتقاد شدید جعفریان از پناهیان؛ هشت سال است مشتی روضه خوان و مداح سردمدار اندیشه شده‌اند»، سایت فرارو.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
- ↑ «رسول جعفریان؛ از شاگردی آیت الله مصباح تا استادی تاریخ/در مقابل تقدیس کنندگان "طب قدیم" از جمله دکترولایتی ایستادم»، سایت خبر آنلاین.
