هرچه دارم از پدرم است. تمامی سوز تشیع و ولایت و محبت اهل‌بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) را از ایشان دارم. در عظمت نگاه ايشان حقارت دنيا را میديدم. هم اوست كه برايم درسى بوده تا در تنهايى به تولدى و توليدى برسم؛ و نداريم و تكليفى نيست را به نداريم و بايد بسازيم و كارى كنيم، راه بدهم. و همين اعتقاد مرا بر آن داشته تا به تربيت و سازندگى فكر كنم و مسئوليت هر آن چه هست را خود به عهده گيرم و به انتقاد نپردازم. و همين است كه كار اساسى خود را يكى دگرگون كردن تلقى تودهها از خود و ديگرى به دست آوردن مهرههاى كارساز میدانم.[۳۷]
علی صفائی حائری
| روحانی • نویسنده • اندیشمند | |
 | |
| ملیت | ایرانی |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۳۰ |
| محل تولد | قم |
| تاریخ درگذشت | ۲۲ تیر ۱۳۷۸ |
| مدفن | گلزار شهدای قم |
| نام دیگر | عین صاد |
| پیشه | روحانی |
| شروع فعالیت | ۱۳۴۸ |
| تحصیلات | حوزوی |
| آثار | مسئولیت و سازندگی • انسان در دو فصل • روش برداشت از قرآن و ... |
علی صفایی حائری (۱۳۳۰ - ۱۳۷۸) معروف به عین صاد، روحانی، نویسنده و اندیشمند و نظریه‌پرداز اهل ایران است.
از نظر صفایی، بدون دین امکان حیات نیست. او وحی و دین را برای انسان ضروری و تنها راه می‌دانست نه راهی در کنار سایر راه‌های عُقَلایی، چون فلسفه و عرفان؛ دین است که می‌تواند به ما بیاموزد چگونه زندگی کنیم و چگونه بمیریم. از دیدگاه وی، دین آمده است تا کوتاهی علم و فلسفه را جبران و آنها را بارور کند.
وی بر نگرش نظام‌مند به آموزه‌های دینی تأکید داشت؛ دین را جامع می‌دانست و بر این باور بود که دین تنها شامل احکام اقتصادی، سیاسی، تربیتی نیست؛ بلکه نظام‌های اقتصادی و تربیتی و سیاسی و… هم ارائه می‌کند.
صفایی نظام تربیتی را بر دیگر نظام‌های دینی مقدم می‌دانست و معتقد بود پیامبر(ص) با اِعمال روش تربیت اسلامی، فلسفه، عرفان، اخلاق و فقه اسلامی را در فکر و احساس و رفتار مؤمنان پرورش داده است.
از نظر وی، جایگاه اجرای برخی از نظام‌هایی دینی فقط در حکومت است. او حکومت را فقط حق معصوم می‌دانست و معتقد بود در زمان غیبت، ولی فقیه زمینه‌ساز حکومت معصوم است. علی صفائی پیش و پس از انقلاب اسلامی ایران، همواره از طرفداران انقلاب و امام خمینی و رهبری آیت‌الله خامنه‌ای بود و تمام‌قد از آنها دفاع می‌کرد.
او به هنر به ویژه ادبیات علاقه‌مند بود و با ادبیات و رمان‌های مشهور ایران و جهان و شاهکارهاى ادبى دوره‌های مختلف آشنا بود. از هنرمندان و نویسندگان متعهد و متدین در اشاعه‌ی هنر دینی حمایت می‌کرد؛ به طوری که برای ترویج ادبیات داستانی اسلامی حتی حاضر بود از سهم امام هزینه کند. سهیل محمودی، شاعر، صادق کرمیار، علیرضا داوودنژاد، رسول ملاقلی‌پور، ابوالقاسم طالبی، فرج‌الله سلحشور و جمال شورجه از جمله هنرمندانی مرتبط با او بودند.
صفایی در جریان شکل‌گیری برخی آثار هنری و سینمایی مانند فیلم روز واقعه به کارگردانی شهرام اسدی، فیلم نیاز اثر علیرضا داوودنژاد و مستند «عصر انتظار» از نادر طالب‌زاده تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم داشت. سید رضا میرکریمی، فیلم زیر نور ماه را با توجه با آشنایی با زندگی صفایی و براساس آن ساخته است.
از صفایی حائری بیش از شصت اثر با موضوعات دینی، در زمینه‌های تربیتی، اجتماعی، اخلاقی و سیاسی بر جای مانده است. وی، آثارش را با نام مستعار «عین صاد» منتشر می‌کرد که مخفف نام و نام خانوادگی او است. مؤسسه و انتشارات لیلةالقدر واقع در قم، کتاب‌های صفایی را نشر می‌دهد و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نیز مجموعه آثار او را به‌صورت نرم‌افزار و با عنوان آغاز در نهایت منتشر کرده است.
درباره زندگانی و اندیشه‌های عین صاد نیز آثاری همچون مستند «عین، صاد» به کارگردانی محمد دریایی ساخته و منتشر شده است. همایش‌ها و بزرگداشت‌هایی نیز برای او برگزار شده است از جمله همايش «چشمه جاری؛ بزرگداشت علی صفايی حائری» آذر ۱۳۸۵ در دانشگاه تهران.
صفایی در ۲۲ تیر ۱۳۷۸ در راه سفر به مشهد در سانحه تصادف درگذشت.
زندگینامه و تحصیلات
مستند عین صاد (درباره علی صفایی حائری)
علی صفایی در سال ۱۳۳۰ در قم متولد شد. پدرش عباس صفایی حائری از علمای قم و پدربزرگش محمدعلی صفایی حائری از علمای نجف بود که به دعوت عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم، به قم هجرت کرد.[۱]
محمد، پسر بزرگ صفایی، سال ۱۳۶۷ در جنگ ایران و عراق در حلبچه به شهادت رسید و در گلزار شهدای قم دفن شده است.[۲]
تحصیلات
او با گذراندن دوره دبستان و اتمام کلاس ششم نظام قدیم آن دوره، در سن سیزده سالگی شروع به تحصیل علوم دینی و حوزوی نمود.[۳] دروس سطح حوزه مانند شرح لمعه، رسائل، مکاسب و کفایه را از نصرت میانجی، سید اسدالله مدنی، ابوالفضل موسوی تبریزی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید مهدی روحانی، محمدتقی ستوده، حسین نوری همدانی، محمد فاضل لنکرانی و جعفر سبحانی آموخت و شرح منظومه را نزد مرتضی بنی‌فضل گذراند.[۴] صفایی در درس خارج فقه و اصول از سید محمد محقق داماد، مرتضی حائری یزدی و بیشتر، از پدرش عباس صفایی حائری بهره برد.[۵]
شهید محسن حق‌بین، سید مسعود پورسید آقایی، مسؤول مؤسسه آینده روشن و رئیس مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم، امیر غنوی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، و مسعود حیدری نیک از شاگردان وی به شمار می‌روند.
ورود به حوزه ادبیات
صفایی در نوجوانی و همزمان با شروع دروس حوزوى، به مطالعه ادبیات و رمان‌های مشهور ایران و جهان روی آورد. او خود می‌نویسد «شاید سیزده ساله بودم که داستان‌هاى صادق هدایت را تمام کردم. داستان‌هایى که درد و رنج انسان را مشخص مى‌ساخت و پوچى و بن‌بست او را نشان مى‌داد.» پس از آشنایى با ادبیات کودکان در سطح مجله‌هاى کودک آن روزگار و دستیابى به ادبیات نوجوان در سطح وسیع، در حدود سن چهارده سالگى به تاریخ ادبیات ایران و عرب و ژاپن و چین و یونان و اسپانیا و آفریقا و آمریکاى لاتین و کشورهاى غربى روى آورد و با نمونه‌هایى از شاهکارهاى ادبى در هر دوره آشنا گشت. در همین دوره بود که با حرف‌هاى فرانتس کافکا و صادق هدایت و تحلیل‌هاى پوچ‌گراى غربى و آمریکاى لاتینى و طرح‌هاى نواگزیستانسیالیستى و مارکسیستى و تلفیقى از این همه آشنا شد.[۶]
وفات
صفایی در ۲۲ تیر ۱۳۷۸ در راه سفر به مشهد در سانحه تصادف درگذشت. پیکر او به قم منتقل شد و سید مهدی روحانی در قم بر او نماز میت اقامه کرد. پس از آن، در گلزار شهدای علی بن جعفر، نزدیک قبر فرزند شهیدش دفن شد.[۷] گفته شده وی در این سفر قصد بازدید از پشت‌صحنه فیلم کودک و سرباز، ساخته سید رضا میرکریمی را داشت که اجل مهلت نداد.[۸]
اندیشه
استاد صفایی حائری
ما باید حق را انتخاب کنیم. حق را باید برای حق خواست. از راه حق هم باید حق را بخواهی.[۹]
برخی از اندیشه‌های علی صفایی از این قرار است:
جایگاه دین
از نظر استاد صفایی، بدون دین امکان حیات نیست.[۱۰] وی، آدمی را در مجموعه‌ای از روابط می‌دید که با خود و دیگران و هستی و حتی با عوالم دیگر دارد. تبیین این روابط و پیچیدگی‌های آن و نتایج و آثار آن فقط از وحی ممکن است. ازاین‌رو، وحی برای انسان یک ضرورت است. وحی و دین، راهی در کنار سایر راه‌های عُقَلایی، چون فلسفه و عرفان نیست تا سخن از مقایسه و برتری آن بگوییم؛ بلکه تنها راه ممکن است. دین است که می‌تواند به ما بیاموزد چگونه زندگی کنیم و چگونه بمیریم. در این تلقی، بحث «دین حداقلی» و «دین حداکثری» معنایی ندارد؛ چراکه همه چیز را باید از خدا آموخت؛ اینکه چگونه برخیزم و بنشینم و بیندیشم، چه بگویم، چه بخورم و... .
از نظر او، دین را نباید کنار فلسفه و علم قرار داد. دین آمده است تا کوتاهی اینها را جبران کند و آنها را بارور کند.[۱۱]
اسلام: دین نظام‌مند و جامع
صفایی بر این باور بود که اسلام تنها واجد دستورات اقتصادی و تربیتی و سیاسی و… نیست؛ بلکه نظام‌های اقتصادی و تربیتی و سیاسی و… ارائه می‌کند. از نظر او، نظام‌های اسلامی عبارتند از: نظام فکری، عرفانی، اخلاقی، تربیتی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، حقوقی، جزایی و قضایی. این نظام‌ها همه عرصه‌های زندگی را پوشش می‌دهند و راه را روشن می‌کنند. او در هیچ یک از این عرصه‌ها دین را محتاج دیگران و وامدار این و آن نمی‌دانست.[۱۲]
ما همه فرعونیم (علی صفایی حائری)
وی معتقد بود اگرچه از لحاظ منطقی، نظام تربیتی، اولین نظام دینی نیست، در تحقق خارجی، تربیت مقدم بر همه نظام‌های دیگر است. رسول خدا(ص) با اِعمال روش‌های تربیت اسلامی، فلسفه و عرفان و اخلاق و فقه اسلامی را در فکر و احساس و رفتار مؤمنان پرورش می‌دهد. بدین ترتیب، در اعتقادات و اهدافِ انسان، تحول به وجود می‌آورد.[۱۳]
حکومت دینی
از نظر وی، دین نظام‌هایی دارد که جایگاه اجرای آن فقط در حکومت است. اگر تنها به توحید و معاد قائل باشیم، اجازه حکومت به کسی جز خدا یا مشخص‌شده از سوی خدا را نمی‌دهیم. او تاکید دارد که حکومت فقط حق معصوم است و در زمان غیبت، ولی فقیه زمینه‌ساز حکومت معصوم است.[۱۴]
دفاع از انقلاب اسلامی ایران
علی صفائی پیش و پس از انقلاب اسلامی ایران، همواره از طرفداران و حامیان انقلاب و امام و رهبری بودند. او درباره امام خمینی چنین تعبیر می‌کرد که ایشان، امام حادثه‌هاست. حادثه ایشان را نمی‌شکند؛ بلکه از حادثه‌ها بهره می‌گیرند؛ اما بعضی در حادثه‌ها کنار می‌کشند.[۱۵]
به گفته سیدمجید پورطباطبایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، علی صفایی از انقلاب اسلامی، نظام جمهوری اسلامی و رهبریِ آیت‌الله خامنه‌ای تمام‌قد دفاع می‌کرد. برای نمونه در سال ۱۳۶۲ وی را متهم به مخالفت با انقلاب می‌کنند که وی جمله مشهور را می‌گوید: من معتقدم تضعیف این نظام، جنایت، توجیه رفتارهای نامناسب افراد و کارگزاران این نظام، حماقت و تکمیل کمبودها و کاستی‌ها، رسالت است.
همچنین پورطباطبایی نقل کرده است که پس از رحلت امام خمینی، از صفایی در مورد شخص اعلم سؤال کرده بود. ایشان در جواب گفته بودند که همه آن هفت نفری که جامعه مدرسین برای مرجعیت معرفی کرده، در یک سطح هستند؛ اما تقلید از رهبری و حمایت و تقویت ایشان با فراهم کردن زمینه‌ی رسیدن وجوهات به ایشان، رجحان دارد؛ زیرا ایشان کشور را اداره می‌کند و اگر امکانات مالی ایشان تقویت شود، در تقویت پایه‌های انقلاب مفیدتر خواهد بود.[۱۶]
ارتباط با هنرمندان و تأثیرگذاری در آنها
گفته شده علی صفایی با هنرمندان و نویسندگان در در ارتباط بود و از هنرمندان و نویسندگان متعهد و متدین در اشاعه‌ی هنر دینی حمایت می‌کرد؛ به طوری که برای ترویج ادبیات داستانی اسلامی حتی حاضر بود از سهم امام هزینه کند. سهیل محمودی، شاعر، در سال ۱۳۶۰ با مطالعه کتاب‌های او، برای یافتن نویسنده آن کتاب‌ها، به قم رفت. صادق کرمیار، علیرضا داوودنژاد، رسول ملاقلی‌پور ،اسلام‌لو، ابوالقاسم طالبی، علی درخشی، فرج‌الله سلحشور، شمقدری و جمال شورجه هم با او در ارتباط بودند.
همچنین گفته می‌شود صفایی در جریان شکل‌گیری برخی آثار هنری و سینمایی مانند فیلم روز واقعه به کارگردانی شهرام اسدی، فیلم نیاز اثر علیرضا داوودنژاد تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم داشت. نادر طالب‌زاده برای ساخت مستند «عصر انتظار»، گفت‌وگوی مفصلی با صفایی انجام داد که سیر ساخت آن مستند براساس آن مصاحبه شکل گرفت. سید رضا میرکریمی، کارگردان، نیز چنان‌که خود گفته، فیلم زیر نور ماه را با توجه با آشنایی با زندگی صفایی و براساس آن ساخته است.[۱۷]
آثار تألیفی
از صفایی حائری بیش از شصت اثر با موضوعات دینی، در زمینه‌های تربیتی، اجتماعی، اخلاقی و سیاسی به جای مانده است.[۱۸] او را دارای نوشتاری رسا و موجز دانسته‌اند. وی، چنان‌که در وصیت‌نامه‌اش هم آورده است، آثارش را با نام مستعار «عین صاد» منتشر می‌کرد که مخفف نام و نام خانوادگی او است.
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، مجموعه آثار او را به‌صورت نرم‌افزار و با عنوان آغاز در نهایت در قالب متن كامل ۴۸ عنوان كتاب در ۵۴ جلد طی مباحث: تربیتی، قرآنی، اجتماعی و حکومتی، اخلاقی، حوزوی، روش نقد، امامت و ولایت ، موضوعات تحلیلی و اسلامی، احادیث و ادعیه، تاریخ معاصر ایران ... منتشر کرده است.[۱۹]
تربیت و اخلاق
- انسان در دو فصل: روش تربیتی اسلامی در دو دوره قبل و بعد از بلوغ
- مسئولیت و سازندگی
- تربیت کودک
- نامه‌های بلوغ
- آیه‌های سبز: داستان‌ها و نکات تربیتی از آثار استاد علی صفایی حائری
- روابط متکامل زن و مرد
- حرکت: تحلیل جریان فکری و تربیتی انسان
- اخبات: تنها راه وصال به رحمت حق
- اندیشه من: طرح مذهب اصیل
- فوز سالک: ضرورت، اهداف، ابزارها و مراحل سلوک
- عوامل رشد، رکود، انحطاط
- حقیقت حج[۲۰]
روش تدریس
تفسیر و علوم قرآن
- روش برداشت از قرآن: روش تفسیر قرآن
- تطهیر با جاری قرآن: (۷ جلد، تفسیر ۲۲ سوره از قرآن همچون بقره، آل‌عمران، مدثر، نصر، کافرون و…)
- رشد؛ دیداری با سوره عصر
- صراط؛ دیداری با سوره حمد
- بگو که او
- چشم‌های بسته، چشمه‌های کور
- تنها پناه
- وقتی که از خودت می‌سوزی
- آنگاه که یاری شدی
- حیات برتر: معاد از منظر قرآن[۲۳]
نقدها
- روش نقد مکتب‌ها شامل پنج جلد:
- نقد هدف‌ها و نقد مکتب‌ها
- نقد مکتب‌ها: آرمان‌ها، آزادی
- نقد مکتب‌ها: آرمان، آگاهی و عرفان
- نقد مکتب‌ها: آرمان تکامل-مارکسیسم
- نقد مکتب‌ها: آرمان تکامل-اگزیستانسیالیسم[۲۴]
- روحانیت و حوزه: مشکلات و راهکارها
- نقدی بر هرمونوتیک: نقدی بر فلسفه دین خدا در فلسفه هرمنوتیک کتاب و سنت
- بررسی پاسخ به شبهات پیرامون آزادی، برده‌داری، تساوی زن و مرد، حجاب و…[۲۵]
سیاسی (حکومت دینی)
- مشکلات حکومت دینی
- جنگ یا صلح: در پاسخ به پیام نهضت آزادی
- از معرفت دینی تا حکومت دینی: سیر تشکیل حکومت دینی بر مبنای معرفت دینی
- درس‌هایی از انقلاب (در ۱۲ دفتر که به موضوعاتی مانند انقلاب اسلامی، قیام، تقیه، ولایت فقیه می‌پردازد)[۲۶]
- نگاهی به تاریخ معاصر ایران
- انفاق: از انفاق مخرب تا انفاق سازنده* اندیشه من: طرح مذهب اصیل
- از وحدت تا جدایی: نقد و بررسی اندیشه‌های دکتر سروش
- فقر: راه‌حل جامع برای رفع فقر[۲۷]
اهل‌بیت (ع)
شرح دعا
ادبیات و شعر
- ذهنیت و زاویه دید: (نقد ادبیات داستانی معاصر)
- فریاد (شعری بلند در زمینه توحید و خداشناسی)
- آرامش (مجموعه شعر)
- تابوت (مجموعه شعر)
- پیروز (مجموعه شعر)
- وداع (مجموعه شعر)
- شعرهای شهادت (مجموعه شعر)[۳۲]
دیگر موضوعات
- روش برداشت از نهج‌البلاغه
- خط انتقال معارف: چگونگی انتقال معارف دینی و پیشگری از شکاف نسل‌ها[۳۳]
آثار درباره او
سکانسی از مستند زندگی علی صفائی حائری
مستند «عین، صاد» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی محمد دریایی درباره زندگی و اندیشه‌های علی صفایی ساخته شده است.[۳۴]
چند همایش و بزرگداشت برای علی صفایی برگزار شده است. از جمله همايش «چشمه جاری؛ بزرگداشت علی صفايی حائری» آذر ۱۳۸۵ در دانشگاه تهران برگزار شد.[۳۵] در ارديبهشت ۱۳۸۷ نیز همايشی با عنوان «چشمه جاری» با موضوع بررسی شخصیت و اندیشه‌های صفایی در دانشگاه تهران برگزار شد.[۳۶] برخی از مطبوعات هم ویژه‌نامه‌هایی برای او منتشر کرده‌اند.
مؤسسه و انتشارات لیلةالقدر واقع در قم، کتاب‌های صفایی را نشر می‌دهد و درباره اندیشه وی، جلسات گفت‌وگو برگزار می‌کند.
گفتاورد
من در نوشته‌هایم براساس همان طرح کلی که در ذهن داشتم و نظام تربیتی را مقدم بر نظام‌های فکری، عرفانی، اخلاقی، حکومتی، سیاسی، اقتصادی، حقوقی، قضایی و جزایی می‌دانستم، از «مسئولیت و سازندگی» آغاز کردم و به خاطر این که نوشته‌ها در قضاوت، مستقل مطرح شوند و پیش داوری‌ها و بدبینی‌ها و خوش‌بینی‌ها نسبت به نویسنده و نوشته‌ها اثر نگذارد، آن را با اسم «عین _ صاد» یعنی چشم جلوگیر که مخفّفی از علی صفایی هم بود، منتشر کردم و سپس «دیدار»ها، «روش»ها و «تطهیر»ها و در ضمن شعرها که خلاصه‌ای از وضع فکری و اعتقادی و آرمانی من هم بودند و یا نوشته‌هایی از تاریخ و ولایت مثل «غدیر» و «عاشورا» و یا نوشته‌ها و بحث‌های مقطعی مثل «بررسی» منتشر شدند.[۳۸]
دنیا با همه عظمت و جلوه و جلالش برای انسان عاشق کم است نه بد، که باید از دنیا گرفت برای غیر دنیا «خذوا من ممرّکم لمقرّکم»؛ زهد اسلامی، گرفتن از بازار برای ایستگاه است نه رها کردن و از جامعه بریدن و صوفی گری راه انداختن.[۳۹]
پانویس
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ج۱۰، ص۲۳۱.
- ↑ «زوایای پنهان زندگی استاد علی صفایی حائری». ۳ اسفند ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۰ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «مروري بر زندگي و آثار حجت الاسلام استاد علی صفایی حائری». ۲۸ تیر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۱۰ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «مروري بر زندگي و آثار حجت الاسلام استاد علی صفایی حائری». ۲۸ تیر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۱۰ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ج۱۰، ص۲۳۱ و۲۳۲.
- ↑ «زندگینامه استاد علی صفایی حائری». دریافت‌شده در ۱۰ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ج۱۰، ص۲۵۱و۲۵۲.
- ↑ «زوایای پنهان زندگی استاد علی صفایی حائری». ۳ اسفند ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۱ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ج۱۰، ص۲۳۹.
- ↑ «جایگاه ولایت فقیه در اندیشه مرحوم علی صفائی حائری بررسی شد». ۲۲ مهر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۳ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «بهشتی بر فراز کوهسار؛ در تبیین اندیشه استاد علی صفایی حائری». ۲۱ تیر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۳ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «بهشتی بر فراز کوهسار؛ در تبیین اندیشه استاد علی صفایی حائری». ۲۱ تیر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۳ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «بهشتی بر فراز کوهسار؛ در تبیین اندیشه استاد علی صفایی حائری». ۲۱ تیر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۳ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «جایگاه ولایت فقیه در اندیشه مرحوم علی صفائی حائری بررسی شد». ۲۲ مهر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۳ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ج۱۰، ص۲۴۱.
- ↑ «زوایای پنهان زندگی استاد علی صفایی حائری». ۳ اسفند ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۰ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «زوایای پنهان زندگی استاد علی صفایی حائری». ۳ اسفند ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۱ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «رونمایی از دو کتاب جدید صفایی حائری در قم»، وبگاه خبرگزاری صدا و سیما.
- ↑ آغاز در نهایت ۲ (مجموعه آثار استاد علی صفایی حائری رحمه الله)، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- ↑ «فروشگاه»، انتشاراتی لیلةالقدر.
- ↑ «صفایی حائری، علی»، کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ «فروشگاه»، انتشاراتی لیلةالقدر.
- ↑ «فروشگاه»، انتشاراتی لیلةالقدر.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ج۱۰، ص۲۴۷.
- ↑ «فروشگاه»، انتشاراتی لیلةالقدر.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ج۱۰، ص۲۴۸ و ۲۴۹.
- ↑ «فروشگاه»، انتشاراتی لیلةالقدر.
- ↑ «صفایی حائری، علی»، کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ «فروشگاه»، انتشاراتی لیلةالقدر.
- ↑ «فروشگاه»، انتشاراتی لیلةالقدر.
- ↑ «صفایی حائری، علی»، کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ج۱۰، ص۲۴۹و۲۵۰.
- ↑ «صفایی حائری، علی»، کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ «مستند عین صاد از شبکه دو پخش خواهد شد». دریافت‌شده در ۱۱ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «همايش «چشمه جاری؛ بزرگداشت استاد علی صفايی حائری» برگزار شد». ۱۲ آذر ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۱۱ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «همايش بررسي شخصيت و انديشه هاي مرحوم حجت الاسلام صفايي حائري». دریافت‌شده در ۱۱ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ «مروري بر زندگي و آثار حجت الاسلام استاد علی صفایی حائری». ۲۸ تیر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۱۰ آذر ۱۴۰۳.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ج۱۰، ص۲۴۳.
- ↑ گروهی از نویسندگان، ستارگان حرم، ج۱۰، ص۲۳۷.
منابع
- گروهی از نویسندگان ماهنامه کوثر، ستارگان حرم: اختران حریم معصومه(س)، قم، نشر آستانه مقدسه قم: انتشارات زائر، ۱۳۷۷ش.
پیوند به بیرون
- مستند عین صاد.
- انتشارات لیلةالقدر؛ ناشر آثار مرحوم استاد علی صفایی حائری
