پرویز مشکاتیان
 | |
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۴ |
| زبان مادری | فارسی |
| محل تولد | نیشابور |
| محل درگذشت | تهران |
| تاریخ درگذشت | ۳۰ شهریور ۱۳۸۸ |
| اطلاعات هنری | |
| پیشه | موسیقی‌دان آهنگساز نوازنده |
پرویز مشکاتیان (زادهٔ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۴ در نیشابور – درگذشت: ۳۰ شهریور ۱۳۸۸ در تهران) آهنگساز، نوازندهٔ سنتور و پژوهشگر موسیقی ایرانی بود.
او از برجسته‌ترین چهره‌های موسیقی معاصر ایران به‌شمار می‌رود و نقش مهمی در شکل‌گیری جریان موسیقی نوین ایرانی در دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ داشت.
آثار او در کنار همکاری‌های ماندگار با محمدرضا شجریان، از نمونه‌های شاخص موسیقی دستگاهی معاصر به‌شمار می‌آیند.
زندگی و تحصیلات
پرویز مشکاتیان در سال ۱۳۳۴ در شهر نیشابور زاده شد. آموزش موسیقی را از شش‌سالگی نزد پدرش، حسن مشکاتیان — نوازندهٔ چیره‌دست سنتور و آشنا با ویولن و سه‌تار — آغاز کرد. در هشت‌سالگی نخستین اجرای عمومی خود را در دبستان امیرمعزی نیشابور انجام داد و در آن برنامه، چهارمضراب دستگاه شور از ساخته‌های حبیب سماعی را نواخت.
او در سال‌های بعد چندین بار در جشنواره‌های موسیقی اردوگاه رامسر شرکت کرد و در تمامی آن‌ها رتبه‌های ممتاز به‌دست آورد. مشکاتیان تا پایان دوران متوسطه در نیشابور به یادگیری موسیقی نزد پدرش ادامه داد و مهارت خود در سنتورنوازی را استوار ساخت.
در سال ۱۳۵۳ به دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران راه یافت و فراگیری ردیف میرزا عبدالله را نزد نورعلی برومند و ردیف موسیقی سنتی را نزد داریوش صفوت آغاز کرد. او هم‌زمان از آموزش استادانی چون محمدتقی مسعودیه، مهدی برکشلی، عبدالله دوامی، سعید هرمزی و یوسف فروتن بهره برد. مشکاتیان در مرکز حفظ و اشاعهٔ موسیقی ایرانی با تمرکز جدی بر نوازندگی سنتور، توانست به مهارتی چشمگیر در اجرا و آهنگ‌سازی دست یابد.
در سال ۱۳۵۴ در مسابقات موسیقی باربد (به ابتکار نورعلی برومند) به همراه پشنگ کامکار مقام نخست در رشتهٔ سنتور و همراه با داریوش طلایی عنوان ممتاز در ردیف‌نوازی را کسب کرد.
فعالیت هنری
مشکاتیان از سال ۱۳۵۶ همکاری خود را با رادیو ایران آغاز کرد و زیر نظر هوشنگ ابتهاج (ه.ا. سایه) فعالیت داشت. پس از رویداد ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ از رادیو کناره گرفت و به‌همراه هنرمندان گروه‌های عارف و شیدا، مؤسسهٔ چاووش را بنیان گذاشت. از نخستین آثار او در این دوره، تصنیف «مرا عاشق» با صدای شهرام ناظری و بر شعر مولانا بود.
میان سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷ و نیز در اوایل دههٔ ۱۳۷۰، همکاری گسترده‌ای میان مشکاتیان و محمدرضا شجریان شکل گرفت. حاصل این همراهی، مجموعه‌ای از آثار ماندگار موسیقی ایرانی است؛ از جمله: بیداد، آستان جانان، نوا، دستان، گنبد مینا، دود عود، جان عشاق، سرّ عشق و قاصدک. مشکاتیان در اغلب این آثار آهنگ‌سازی و نوازندگی سنتور را بر عهده داشت. در آلبوم سرّ عشق سه‌تار نواخت و در جان عشاق و دود عود تنها به آهنگ‌سازی پرداخت.
او همچنین همکاری‌های برجسته‌ای با حسین علیزاده و محمدرضا لطفی، دو چهرهٔ برجستهٔ موسیقی معاصر ایران، داشت. پس از پایان همکاری با شجریان، با خوانندگانی چون علی جهاندار، ایرج بسطامی، علیرضا افتخاری، حمیدرضا نوربخش، علی رستمیان و شهرام ناظری نیز کار کرد.
مشکاتیان از سال ۱۳۷۶ تا تابستان ۱۳۸۴ فعالیت صحنه‌ای خود را متوقف کرد و در این مدت کنسرتی در داخل کشور نداشت. یکی از آخرین آثار او، آلبوم تکنوازی تمنا بود که در سال ۱۳۸۴ اجرا و منتشر شد. در آذرماه ۱۳۸۶ نیز به‌عنوان سرپرست گروه عارف، همراه با حمیدرضا نوربخش، کنسرتی در تهران برگزار کرد.
از او کتاب‌ها و مجموعه‌های متعددی در زمینهٔ آموزش و تحلیل موسیقی ایرانی به چاپ رسیده است. از میان آن‌ها می‌توان به بیست قطعه برای سنتور، گل‌آئین، گل‌آوا، سُل‌آئین، مجموعهٔ تصانیف، بیداد، لالهٔ بهار و مجموعهٔ شعر بی‌واژه اشاره کرد.
سبک موسیقی
آثار مشکاتیان در قالب‌های گوناگون موسیقی ایرانی، از جمله پیش‌درآمد، چهارمضراب، ضربی، چندمضراب، مضراب‌پرانی، رنگ، تصنیف و تنظیم‌های تلفیقی برای گروه‌های بزرگ سازهای ایرانی و غیرایرانی ساخته شده‌اند. او در گزینش شعر دقت بسیاری داشت و میان فضای شعر و دستگاه موسیقی تناسب برقرار می‌کرد. توجه ویژهٔ وی به مرکب‌نوازی (مدولاسیون) از ویژگی‌های مهم سبک آهنگ‌سازی او بود.
چهارمضراب‌های ساختهٔ مشکاتیان مملو از ملودی‌های متنوع و جمله‌بندی‌های تازه‌اند و در عین سرعت بالا، با دقت و وضوح کامل نواخته می‌شوند
جوایز و افتخارات
- مقام نخست در رشتهٔ سنتور و مقام ممتاز در ردیف‌نوازی در آزمون موسیقی باربد
- کسب رتبهٔ نخست فستیوال جهانی موسیقی روح زمین در کشور انگلستان.
- کسب رتبهٔ نخست فستیوال جهانی موسیقی صدای روح کشور ایتالیا (کاست لحظهٔ دیدار نزدیک است)
پیوند به بیرون
