سید محمدمهدی میرباقری
| سخنران و از اعضای مجلس خبرگان رهبری | |
 | |
| تاریخ تولد | ۱۳۴۰ (۶۳–۶۴ سال) |
|---|---|
| زادگاه | قم |
| محل سکونت | قم |
| خویشاوندان سرشناس | سید ابراهیم میرباقری (برادر) سید محسن میرباقری (برادر) |
| استادان | میرزا جواد تبریزی وحید خراسانی محمدتقی بهجت ید موسی شبیری زنجانی جعفر سبحانی حسن‌زادهٔ آملی عبدالله جوادی آملی محمدتقی مصباح یزدی سید منیرالدین حسینی الهاشمی |
| محل تحصیل | قم |
| تالیفات | هنر دین تجدد تربیت ولایی انقلاب اسلامی و تداول قدرت |
| اجتماعی | رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم |
سید محمدمهدی میرباقری (زادهٔ ۱۳۴۰ در قم) سخنران مذهبی، استاد درس خارج و سطح عالی حوزه علمیه قم و عضو مجلس خبرگان رهبری ایران است. وی برادر سید ابراهیم میرباقری (درگذشت: ۶ آبان ۱۴۰۰) و سید محسن میرباقری است.
آیت‌الله محمدمهدی میرباقری ریاست فرهنگستان علوم اسلامی قم را برعهده دارد و نگاه خاص تمدنی او و فرهنگستان علوم اسلامی قم، همواره مورد گفت‌وگو و بحث نخبگان حوزه و دانشگاه قرار گرفته است.
او از نظریه‌پردازان در باب نسبت بین علم و دین است. هنر _ دین _ تجدد، مشکات ولاء و انقلاب اسلامی و تداول قدرت بخشی از آثار علمی میرباقری است.
حمایت آیت‌الله میرباقری از سعید جلیلی در انتحابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ برگ برنده مهمی برای جلیلی و افزایش اعتبار سیاسی او به‌شمار می‌رفت؛ هرچند این حمایت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ رخ نداد.
میرباقری از مؤثرترین روحانیون فعلی در مسائل سیاسی و مذهبی به‌شمار می‌رود که موضع‌گیری‌ها و نظرات او به‌طور جدی محل گفت‌وگو نخبگان قرار می‌گیرد.
تحصیلات
میرباقری از محضر استادانی همچون میرزا جواد تبریزی، وحید خراسانی، محمدتقی بهجت، سید موسی شبیری زنجانی، جعفر سبحانی، حسن‌زادهٔ آملی، عبدالله جوادی آملی، محمدتقی مصباح یزدی و سید منیرالدین حسینی الهاشمی کسب دانش کرد.
اندیشه‌های بنیادین
مهم‌ترین وجه تمایز میرباقری در ساحت اندیشه، مربوط به شیوۀ او در دینی‌سازی علوم است. او که در این حوزه بیش از همه، متأثر از اندیشه‌های استاد خود، سید منیرالدین هاشمی است، نگاه‌های جزیره‌ای به منطق‌ها و مستقل پنداشتن روش نقلی از روش عقلی و تجربی را بیراهه‌‌ای می‌داند که به‌ناچار در تعارضِ فرآورده‌های این سه روش، به پذیرش انفعال در عرصه معارف نقلی منجر می‌شود.
او معتقد است که هماهنگی بین منابع معرفت، به صورت قهری اتفاق نمی‌افتد؛ بدین‌رو برای اسلامیت علوم، به منطق و روشی برای مقید شدن معارف نقلی، عقلی و تجربی نیازمندیم. این مهم نیز امکان‌پذیر نیست، مگر اینکه مسئله «دلالت» به‌عنوان عنصر مشترک تمامی عرصه‌های معرفت مورد توجه قرار گیرد و عوامل دخیل در آن شناسایی شود.
به اعتقاد او، اگر از طرف «فلسفه دلالت» به سمت علوم حرکت کنید، این امکان را پیدا می‌کنید که به طراحی «منطق‌های متعدد و در عین حال هماهنگ» اقدام کنید. با توجه به «تعدد موضوعات قابل شناسایی»، ما نیازمند برخورداری از «منطق‌های متعددی» هستیم. در چنین وضعیتی، این فلسفه دلالت است که مبنای هماهنگی و انسجام منطق‌های متعدد می‌گردد.
میرباقری در حوزۀ اندیشه‌های زیربنایی همچون معرفت‌شناسی و فلسفه، مسائل را به‌گونه‌ای دیگر صورت‌بندی می‌کند؛ ایدۀ مشهورِ امکانِ مطابقت صور ذهنی با واقع را نمی‌پذیرد و ضرورتِ رسیدن به حجت را به جای رسیدن به واقع، مطرح می‌نماید.
رابطه دین و تکنولوژی
میرباقری تکنولوژی را امری خنثی و عاری از بارِ فرهنگی نمی‌داند؛ از نظر او تکنولوژی، فرهنگِ ویژۀ خود را به ارمغان می‌آورد و به همین دلیل است که می‌تواند با دین، همسو یا در تضاد باشد. وی دین را از جمله به «جریان ولایت الهیه» تعریف می‌کند كه همه عرصه‌های حیات را تحت پوشش قرار می‌دهد و می‌خواهد همه عرصه‌های حیات را در مسیر قرب و بندگی خدای متعال سازماندهی كند و تكنولوژی هم مجموعه فنون عملی است كه می‌خواهد همه عرصه‌های حیات بشر را تحت پوشش قرار داده و سازماندهی كند. با این نگاه، تعامل جدی بین دین و تكنولوژی پیدا می شود.
میرباقری با تبیین برخی حدود، به کارگیری تکنولوژی را در دورانی که آن را «دوران گذار» می‌نامد، می‌پذیرد.
فعالیت‌ها
سید محمدمهدی میرباقری فعالیت‌های بسیاری در عرصه سیاست و فرهنگ داشته است:[۱]
سیاسی
میرباقری را مردم به سخنرانی‌های مذهبی می‌شناسند اما او یک روحانی فعال در عرصه‌های سیاسی و فرهنگی نیز است. برای اولین بار در سال ۱۳۹۵ یک منصب حکومتی را در ایران قبول کرد و از طریق انتخابات، به‌عنوان نماینده استان البرز در مجلس پنجم خبرگان رهبری انتخاب شد. او در انتخابات بر این نکته تأکید داشت که مأموریت مجلس خبرگان این است که بازوی تکمیلی برای نهاد ولایت فقیه که نظریه سیاسی شیعه است، باشد.
میرباقری مخالف ارتباط منفعلانه با جهان غرب است و معتقد است که انقلاب اسلامی ایران، آغاز احیای مجدد اسلام از لحاظ اجتماعی و بازگشت آن به عرصه تمدنی است و برای این کار به یک انقلاب فرهنگی و علمی نیازمند هستیم نه مبارزات سیاسی و نظامی.
اجرایی
میرباقری در دوران نوجوانی در مبارزات مردمی علیه رژیم پهلوی به فعالیت پرداخت و در دوره جوانی در جبهه‌های جنگ تحمیلی حاضر شد؛ او در حوادث مهم سیاسی پس از انقلاب اسلامی نیز همواره در صحنه حاضر بوده و علیه جریان‌های سکولار و غیرانقلابی و به‌نفع جریان‌های ارزشی و ولایی به روشنگری پرداخته است. وی تاکنون در نشست‌ها و مناظرات متعددی شرکت کرده و در محافل علمی از مواضع انقلاب و نظام اسلامی دفاع نموده است. او از سال ۱۳۷۹ تاکنون مسئولیت فرهنگستان علوم اسلامی (از مؤسسات انقلابیِ فعال در تأمین نیازمندی‌های فرهنگی انقلاب اسلامی) را برعهده داشته و علاوه بر آن عضو هیئت امنای برخی از مؤسسات انقلابی و برخی از مدارس علمیه می‌باشند.
تبلیغی
میرباقری در عرصه تبلیغ عمومی و نخبگانی در داخل و خارج از کشور نیز حضوری جدی و گسترده داشته که امروز به‌عنوان یکی از نخبگان تبلیغی کشور شناخته می‌شود. او در ۲۵ سال گذشته سخنرانی‌های متعددی در موضوعات مختلف مذهبی ایراد کرده است که از جمله این موضوعات می‌توان به «رابطه الوهیت، ولایت، شریعت»، «فلسفه تاریخ شیعی»، «تفسیر قرآن کریم»، «شرح ادعیه و زیارات، به‌ویژه زیارت عاشورا و جامعه کبیره»، «تحلیل حادثه عظیم عاشورا»، «مهدویت و انتظار» «عرفان ولایی و تربیت ولایی» اشاره کرد.
میرباقری در دو سال اخیر نیز با حضور در برنامه تلویزیونی «سمت خدا» پاسخگوی دغدغه‌های دینی مخاطبان فرهیخته رسانه ملی بوده است.
تألیفات
- هنر، دین، تجدد (۱۳۹۴)
- جهت‌داری علوم از منظر معرفت‌شناختی (۱۳۸۷)
- گفتارهایی پیرامون تحول در علوم انسانی (۱۳۸۹)
- جستاری در مبانی نظری ولایت فقیه (۱۳۹۴)
- نگاهی بنیادین به نسبت اخلاق و فناوری اطلاعات (۱۳۸۶)
- کالبدشکافی فرهنگی فتنه ۸۸ (۱۳۹۲)
- مشکات ولاء (۱۳۹۶)
- انقلاب اسلامی و تداول قدرت (۱۳۹۶)
- مباحثی پیرامون امام‌شناسی (۱۴۰۲)
- مجموعه «تأملات قرآنی در پرتو معارف اهل بیت» در تفسیر سوره‌های قرآن (۱۳۹۵)
- تربیت ولایی (۱۴۰۲)
پانویس
- ↑ «آثار و زندگینامه سید محمدمهدی میرباقری». دریافت‌شده در ۲۰ مرداد ۱۴۰۳.
